Ύδατα: Περισσότεροι από 450 επιστήμονες καλούν σε άμεση δράση κατά των «παντοτινών χημικών»
Πάνω από 450 επιστήμονες καλούν την Ευρωπαϊκή Ένωση να επικαιροποιήσει άμεσα τα πρότυπα ρύπανσης των υδάτων για την αντιμετώπιση της αυξανόμενης απειλής από χημική ρύπανση, συμπεριλαμβανομένων των PFAS «αιώνιων χημικών», στα γλυκά νερά της Ευρώπης.
Σε ανοιχτή επιστολή, οι υπογράφοντες επιστήμονες καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα κράτη-μέλη της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να δώσουν προτεραιότητα στην κατάσταση των γλυκών υδάτων της Ευρώπης στις επικείμενες διαπραγματεύσεις του τριμερούς διαλόγου και να τηρήσουν τους περιβαλλοντικούς στόχους της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Ύδατα (WFD).
Τα γλυκά νερά και οι παράκτιοι υγροβιότοποι, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι ζωτικά σημεία βιοποικιλότητας και προσφέρουν ουσιώδεις υπηρεσίες, όπως πόσιμο νερό, τροφή και αναψυχή. Ωστόσο, η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει υποβαθμίσει σοβαρά αυτά τα οικοσυστήματα, με τους πληθυσμούς ειδών γλυκού νερού να έχουν μειωθεί κατά 85% από το 1970, κυρίως λόγω απώλειας του φυσικού περιβάλλοντος και της ρύπανσης. Σήμερα, λιγότερο από το 50% των υδάτινων σωμάτων της Ευρώπης βρίσκεται σε καλή κατάσταση, και από το 2010 έχει σημειωθεί ελάχιστη πρόοδος στην κατάσταση των γλυκών υδάτων.
Η τελευταία έρευνα του Ευρωβαρόμετρου έδειξε ότι το 78% των Ευρωπαίων ανησυχεί για τη ρύπανση των υδάτων και τις επιπτώσεις των χημικών ουσιών στην υγεία και την καθημερινή τους ζωή, ζητώντας ισχυρότερη δράση σε επίπεδο ΕΕ.
Ανάγκη για ρυθμιστική δράση
Όσον αφορά την Οδηγία Πλαίσιο για τα Ύδατα (WFD), που εγκρίθηκε το 2000, αυτή παραμένει η βασική νομοθεσία της ΕΕ για την προστασία των γλυκών και παράκτιων οικοσυστημάτων, προσεγγίζοντας τη διαχείριση των υδάτων με τρόπο ολοκληρωμένο. Ωστόσο, οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι τα μέτρα παρακολούθησης, αναφοράς και ελέγχου της ρύπανσης που προβλέπει η WFD πρέπει να επικαιροποιηθούν, ώστε να αντικατοπτρίζουν την τρέχουσα έκταση της χημικής ρύπανσης και τις επιπτώσεις της στην υδρόβια βιοποικιλότητα. Οι υφιστάμενες πρακτικές παρακολούθησης επικεντρώνονται σε έναν περιορισμένο και παρωχημένο κατάλογο ρυπαντών, αγνοώντας τα σύνθετα χημικά μείγματα που εντοπίζονται συχνά στα ευρωπαϊκά ποτάμια – ακόμη και όταν κάθε ουσία μεμονωμένα θεωρείται ασφαλής. Οι ειδικοί καλωσορίζουν την υπό εξέλιξη αναθεώρηση της WFD και των συναφών οδηγιών, αλλά τονίζουν την ανάγκη για ρυθμιστική δράση, ώστε να ενσωματωθούν νέα επιστημονικά εργαλεία, όπως:
- Η παρακολούθηση με βάση τις επιπτώσεις (effect-based monitoring).
- Ο μη στοχευμένος έλεγχος ουσιών (non-target screening).
Αυτά τα εργαλεία μπορούν να αξιολογήσουν τον σωρευτικό αντίκτυπο των χημικών ουσιών στη ζωή των υδάτων, αλλά απαιτούν κατάλληλη ενσωμάτωση στη νομοθεσία της ΕΕ. Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι, παρότι η ενίσχυση της παρακολούθησης απαιτεί επενδύσεις, το κόστος της αδράνειας –όπως η απώλεια βιοποικιλότητας, η μόλυνση του πόσιμου νερού και η ανάγκη για δαπανηρές παρεμβάσεις αποκατάστασης– είναι πολύ μεγαλύτερο.
Οι υπογράφοντες επιστήμονες καλούν τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής να υιοθετήσουν επικαιροποιημένα πρότυπα ρύπανσης των υδάτων, εξασφαλίζοντας την προστασία των υδάτινων οικοσυστημάτων της Ευρώπης για τις μελλοντικές γενιές.
