του Βασίλη Πόρρου, γεωπόνου
Ο ηλίανθος για τη χώρα μας αποτελεί μία συμβολαιακή καλλιέργεια και μπορεί να αναπτυχθεί σε πολλές περιοχές. Έχει χαμηλές εισροές και ανταγωνιστικό κόστος, σε σύγκριση με τις άλλες αροτραίες καλλιέργειες. Επίσης, ταιριάζει απόλυτα σε εναλλαγές με σιτάρι και καλαμπόκι, όπου και ευνοούνται εκατέρωθεν οι αποδόσεις τους. Για να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα, θέλουμε τουλάχιστον τριετή αμειψισπορά, για την αποφυγή εγκαταστάσης ασθενειών στο χωράφι, όπως ο περονόσπορος, ο οποίος δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στο φυτό.
Σπορά
Η σπορά συνήθως ξεκινά από τις 20 Μαρτίου έως 15 Απριλίου, ανάλογα με την περιοχή και τις καιρικές συνθήκες. Η πρώιμη σπορά βοηθά στην αξιοποίηση των βροχών Μαΐου-Ιουνίου, όπου συνήθως έχουμε στη χώρα μας και οι οποίες συμπίπτουν με τα κρίσιμα στάδια της καλλιέργειας, αυξάνοντας την παραγωγή.
Για την καλύτερη και αποτελεσματικότερη σπορά, θα πρέπει η θερμοκρασία του εδάφους να είναι πάνω από 8 βαθμούς Κελσίου, ώστε να εξασφαλίσουμε ένα άνετο και γρήγορο φύτρωμα, το οποίο θα προσδώσει αντοχές στις ασθένειες σε βάθος χρόνου, λόγω δυνατού στελέχους, καλού ριζικού συστήματος και γρήγορης ανάπτυξης του φυτού. Επιλέγουμε δυνατά και στραγγερά χωράφια και η κατεργασία του εδάφους γίνεται όπως αυτή που κάνουμε στο βαμβάκι. Αποφεύγουμε τα πατημένα χωράφια, λόγω των παθογενειών που δημιουργούνται από τη δυσκολία ανάπτυξης του ριζικού συστήματος. Για τη σπορά χρησιμοποιούμε πάντοτε πνευματικές μηχανές, ώστε να έχουμε καλύτερη κατανομή του σπόρου, με αποστάσεις 75 εκατοστών γραμμή από γραμμή και 20 – 22 εκατοστών από σπόρο με σπόρο.
Σημαντική, επίσης, θα πρέπει να είναι η επιλογή του κατάλληλου υβριδίου ηλίανθου, το οποίο θα πρέπει να έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
Α) Γενετική ανθεκτικότητα στις περισσότερες φυλές του περονόσπορου. Το παθογόνο μπορεί να αναπτύξει νέες φυλές και να σπάσει την ανθεκτικότητα. Για τον λόγο αυτόν χρειαζόμαστε την αμειψισπορά.
Β) Να είναι ανθεκτικό στο παράσιτο της οροβάγχης και να ενσωματώνει τις νέες τεχνολογίες που επιτρέπουν τον μεταφυτρωτικό ψεκασμό με κατάλληλα ζιζανιοκτόνα για την καταπολέμηση ζιζανίων και της οροβάγχης ταυτόχρονα.
Λίπανση
Οι απαιτήσεις του φυτού σε λίπανση είναι 10 με 15 μονάδες αζώτου ανά στρέμμα, 5 με 7 μονάδες φώσφορο και 10 μονάδες κάλιο. Το φυτό επίσης έχει μεγάλες ανάγκες σε βόριο και καλό είναι να γίνει μία εδαφολογική ανάλυση πριν από τη σπορά, ώστε να δούμε σε ποια κατάσταση βρίσκεται το χωράφι μας γενικότερα.
Πότισμα
Αν έχουμε τη δυνατότητα στάγδην άρδευσης, κάνουμε χρήση επιφανειακής λίπανσης αζώτου και κάλιο στο γέμισμα των σπόρων, για μεγιστοποίηση της παραγωγής. Τα κρίσιμα στάδια του φυτού, όπου θα πρέπει να καλύπτονται από νερό και θρέψη, εστιάζονται στο στάδιο δημιουργίας της κεφαλής, στην ανθοφορία και στο γέμισμα των σπόρων.
Αλωνισμός
Η διαδικασία του αλωνισμού γίνεται με τις κλασικές μηχανές, με ειδικά μαχαίρια και προσθήκες κάποιων άλλων εξαρτημάτων. Οι μέσες αποδόσεις ξεπερνούν τα 300 κιλά ανά στρέμμα σε ποτιστικά και γόνιμα χωράφια και κυμαίνονται από 150 έως 200 κιλά σε ξερικά χωράφια. Η υγρασία του σπόρου θα πρέπει να είναι περίπου στο 9%. Μακροσκοπικά, μια ένδειξη ότι πλησιάζουμε στον αλωνισμό είναι η ξήρανση του φυτού στα 2/3 των φύλλων, όπως επίσης και η ξήρανση της κεφαλής, από τον καστανοκίτρινο σε καφέ χρωματισμό.
Κάτω από αυτό το ποσοστό έχουμε πτώση σπόρων και πάνω από αυτό κινδυνεύουμε να υποβαθμιστεί το προϊόν, λόγω της περίσσειας υγρασίας στην αποθήκευση. Ο αλωνισμός συμπίπτει από τα τέλη Αυγούστου μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου και σε οψιμότερες περιοχές μπορεί να φτάσει και τα τέλη Οκτωβρίου.
Ζιζανιοκτονία
Μπορεί να γίνει προσπαρτικά με ενσωμάτωση, προφυτρωτικά με ψεκασμό μετά τη σπορά και μεταφυτρωτικά με τη χρήση κατάλληλων σκευασμάτων.
