Πώς η εντατικοποίηση 
µειώνει τον όγκο 
της παραγωγής

γράφει ο Νίκος Λάππας

Η αύξηση του όγκου παραγωγής και 
η βελτίωση της παραγωγικότητας, αποτελούν κριτήρια αξιολόγησης της αγροτικής πολιτικής κάθε χώρας. Η αύξηση αυτή, κατά βάση συναρτάται με την κατανάλωση αγροτικών εισροών. Ωστόσο, παρατηρείται το εξής παράδοξο φαινόμενο: ενώ στις άλλες χώρες-μέλη η αύξηση των δαπανών ενδιάμεσης κατανάλωσης συνοδεύεται από την αύξηση του όγκου της αγροτικής παραγωγής, στην Ελλάδα μειώνεται.

Για παράδειγμα, μεταξύ 2003 και 2014, η ενδιάμεση κατανάλωση στην Ελλάδα αυξήθηκε από τα 4,2 στα 5,1 δισ. ευρώ, ενώ η παραγωγή μειώθηκε από τα 12 στα 10,4 δισ. ευρώ. (1) Δηλαδή όσο εντατικοποιούμε την παραγωγική διαδικασία, τόσο μειώνεται το παραγόμενο προϊόν. Η παρακολούθηση αυτής της επίδρασης των επιμέρους συντελεστών παραγωγής στο τελικό παραγωγικό αποτέλεσμα αποτελεί αντικείμενο συστηματικής μελέτης κυβερνήσεων, κρατικών φορέων, πανεπιστημίων και ιδρυμάτων πολλών χωρών, γιατί καθορίζει τις ακολουθούμενες αγροτικές πολιτικές. μία από τις πιο κοινά αποδεκτές απόψεις είναι ότι τα τελευταία πενήντα χρόνια, η κυρίαρχη πηγή αύξησης της αγροτικής παραγωγής μετατοπίσθηκε από την εντατικοποίηση της χρήσης των εισροών, στη βελτίωση της χρήσης των υφισταμένων εισροών (2).

Έτσι, μέχρι το 1990 η αύξηση της παγκόσμιας παραγωγής στηρίχθηκε κυρίως στην συνεχώς αυξανόμενη χρήση της εργασίας, του κεφαλαίου και των άλλων εφοδίων ανά στρέμμα γης. Στη συνέχεια, η εντατικοποίηση αυτή μειώθηκε αισθητά, και την τελευταία δεκαετία τα 3/4 περίπου της ανάπτυξης, προήλθαν από τη βελτίωση του τρόπου αξιοποίησης των εισροών, πολλές από τις οποίες στις πιο αναπτυγμένες χώρες μειώνονται.

Έχουμε, λοιπόν, να διανύσουμε μεγάλη απόσταση για να παρακολουθήσουμε τις αγροτικά αναπτυγμένες χώρες. Τις χώρες που μελετούν και γνωρίζουν πώς βελτιώνεται η αγροτική παραγωγικότητα. Εκείνες που έχουν περάσει στο στάδιο της «Έξυπνης Γεωργίας», της «Γεωργίας Ακριβείας». Εκείνες που γνωρίζουν ότι η λύση δεν βρίσκεται στην εντατικοποίηση της χρήσης των αγροτικών εφοδίων ή στο πώς οι νεοεισερχόμενοι αγρότες θα είναι απόφοιτοι της Γεωπονικής. Εκείνες που έχουν περάσει στο στάδιο της γεωργίας της γνώσης, που οι θεσμοί συμβουλευτικής υποστήριξης λειτουργούν και 
οι αγρότες εκπαιδεύονται.