Tου Νίκου Λάππα
Το άνοιγμα της παγκόσμιας αγοράς τροφίμων και η αύξηση των επιλογών που έχει στη διάθεσή του ο καταναλωτής, συνοδεύτηκαν από μεγάλα διατροφικά σκάνδαλα. Οι κρίσεις των τρελών αγελάδων, των διοξίνων, των ορυκτελαίων, της μελαμίνης, του κρέατος αλόγου, έθεσαν σε δοκιμασία την αξιοπιστία του αγροδιατροφικού τομέα.
Οι επίσημες αρχές της ΕΕ θεώρησαν τις κρίσεις αυτές πρωτίστως ως μεγάλα φαινόμενα νοθείας, που απειλούν την υγιεινή και την ασφάλεια της διατροφής του πολίτη.
Τα γεγονότα αυτά δημιούργησαν μία νέα ανάγκη, την επιθυμία του καταναλωτή να γνωρίζει τα συστατικά του προϊόντος, την προέλευσή του. Η στάση του Έλληνα πολίτη ήταν πιο «σύνθετη». Η κατανάλωση τοπικών προϊόντων κρίθηκε ως η ασπίδα προστασίας από τα διατροφικά σκάνδαλα. Η αναζήτηση της αυθεντικότητας και της γνησιότητας, η πεποίθηση ότι τα εγχώρια προϊόντα είναι υψηλής διατροφικής αξίας, πρόσθεσαν και οικονομική αξία στην ελληνική παραγωγή.
Σε αυτόν τον φόβο και την επιθυμία του καταναλωτή στηρίχθηκε το οικοδόμημα των ελληνοποιήσεων, δηλαδή της διάθεσης εισαγόμενων προϊόντων ως εγχώριων. Έτσι, στα προβλήματα νοθείας των συστατικών, προστέθηκαν τα προβλήματα καταγωγής και προέλευσης του προϊόντος: Κρέατα, γαλακτοκομικά, οπωροκηπευτικά, μέλι, όσπρια, αλιεύματα, κρασί, ποτά, αποτελούν κάποιους κλάδους που πλήττονται σοβαρά από τις ελληνοποιήσεις, οι οποίες, εκτός των άλλων:
- Αποσαθρώνουν το εθνικό παραγωγικό δυναμικό
- Στηρίζουν και στηρίζονται από ένα τεράστιο κύκλωμα πλαστών και εικονικών τιμολογίων, παραοικονομίας και μαύρου χρήματος.
- Συντηρούν κυκλώματα διαφθοράς σε δημόσιο βίο.
- Πλήττουν τα δικαιώματα του πολίτη, που πληρώνει το φθηνότερο και συχνά υποβαθμισμένο εισαγόμενο προϊόν, στην ίδια τιμή με το ελληνικό.
- Ακυρώνει την αναπτυξιακή προσπάθεια, αφού το ποιοτικό προϊόν που καλείται να παράξει ο αγρότης εκτοπίζεται από το νοθευμένο υποδεέστερο που πωλείται ως εγχώριο.
Για όλους αυτούς τους λόγους, ανοίγουμε σήμερα τον φάκελο των ελληνοποιήσεων. Για να αναδείξουμε το πρόβλημα και τις επιπτώσεις του, για να αναζητήσουμε λύσεις. Μαζί με τους αγρότες, τους συνεταιρισμούς και τις άλλες οργανώσεις τους, την υγιή επιχείρηση, τον υπεύθυνο καταναλωτή. Μαζί, τέλος, με την επιστημονική κοινότητα, που καλείται να αναδείξει τη σημασία όλων των νέων τεχνικών ιχνηλασιμότητας, και να συμβάλει καταλυτικά την αντιμετώπιση αυτής της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής πληγής.
Τα κυκλώματα, η νοθεία στο γάλα και στα γαλακτοκομικά
Κοινό μυστικό για όλους τους εμπλεκόμενους στην παραγωγή και διακίνηση αποτελεί το φαινόμενο των ελληνοποιήσεων στο γάλα και σε γαλακτοκομικά προϊόντα, που τα τελευταία χρόνια έχει λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και σκοντάφτει διαρκώς στον «γόρδιο δεσμό» των ελεγκτικών μηχανισμών, απειλώντας ευθέως τη βιωσιμότητα της κτηνοτροφίας.
Οι παραγωγοί βρίσκονται σε απόγνωση, καθώς, συν τοις άλλοις, έχουν να αντιμετωπίσουν και «τυπικές» και «άτυπες» εισαγωγές μεγάλων ποσοτήτων γάλακτος, οι οποίες προέρχονται κυρίως από βαλκανικές χώρες της ΕΕ (σ.σ. που δεν απαιτούν τελωνειακούς ελέγχους στο πλαίσιο της ενιαίας αγοράς), και χρησιμοποιούνται κυρίως στην παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων από μεταποιητές και μεγάλες βιομηχανίες του χώρου. Αποτέλεσμα της πρακτικής αυτής είναι οι τιμές παραγωγού -αν και η Ελλάδα παραμένει ελλειμματική στην παραγωγή γάλακτος- να κατρακυλούν χωρίς τέλος, μη καλύπτοντας ούτε καν τα κόστη παραγωγής, και η αγορά να κατακλύζεται από δήθεν ελληνικά προϊόντα, με δήθεν εγχώριες πρώτες ύλες, παραπλανώντας με τον πιο ωμό τρόπο και τον Έλληνα καταναλωτή.
Η πόρτα στις ελληνοποιήσεις άνοιξε διάπλατα με την κατάργηση της αναγραφής της χώρας προέλευσης στο γάλα και στα γαλακτοκομικά προϊόντα, ενώ το τελειωτικό χτύπημα έρχεται με την πλήρη απελευθέρωση στην διάρκεια ζωής του γάλακτος και την ουσιαστική κατάργηση του μέχρι πρότινος (έως 5 ημερών) «φρέσκου», ενώ η άρση των ποσοστώσεων της ΕΕ πλημμύρισε την αγορά με φθηνό αγελαδινό γάλα.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Κτηνοτροφικού Συλλόγου Ροδόπης και γενικό γραμματέα της Πανελλήνιας Ένωσης Κτηνοτρόφων, Μαργαρίτη Θεολόγου, «οι ελληνοποιήσεις είναι η αχίλλειος πτέρνα της κτηνοτροφίας», γι’ αυτό και θα έπρεπε να λειτουργούν καλύτερα οι ελεγκτικοί μηχανισμοί. «Το αγελαδινό γάλα έρχεται παγωμένο σε παγοκολόνες και το αναμειγνύουν στην Ελλάδα. Πρέπει να υπάρξει πολιτική βούληση και, με τη συμμετοχή των κτηνοτροφικών οργανώσεων, να μπει ένα φρένο».
Το παγωμένο γάλα έρχεται κυρίως από την Γαλλία, σύμφωνα με τον κ. Θεολόγου, που εξηγεί ότι «διαρκώς λέγεται πως είναι θέμα χρόνου να τους πιάσουν». Ως προς το ποιοι αναλαμβάνουν να τυποποιήσουν το εισαγόμενο παγωμένο γάλα και να το σερβίρουν ως ελληνικό, σημειώνει: «Δεν έχουμε αποδείξεις και με ενδείξεις δεν μπορούμε να μιλάμε». Επομένως, από τη μία έχουμε την εξαπάτηση του καταναλωτή κι από την άλλη ένα ισχυρό πλήγμα στην ελληνική κτηνοτροφία.
Το γεγονός ότι η ΠΑΜ-Θ συνορεύει με τη Βουλγαρία και την Τουρκία «επιτρέπει» την παράνομη μετακίνηση προϊόντων από γειτονικές χώρες, «τα οποία έρχονται κρυμμένα σε διάφορα οχήματα. Από τη στιγμή που δεν έχουμε το προσωπικό για να διενεργηθούν οι απαραίτητοι έλεγχοι, βγαίνουν στην αγορά πολύ φθηνά προϊόντα που ανταγωνίζονται αθέμιτα τα ελληνικά και σε πολλά από αυτά ενδέχεται να μην έχουν τηρηθεί οι όροι υγιεινής, επομένως τίθεται ένα σοβαρό θέμα ποιότητας και ασφάλειας». Τονίζει ότι θα πρέπει να υπάρχει η σχετική γνώση από την πλευρά του καταναλωτή και ο προβληματισμός του απέναντι σε ένα πολύ φθηνό προϊόν.
Σε απόγνωση οι κτηνοτρόφοι
«Η κατάσταση με τις ελληνοποιήσεις γάλακτος είναι ανεξέλεγκτη. Πώς είναι δυνατόν όλα τα γάλατα που πωλούνται να είναι ελληνικά; Από τη στιγμή που δεν δεχθήκαμε να αναγράφεται στο γάλα η χώρα προέλευσης, η τιμή του Έλληνα παραγωγού κατρακυλά κάθε μήνα.»
Η παραγωγή γάλακτος έχει μειωθεί ετησίως στους 500 χιλιάδες τόνους, ενώ κάθε μήνα μειώνεται κατά 5.000 με 10.000 τόνους.
Είναι ένα πολύ σοβαρό θέμα και η Πολιτεία δεν το έχει αντιμετωπίσει με τη δέουσα προσοχή και υπευθυνότητα. Το κράτος, με την υποστήριξη των βιομηχανιών, δεν δέχθηκε το αίτημά μας για αναγραφή της χώρας προέλευσης και προχώρησαν στην επιμήκυνση της διάρκεια ζωής του γάλακτος. Αυτό το γεγονός αποτέλεσε την ταφόπλακα για την ελληνική αγελαδοτροφία. Γάλατα από τρίτες χώρες με διάρκεια ζωής, έρχονται στην Ελλάδα και πωλούνται ως φρέσκα. Βρισκόμαστε σε απόγνωση» τονίζει ο Σάκης Μαρίνος, πρόεδρος αγελαδοτρόφων Ηλείας.
Ανεξέλεγκτη χαρακτηρίζει την κατάσταση στην «ΥΧ» ο Βασίλης Καϊμακάς, πρόεδρος του Συνεταιρισμού Γάλακτος «Πρώτο» στην Αχαΐα. «Οι ελληνοποιήσεις μάς έχουν καταστρέψει. Δυστυχώς, δεν υπάρχει κανένας έλεγχος, ούτε στο γάλα, ούτε πουθενά. Η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη. Το 95% των μοσχαριών έρχονται από έξω και βαπτίζοντα ελληνικά. Επανειλημμένως έχουμε ζητήσει από τους υπεύθυνους να λάβουν μέτρα, αλλά δυστυχώς τίποτα δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα. Η παράταση της ημερομηνίας λήξης του φρέσκου γάλακτος δίνει το τελειωτικό χτύπημα στον κλάδο. Γιατί νομίζετε πως βρίσκονται οι αγρότες στα μπλόκα. Να πληρώσουμε, δε λέμε, αλλά όχι με αυτές τις συνθήκες» τονίζει.
Όταν μαλώνουν τα βουβάλια…
«Να μην αυξηθεί η διάρκεια ζωής του γάλακτος στην αγορά, καθώς αυτή διευκολύνει τις εισαγωγές, και να στηριχθούν οι Έλληνες αγελαδοτρόφοι αναφορικά με το δυσβάσταχτο κόστος παραγωγής. Όσοι περισσότεροι αποχωρούν από την παραγωγή, τόσο ανοίγουν την όρεξη στους μεγάλους να επιβάλουν τους δικούς τους κανόνες στην αγορά», λέει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Αγελαδοτρόφων Λάρισας και αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Γαλακτοπαραγωγών Ελλάδας, Αποστόλης Μωραΐτης.
Σύμφωνα με τον κ. Μωραΐτη, «τα τελευταία χρόνια, σαν Ομοσπονδία, έχουμε επισημάνει τον κίνδυνο αφανισμού της ελληνικής γαλακτοπαραγωγής από τις συνεχείς εισαγωγές και έχουμε προτείνει συγκεκριμένα μέτρα πάταξης αυτού του φαινομένου. Για παράδειγμα, στα σούπερ μάρκετ, θα πρέπει να υπάρχει ειδική γωνία για τα ελληνικά προϊόντα, ή επιτέλους να μπει η ετικέτα αναγραφής προέλευσης του γάλακτος. Δυστυχώς, η μάχη στην αγορά είναι αδυσώπητη και μου θυμίζει το ρητό «όταν μαλώνουν τα βουβάλια στο βάλτο, την πληρώνουν τα βατράχια. Δηλαδή, τα σούπερ μάρκετ, στα πλαίσια του ανταγωνισμού, πιέζουν τις γαλακτοβιομηχανίες για ακόμη φθηνότερα προϊόντα, κι αυτές με την σειρά τους, τους παραγωγούς. Το αυστριακό γάλα πωλείται προς 75-80 λεπτά, αλλά ο Έλληνας πώς θα το ανταγωνιστεί, όταν έχει αυξημένο κόστος παραγωγής;».
Κινδυνεύει ο κλάδος
Στο ίδιο μήκος κύματος και οι δηλώσεις του προέδρου της ΕΒΟΛ, Νικήτα Πρίντζου, αφού με έντονη ανησυχία διαπιστώνει τον κίνδυνο αφανισμού της ελληνικής κτηνοτροφίας, με βάση και την αλήθεια των αριθμών. «Το 2007 σαν χώρα παρήγαμε 900.000 τόνους, το 2015 πέσαμε στους 550.000 τόνους και φέτος θα πέσουμε κάτω από τους 500.000 τόνους. Στη Θεσσαλία, το τελευταίο δίμηνο, κλείσανε περισσότερες από 10 μικρές αγελαδοτροφικές μονάδες, αποτέλεσμα του αθέμιτου ανταγωνισμού που υφίστανται».
Η πρόταση του κ. Πρίντζου είναι η εξής: «Μηνιαίο ισοζύγιο από τον ΕΛΓΟ Δήμητρα, με δελτίο τύπου με τις εισαγωγές γάλακτος κάθε βιομηχανίας, ώστε να γνωρίζει η αγορά τις δυνατότητες κάθε εταιρείας. Δεν καταλαβαίνω πού κολλάει η δικαιολογία περί προσωπικών δεδομένων, όταν κινδυνεύει με αφανισμό ένας ολόκληρος κλάδος».
«Ξέρουμε, από στοιχεία που έχουμε, ότι εισάγεται σκονόγαλο (γάλα αναμεμειγμένο με νερό) από το εξωτερικό το οποίο μετέπειτα βαπτίζεται ελληνικό, από κάποιες γαλακτοβιομηχανίες» αναφέρουν στην «ΥΧ» κτηνοτρόφοι-παραγωγοί γάλακτος της Μακεδονίας, που θέλησαν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους. Διευκρινίζουν, ωστόσο, πως με το σκονόγαλο δεν παράγεται φρέσκο αγελαδινό γάλα προς κατανάλωση, αλλά χρησιμοποιείται για την παρασκευή γαλακτοκομικών προϊόντων, όπως τυριά, γιαούρτια, επιδόρπια γιαουρτιού κ.λπ. «Γιατί λοιπόν η γαλακτοβιομηχανία να μας πληρώσει αυτά τα χρήματα, όταν μπορεί να αγοράσει το εισαγόμενο σκονόγαλο με 17 ή 20 λεπτά;», προσθέτουν. Πώς, όμως, μπορείς να αποδείξεις ότι είναι εισαγόμενο το γάλα; Δεν γίνονται οι απαραίτητοι έλεγχοι; Οι κτηνοτρόφοι απαντούν: «Δεν γίνονται έλεγχοι στα σύνορα, γιατί τα βυτία και το σκονόγαλο που μεταφέρουν, και στο οποίο αναγράφεται συνήθως “Υγρά Τρόφιμα”, είναι από χώρα της ΕΕ. Πας, φορτώνεις και πας κατευθείαν στον προορισμό σου, χωρίς να σε σταματήσει κανείς. Τελωνείο θα κάνεις μόνο αν οι νταλίκες μπουν από τα Σκόπια. Θα πρέπει να καθίσεις στα σύνορα να παρακολουθήσεις τις νταλίκες που εισέρχονται στη χώρα μας από τον Προμαχώνα, την Ηγουμενίτσα ή την Πάτρα και να δεις που θα καταλήξει το γάλα αυτό».
Ιδιωτική ετικέτα
Όπως τόνισε ο αντιπρόεδρος του Κτηνοτροφικού Συνεταιρισμού Δυτικής Θεσσαλίας, Γιώργος Βαγιόπουλος, «oι ελληνοποιήσεις αφορούν κυρίως το αγελαδινό γάλα, που βρίσκεται στις συσκευασίες γάλακτος, οι οποίες φέρουν την επωνυμία των σούπερ μάρκετ. Αυτό το γάλα εισάγεται από την Ευρώπη, είναι 10 με 15 ημερών και πωλείται στα σούπερ μάρκετ πολύ φθηνά, 80 με 82 λεπτά το κιλό. Η απάτη στο συγκεκριμένο προϊόν είναι ότι δεν αναγράφεται πάνω στη συσκευασία του γάλακτος η χώρα προέλευσης και συνήθως οι καταναλωτές το θεωρούν εγχώριο».
Η δεύτερη μορφή ελληνοποιήσεων αφορά το πρόβειο γάλα. Ο κ. Βαγιόπουλος αναφέρθηκε στην εισαγωγή του συγκεκριμένου τύπου γάλακτος, το οποίο εισάγεται σε μεγάλες ποσότητες, κυρίως από τη Γαλλία και τη Σαρδηνία. Στη συνέχεια, μεταφέρεται σε τυροκομεία στην Ελλάδα, τα οποία κατά κανόνα δεν αγοράζουν ελληνικό γάλα, αλλά παράγουν πρόβειο τυρί το οποίο το εξάγουν σαν ελληνικό. Πολύ συχνά το προϊόν αυτό διακινείται ως ελληνική φέτα.
Απειλή εξόντωσης
Οι ελληνοποιήσεις γάλακτος είναι κοινό μυστικό που υπήρχε, υπάρχει και θα εξακολουθεί να υπάρχει όσο το κράτος και οι ελεγκτικοί μηχανισμοί δεν προχωρούν σε κινήσεις αποτροπής του, δηλώνει στην «ΥΧ» ο Τ. Δασκαλάκης, αντιπρόεδρος του Συλλόγου Επαγγελματιών Κτηνοτρόφων Ρεθύμνου. Και συνεχίζει: «Δεν λειτουργεί τίποτα. Όποιος θέλει φέρνει, απ’ όπου θέλει, δεν ρωτάει κανέναν, δεν φοβάται κανέναν, δεν απειλείται από κανέναν και μια χαρά διακινεί το ξένο γάλα ως ελληνικό στην αγορά. Στην Κρήτη, μιλάμε για μεγάλες ποσότητες που πλέον όχι μας προβληματίζουν, αλλά απειλούν να μας εξοντώσουν. Το πρόβλημα, αν προσθέσει κανείς και τη φορολογική καταιγίδα που έρχεται, θα το αντιληφθούν όλοι την επόμενη χρονιά, που θα ψάχνουν ελληνικό γάλα και δεν θα βρίσκουν».
ο Α. Ευσταθάκης, ταμίας του ίδιου Συλλόγου αναφέρει, δε, ότι ακόμα κι όταν γίνονται αυτοί οι λίγοι έλεγχοι, «ποιος ξέρει κάτω από ποιες συνθήκες γίνονται, αφού και σε αυτές τις περιπτώσεις δεν αποκλείεται να έχουμε από “λάδωμα” μέχρι ό,τι άλλο μπορείς να φανταστείς. Γάλα, εδώ στην Κρήτη, φέρνει όποιος θέλει, βγάζει ΠΟΠ προϊόντα με ξένα γάλατα και δεν ελέγχεται από πουθενά και για τίποτα», καταγγέλλει, και καταλήγει: «αποτέλεσμα είναι οι ντόπιοι κτηνοτρόφοι να νιώθουμε σαν να βρισκόμαστε μεσοπέλαγα, δίχως σωσίβιο. Έχουμε ημερομηνία λήξης».
Ρεπορτάζ: Μαρία Αμπατζή, Μελίνα Ζιάγκου, Χριστίνα Καραβοκύρη, Κάλια Πετσαλάκη, Γιώργος Ρούστας, Νικολέτα Τζώρτζη, Αφροδίτη Χρυσοχόου
Διαβάστε ακόμα στο φύλλο (17) της «ΥΧ» που κυκλοφορεί:
-Οι ελληνοποιήσεις απαιτούν συστηματική, μακροπρόθεσμη και ολοκληρωμένη εθνική προσπάθεια
Καταναλωτές και συσκευασία, πολύτιμοι σύμμαχοι
-Κομμάτια και θρύψαλα οι έλεγχοι
Ελλάς το μεγαλείο σου! 15 κτηνίατροι και ένας διοικητικός υπάλληλος καλούνται να ελέγξουν τις εισαγωγές ζωικών προϊόντων από τρίτες χώρες. Χωρίς σχόλιο
