Αλλαγμένα όχι μόνο… κατ’ όνομα αλλά και στην ουσία τους, που έχει να κάνει με το εύρος των δικαιούχων, τα κριτήρια επιλεξιμότητας, τους τομείς προτεραιότητας και τους φορείς διαχείρισης των διαθέσιμων πόρων θα είναι τα νέα Σχέδια Βελτίωσης, τα οποία, σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, αναμένεται να «τρέξουν» μέσα στο τελευταίο τρίμηνο του 2016.
Οι αλλαγές σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, όπως αυτές προκύπτουν από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014-2020 που έχει εγκρίνει η Κομισιόν –και το οποίο, ειρήσθω αν παρόδω, αν ληφθούν υπόψη ο κανόνας του «ν+3» καθώς και το γεγονός ότι τα έτη 2014 και 2015 έχουν ουσιαστικά «χαθεί», αφορά στην πράξη την περίοδο 2016-2023– μπορούν να κωδικοποιηθούν σε τέσσερα σημεία:
– Αντί για το «Μέτρο 121: Εκσυγχρονισμός Γεωργικών Εκμεταλλεύσεων», όπως ήταν γνωστά μέχρι σήμερα, τα Σχέδια Βελτίωσης «στεγάζονται» πλέον κάτω από το Υπομέτρο 4.1. «Στήριξη για επενδύσεις σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις», το οποίο περιλαμβάνει τρεις δράσεις. Η πρώτη από αυτές αφορά την ανταγωνιστικότητα της εκμετάλλευσης (4.1.1 Υλοποίηση επενδύσεων που συμβάλλουν στην ανταγωνιστικότητα της εκμετάλλευσης) όπου, εκτός από επενδύσεις που αφορούν μηχανολογικό εξοπλισμό, κτηριακές ή σταβλικές εγκαταστάσεις κ.λπ., μπορεί να ενταχθεί και η αγορά γης.
Το ΠΑΑ 2014-2020 αν ληφθούν υπόψη ο κανόνας του «ν+3» καθώς και το γεγονός ότι τα έτη 2014 και 2015 έχουν ουσιαστικά «χαθεί», αφορά στην πράξη την περίοδο 2016-2023
– Οι άλλες δύο δράσεις αφορούν την εξοικονόμηση νερού (4.1.2 Υλοποίηση επενδύσεων που συμβάλλουν στην εξοικονόμηση ύδατος) και την προστασία του περιβάλλοντος σε συνδυασμό με τις ΑΠΕ (4.1.3 Υλοποίηση επενδύσεων που συμβάλλουν στη χρήση ΑΠΕ καθώς και στην προστασία του περιβάλλοντος). Αμφότερες αναμένεται να «τρέξουν» τους πρώτους μήνες του 2017 δεδομένου ότι υπάρχει και το στοιχείο της αιρεσιμότητας (για παράδειγμα, προτού δημοσιοποιηθούν οι προσκλήσεις θα πρέπει η κυβέρνηση να οριστικοποιήσει την –νέα– τιμολογιακή πολιτική στο νερό).
Ερωτηματικό η ετοιμότητα των Περιφερειών
«Αποκέντρωση» στη διαχείριση των διαθέσιμων κονδυλίων
– Από την τριάδα δράσεων των νέων Σχεδίων Βελτίωσης, η πρώτη (4.1.1), που αφορά την ανταγωνιστικότητα της εκμετάλλευσης, είναι αυτή που προβλέπει τους πιο αυστηρούς όρους καθώς αφενός για πρώτη φορά μπαίνει ένα κατώτατο όριο τζίρου, που προσδιορίζεται με όρους «τυπικής απόδοσης» στα 8.000 ευρώ, αφετέρου ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει όχι απλώς να είναι ενεργός γεωργός ή κτηνοτρόφος αλλά να πληροί τις προϋποθέσεις του «επαγγελματία αγρότη», όπως αυτός ορίζεται από την κείμενη νομοθεσία (η οποία, εν προκειμένω, βρίσκεται σε φάση αλλαγής).
– Για πρώτη, επίσης, φορά, η διαχείριση των Σχεδίων περνάει στα χέρια των Περιφερειών, οι οποίες αναλαμβάνουν να εκδώσουν και τις σχετικές προκηρύξεις. Το στοιχείο αυτό δημιουργεί νέα δεδομένα, ταυτόχρονα όμως γεννά κι εύλογα ερωτηματικά για το κατά πόσο οι –αποψιλωμένες από προσωπικό– Περιφέρειες διαθέτουν το δυναμικό και την τεχνογνωσία να φέρουν εις πέρας την απαιτητική αυτή διαδικασία.
Μια παράμετρος που πρέπει να υπογραμμισθεί είναι ότι εφόσον το επενδυτικό σχέδιο υλοποιείται από νέους αγρότες ή συλλογικά σχήματα, π.χ. ομάδες παραγωγών, υπάρχει μπόνους 20% στο ποσοστό της ενίσχυσης (ισχύει και για τις τρεις δράσεις του Υπομέτρου 4.1) που δικαιούνται. Με αυτόν τον τρόπο η χρηματοδότηση μπορεί να ανέλθει μέχρι και στο 75% του προϋπολογισμού του Σχεδίου. Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που αναδεικνύει τη συμπληρωματικότητα των μέτρων του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης.
Χρηματοδοτικά Εργαλεία
“Αγκάθι” η κάλυψη της ίδιας συμμετοχής
Η έγκαιρη ενεργοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων που θα μπορούσαν να συνδράμουν τον αγρότη στο σκέλος της ίδιας συμμετοχής –και τα οποία, ωστόσο, παραμένουν ακόμα… άφαντα– θα είναι το στοιχείο-κλειδί που θα κρίνει την επιτυχία (ή την αποτυχία) των νέων Σχεδίων Βελτίωσης.
Στη διαπίστωση αυτή καταλήγουν παράγοντες της αγοράς, συνεκτιμώντας τις δυσκολίες της τρέχουσας συγκυρίας, την οικονομική δυστοκία της πλειοψηφίας των παραγωγών (που, αξίζει να σημειωθεί, καλούνται να επωμισθούν επιπλέον φορολογικά και ασφαλιστικά βάρη στο πλαίσιο της δημοσιονομικής προσαρμογής) και, τέλος, τη σφικτή πιστωτική πολιτική των τραπεζών, η οποία μάλιστα παρατείνεται όσο συντηρείται η αβεβαιότητα γύρω από τις προοπτικές της χώρας μας χώρα μας (σ.σ. η ακόμη ανοικτή εκκρεμμότητα της αξιολόγησης αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα επ’ αυτού).
Ακόμα στον σχεδιασμό
Καταπιστευτικός λογαριασμός αλά ΕΣΠΑ
Πρόσφατα, από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, έγινε γνωστό ότι εξετάζεται η λύση της δημιουργίας ενός καταπιστευτικού λογαριασμού όπου θα καταβάλλονται οι προκαταβολές των επενδυτών-αγροτών χωρίς να απαιτούνται τραπεζικές εγγυητικές επιστολές. Αντίστοιχο σχέδιο, αξίζει να σημειωθεί, εξετάζεται και για τα προγράμματα του ΕΣΠΑ.
Ωστόσο, ο σχετικός σχεδιασμός φαίνεται ότι βρίσκεται ακόμα στα… σπάργανα, ενώ το ίδιο συμβαίνει και με το περίφημο Ταμείο Αγροτικής Επιχειρηματικότητας, το οποίο είναι σε φάση ανασχεδιασμού προκειμένου, όπως επισημαίνεται αρμοδίως, να έρθει πιο κοντά στις ανάγκες των αγροτών. Σύμφωνα με πληροφορίες της «ΥΧ», το έργο βρίσκεται ακόμα στο στάδιο της ανάθεσης της σχετικής μελέτης…
Γιάννης Τσατσάκης
