Η ολοκληρωμένη διαχείριση των κηπευτικών και ιδιαίτερα σε θέματα φυτοπροστασίας απαιτεί εξειδικευμένη γνώση για κάθε επαγγελματία παραγωγό που ασχολείται με αυτό το αντικείμενο. Η αντιμετώπιση των εχθρών και των ασθενειών προϋποθέτει συνδυασμό πρόληψης και καταπολέμησης μέσα από έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό που θα πρέπει να ακολουθήσουμε σε συνεργασία με τους γεωτεχνικούς.
του Χρήστου Κουρούνη, γεωπόνου
Η σωστή προετοιμασία του χωραφιού, όπως επίσης και η εναλλαγή με συστήματα αμειψισποράς, παίζουν σημαντικό ρόλο στο ξεκίνημα της καλλιέργειας. Σημαντική, επίσης, είναι και η επιλογή του πολλαπλασιαστικού υλικού που θα χρησιμοποιηθεί. Το γενετικό υλικό θα πρέπει να είναι απαλλαγμένο από παθογόνα, διότι, πέρα από την προσβολή κάποιων φυτών, μπορεί να γίνει η διασπορά της ασθένειας, όχι μόνο στο ίδιο χωράφι, αλλά ακόμη και σε διπλανές καλλιέργειες.
Τα τελευταία χρόνια, γίνεται η χρήση εμβολιασμένων σε υποκείμενα που παρουσιάζουν σημαντική ανθεκτικότητα σε δύσκολες ασθένειες, όπως είναι το φουζάριο και το βερτιτσίλιο. Η χρήση εμβολιασμένων κηπευτικών συνιστάται περισσότερο σε εδάφη που καλλιεργούνται με κηπευτικά για πολλά χρόνια και παρουσιάζουν προβλήματα κατά την ανάπτυξή τους.
Σε ό,τι αφορά προσβολές οι οποίες παρατηρούνται στα φυλλώματα ή τους καρπούς, θα πρέπει να γίνεται έλεγχος των συνθηκών υγρασίας περιβάλλοντος σε κλειστούς χώρους, όπως είναι τα θερμοκήπια. Συνήθως, σε αυτές τις περιπτώσεις, όταν εμφανιστούν προσβολές, τα φυτά θα πρέπει άμεσα να απομακρυνθούν και, παράλληλα, να καταστραφούν, ώστε να μην έχουμε διασπορά του μολύσματος στα υγιή φυτά. Πρόσφατα, χρησιμοποιούνται και υβρίδια κηπευτικών με μεγάλη ανθεκτικότητα στις αδρομυκώσεις και στο ωίδιο.
Χημική καταπολέμηση
Η διαδικασία αυτή αποτελεί την τελευταία λύση για τον παραγωγό, όταν δεν έχουν αποδώσει οι προληπτικές εφαρμογές που ακολούθησε ο παραγωγός. Υπάρχουν όμως και οι εδαφοκλιματικές συνθήκες που επηρεάζουν σημαντικά τις υπαίθριες καλλιέργειες των κηπευτικών και, για τον λόγο αυτόν, θα πρέπει να γίνονται τακτικοί έλεγχοι. Όπου κρίνεται απαραίτητο να γίνεται η χρήση των χημικών σκευασμάτων και οι δραστικές που χρησιμοποιούνται θα πρέπει να εναλλάσσονται, ώστε να περιορίζεται σε μεγάλο βαθμό η ανθεκτικότητα των μολυσμάτων.
Ασθένειες των κηπευτικών
Η φυτόφθορα αποτελεί μία δύσκολη ασθένεια, η οποία προσβάλλει πολλά είδη κηπευτικών και συνήθως διαχειμάζει σε προσβεβλημένα στελέχη. Η αμειψισπορά συμβάλλει σε ένα σημαντικό ποσοστό στον έλεγχο της προσβολής. Σε συνδυασμό με χημικά ή βιολογικά σκευάσματα, η ασθένεια μπορεί να αντιμετωπιστεί καλύτερα.
Μία άλλη ασθένεια με σημαντικό ενδιαφέρον είναι και η ριζοκτόνια. Το παθογόνο αυτό προσβάλλει τα φυτά από το αρχικό του στάδιο μέχρι και την ανάπτυξή τους. Μεταδίδεται από το νερό, τα καλλιεργητικά μέσα που χρησιμοποιούν οι παραγωγοί, το ίδιο το έδαφος, αλλά ακόμη και από το πολλαπλασιαστικό υλικό. Ο συνδυασμός πρόληψης χημικής και βιολογικής καταπολέμησης μπορεί να αποτρέψει σε σημαντικό βαθμό την εξάπλωσή της.
Ο περονόσπορος είναι ένας δύσκολος μύκητας που μπορεί να προσβάλει όλα τα υπέργεια μέρη του φυτού, δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα ακόμα και στους καρπούς. Για την αποφυγή της εξάπλωσης, θα πρέπει να κάνουμε προληπτικούς ψεκασμούς με χημικά ή βιολογικά σκευάσματα, ώστε με αυτόν τον τρόπο να ελέγξουμε καλύτερα το παθογόνο.
Στις δυσκολότερες ασθένειες κατατάσσονται οι αδρομυκώσεις, οι οποίες δύσκολα μπορούν να καταπολεμηθούν κυρίως με κατασταλτικά μέσα και απαιτούν εξειδικευμένη γνώση για την αντιμετώπισή τους. Μπορεί να προκαλέσουν σημαντικές απώλειες στις καλλιέργειες των κηπευτικών. Για τον λόγο αυτόν, πολλοί παραγωγοί έχουν εγκαταλείψει τις καλλιέργειες αυτού του είδους που εμφανίζουν ευαισθησίες.
Στις δύσκολα αντιμετωπίσιμες ασθένειες εντάσσονται και οι ιώσεις με διαφορετικά συμπτώματα ανάλογα με το είδος του φυτού και την προέλευση του ιού. Συνηθισμένες ιώσεις είναι ο ιός του μωσαϊκού του καπνού, ο ιός του μωσαϊκού της ντομάτας, ο ιός του κηλιδωτού μαρασμού, ο ιός Υ της πατάτας κ.ά.
Τέλος, οι βακτηριολογικές προσβολές, όπως είναι το βακτηριακό έλκος, η βακτηριακή κηλίδωση, η νέκρωση της εντεριώνης κ.ά., απαιτούν και αυτές ειδικές πρακτικές καταπολέμησης με βιολογικά και κατασταλτικά μέσα. Ο συνδυασμός χημικών και βιολογικών σκευασμάτων μπορεί να δώσει σπουδαία αποτελέσματα στην καταπολέμηση των ασθενειών, π.χ. ειδικά έλαια μαζί με βιοδιεγέρτες.
Προστασία από τα έντομα
Από τα βασικότερα έντομα που προκαλούν σημαντικές καταστροφές είναι ο σιδεροσκώλικας, η αγρώτιδα, ο θρίπας, η μελίγκρα, το πράσινο σκουλήκι, η τούτα, διάφορα είδη τετρανύχων, η λιριόμυζα κ.ά., ορισμένα εκ των οποίων είναι φορείς ιώσεων και ασθενειών. Με την παρουσία τους στις καλλιέργειες δημιουργούν σημαντικά προβλήματα τόσο στις αποδόσεις όσο και στην ποιότητα.
Για την καλύτερη και αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή τους, εφαρμόζονται προληπτικές τεχνικές, σύμφωνα με τις υποδείξεις των γεωπόνων, ώστε σε έναν βαθμό να μπορεί να ελεγχθεί ο πληθυσμός. Σε ό,τι αφορά τις χημικές ή βιολογικές παρεμβάσεις με διάφορα σκευάσματα θα πρέπει να γίνονται σύμφωνα με τις υποδείξεις των ειδικών, ώστε να μη δημιουργηθούν προβλήματα από την υπερβολική χρήση των σκευασμάτων.
