Για πολλές προσωπικότητες ξένες ακούμε και διαβάζουμε τόσα. Οφείλουμε όμως να σκύψουμε κάποτε και στης δικής μας ζωής τα κείμενα, τα ελληνικά και στους ζωντανούς της θρύλους. Και όσοι στηρίζονται στην αδράνεια και τις μοιρολατρικές προφάσεις του «εδώ δεν γίνεται τίποτα», θα πρέπει επιτέλους να μάθουν ότι σε αυτή τη χώρα «μπορούν να γίνουν πολλά» αρκεί να έχουμε πίστη στη λιγοστή μας δύναμη μας και στο ταπεινό μας χρέος. Και τότε ίσως να δούμε το έργο μας και την χώρα μας, να προκόβει.
Μέσα στο Μαγιάπριλο του 1873, γεννήθηκε ο Γεώργιος Καραμάνης, σε ένα αρχοντόσπιτο, στη Δράκεια Πηλίου.
Ένα αγοράκι που αργότερα έγινε δάσκαλος. Όμως οι δάσκαλοι του περασμένου αιώνα ήταν πιόνια των κομμάτων, δίχως όραμα. Έτσι αποφάσισε να τα παρατήσει και να σπουδάσει την ιατρική στην Αθήνα.
Το 1896 γυρίζει στο χωριό του. Γιατρός. Γιατρεύει και συμβουλεύει τους φτωχούς χωρίς αντίτιμο, μέχρι που αποφασίζει να ανέβει στο βουνό και να αγοράσει του «Γιάννη την Καλύβα», ένα χάνι του Πηλίου.
Με τη συμπαράσταση του γιατρού Πέτρου Ροντόπουλου, στις 2 Μαρτίου του 1909 στήνουν ένα σανατόριο στο βουνό των Κενταύρων. Εκεί αρχίζει να φροντίζει τους αρρώστους και να τους διδάσκει τι σημαίνει πίστη και καθήκον. Μια πίστη που οι δοκιμασίες της δεν ήταν και λίγες.
Ο φόβος των χωριανών, μην τυχόν και κατέβουν τα μικρόβια στα χωριά. Οι αντιδράσεις των συναδέλφων. Οι ληστές, οι Γερμανοί, οι Ιταλοί, ο καθένας με τη σειρά του, άρπαζαν και γκρέμιζαν ό,τι με τόσο κόπο προσπαθούσε να χτίσει.
Το 1915 προστέθηκαν δύο καινούργιες πτέρυγες στο σανατόριο, εφοδιασμένες με όλα τα σύγχρονα μέσα της ιατρικής επιστήμης. Η φήμη του συνεχώς μεγάλωνε, με αποτέλεσμα να έρχονται άρρωστοι απ’ όλη την Ελλάδα, τα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή. Το 1917, το σανατόριο ήδη διέθετε 50 κλίνες, στοά αεροθεραπείας και ηλιοθεραπείας και εργαστήριο χημικών εξετάσεων και πνευμόνων. Δεν έλειπαν, επίσης, οι ακτινολογικές εξετάσεις για τη φυματίωση. Το ίδιο χρονικό διάστημα, τα σανατόρια της Αθήνας είχαν ακόμα παράγκες ή σκηνές.
Μαγικός κόσμος
Μιλήσαμε με τον διευθυντή της Πνευμονολογικής Κλινικής, καθηγητή Κωνσταντίνο Ι. Γουργουλιάνη, πρύτανη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ο οποίος επί χρόνια μελετά το θέμα της φυματίωσης και το σανατόριο του Καραμάνη. «Η πιο σημαντική προσφορά του στους ασθενείς του, ήταν η αγάπη του για αυτούς.
Ο μαγικός κόσμος του βουνού! Ο καθαρός αέρας, οι αγνές τροφές, η φροντίδα των γιατρών, αλλά κυρίως η ελπίδα, καθιστούσαν τον χώρο ιδανικό για τους φυματικούς (χτικιάρηδες) οι οποίοι εκείνη την εποχή δέχονταν έντονο ρατσισμό.
Εκεί, οι άνθρωποι ζούσαν μια ζωή με έρωτα. Δεν τους ένοιαζε το μέλλον, γιατί δεν είχαν μέλλον» μας λέει. Και συμπληρώνει: «Η μελέτη αυτών των πρωτοπόρων του αντιφυματικού αγώνα στην πατρίδα μας, μας δίνει το μήνυμα ότι στην κρίση υπάρχουν ευκαιρίες δημιουργίας, αρκεί όλοι μας να καθοδηγούμαστε από τέτοιους εμπνευσμένους ανθρώπους».
Οι ποιητές και η Άννα
Το 1919 η Άννα Καμπανάρη, μια ατίθαση κοπέλα 19 χρόνων, αντί να κλειστεί στο μοναστήρι, αποφάσισε να υπηρετήσει στο σανατόριο χωρίς αμοιβή. Το 1922 παντρεύεται το γιατρό Γεώργιο Καραμάνη και αρχίζει μια νέα περίοδος ακμής.
Το σανατόριο γίνεται κέντρο των πνευματικών ανθρώπων της δεκαετίας του ’30.
«Ο Κωστής Παλαμάς (1926), ο Γιώργος Σεφέρης (1935) και πολλοί άλλοι πέρασαν από το μαγικό βουνό: Ο Μαλακάσης, ο Μυριβήλης, ο Καλλιγάς, ο Χουρμούζιος. Το 1937 λειτούργησε το πρεβαντόριο, «Τα Χελιδόνια», για τη φιλοξενία ασθενικών παιδιών. Οι υποδομές του κτηρίου ανακαινίστηκαν με ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, τη στιγμή που το Πήλιο δεν είχε ακόμα ηλεκτρικό ρεύμα! Επίσης χτίστηκε μια εκκλησία αφιερωμένη στην Ζωοδόχο Πηγή, την προστάτιδα του σανατορίου.
Από τον Μάιο του 1909 μέχρι το 1960 νοσηλεύθηκαν εκεί 2.500 άτομα» αναφέρει ο Ι. Γουργουλιάνης.
Το 1938 το ζεύγος Καραμάνη γνωρίζει τον Άγγελο Σικελιανό. Ο ποιητής ερωτεύεται την οικοδέσποινα, ανεβαίνει κι εκείνος στο βουνό για να είναι κοντά της κι εκείνη παίρνει μια απόφαση ζωής: χωρίζει με τον Καραμάνη για να παντρευτεί τον Σικελιανό.
Το Σανατόριο θα κηρύξει πτώχευση στα 1960 και θα αγοραστεί από νέους ιδιοκτήτες.
Τέσσερα χρόνια αργότερα ο Γιώργος Καραμάνης θα φύγει από τη ζωή σε ηλικία 91 ετών, σφραγίζοντας με το τέλος του, το τέλος μιας ολόκληρης εποχής.
Σήμερα το σανατόριο ανήκει στους αδελφούς Τσακνή. Μιλήσαμε με τον Διονύση Τσακνή και μας είπε: «Μας συγκίνησε η ιστορία του κτηρίου. Τότε είχαμε την οικονομική δυνατότητα και ευελπιστούσαμε ότι θα μπορέσουμε να το συντηρήσουμε. Η οικονομική κρίση μας έχει γονατίσει. Η οικονομική μας κατάσταση δεν μας επιτρέπει να ελπίζουμε. Κανένας φορέας δεν ενδιαφέρθηκε. Σήμερα το κτήριο είναι ένα ερείπιο και δυστυχώς αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει».
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ύπαιθρος Χώρα» στις 18/3/2016
Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα sanatorio.gr
