Το κλάδεμα των δέντρων αυτή την εποχή αποτελεί μία από τις βασικές εργασίες στον τομέα της δενδροκομίας. Πέρα από τις τεχνικές αφαίρεσης των κλαδιών για την καλύτερη αναγέννηση του δέντρου και για μεγαλύτερες αποδόσεις τίθεται και το θέμα της προστασίας του φυτού μετά το κλάδεμα.
Η απολύμανση των μηχανημάτων που θα χρησιμοποιηθούν, καθώς και οι ψεκασμοί επούλωσης των πληγών που έχουν γίνει αποτελούν πάγιες διαδικασίες στην ορθή διαχείριση της δενδροκομίας. Το ερώτημα, όμως, που τίθεται είναι τι θα γίνουν τα κλαδιά που έχουν αφαιρεθεί από το δέντρο. Η συνήθης εικόνα αυτή την εποχή από δενδροκομικές περιοχές, και κυρίως ελαιοκομικές, είναι η καύση των κλαδιών, κάτι το οποίο αποτελεί μια πάγια τακτική των ελαιοπαραγωγών, η οποία όμως έρχεται σε αντίθεση με τις αρχές της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και τους κώδικες ορθής διαχείρισης των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Από την άλλη πλευρά, γεννιούνται ερωτήματα, τα οποία έχουν σχέση με την κυκλική οικονομία και πολύ περισσότερο με τη δυνατότητα αξιοποίησης των υποπροϊόντων, ώστε να δώσουν μια προστιθέμενη αξία στο παραγόμενο προϊόν.
Σύμφωνα με τον Μπάμπη Κυπραίο, ελαιοπαραγωγό από τον Μεγαπλάτανο Λοκρίδας, η συνήθης πρακτική των παραγωγών είναι να αφαιρούν τα προσβεβλημένα κλαδιά των δέντρων και στη συνέχεια να τα καίνε. Τα πιο υγιή κλαδιά μπαίνουν σε γραμμική σειρά και με τη χρήση μηχανημάτων θρυμματίζονται σε μικρότερα κομμάτια, ώστε να γίνουν οργανική ουσία στο έδαφος, κάτι το οποίο το έχουν ανάγκη οι καλλιέργειες λόγω του μικρού ποσοστού οργανικής ουσίας στα περισσότερα εδάφη.
Στο ερώτημά μας αν τα κλαδιά μπορούν να αποτελέσουν ένα νέο προϊόν που θα παράγει ενέργεια, ο κ. Κυπραίος εξέφρασε τον προβληματισμό του: «Έχουμε κάνει κάποιες συζητήσεις για την αξιοποίηση του προϊόντος αυτού ως καύσιμης ύλης, αλλά απαιτεί χρονοβόρες διαδικασίες και εμείς οι παραγωγοί είμαστε ανοργάνωτοι, ώστε να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε καλύτερα τα υποπροϊόντα του κλαδέματος. Το γεγονός ότι χιλιάδες τόνοι κλαδεύματος κάθε χρόνο στην περιοχή μας δεν αξιοποιούνται είναι ένα μεγάλο ερώτημα που πρέπει να μας προβληματίσει».
Παραγωγή ενέργειας και για αγροτική χρήση
Στον προβληματισμό αυτόν, ο χημικός Δρ. Νίκος Μπαράκος έρχεται να προσθέσει τις δικές του απόψεις και ερευνητικές προσπάθειες μέσα από τη διαχείριση των βιοκαυσίμων ως ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Σύμφωνα με τον ίδιο, τα υπολείμματα των γεωργικών καλλιεργειών αποτελούν μία σημαντική πηγή ενέργειας και με τη χρήση της νέας τεχνολογίας μπορούν να αξιοποιηθούν καλύτερα και με μικρότερο κόστος παραγωγής. «Εμείς, ως χώρα, στον τομέα αυτόν έχουμε μείνει πίσω και ενώ θα μπορούσαμε να δώσουμε προστιθέμενη αξία από τα υπολείμματα των καλλιεργειών, δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν κάναμε σημαντικά βήματα.
Ως προς το θέμα της κομποστοποίησης, θα πρέπει να προσέξουμε στη διαχείρισή τους, ώστε να μη γίνονται αναερόβιες ζυμώσεις, διότι παράγεται μεθάνιο και δημιουργεί σημαντικότερα προβλήματα στο περιβάλλον». Σε ό,τι αφορά το πέλλετ, είπε ότι για να παραχθεί είναι πιο εύκολο, θα πρέπει όμως η υγρασία να είναι στο 12% με 13% του προϊόντος. Ειδικά για την ελιά, δήλωσε ότι έχει υψηλότερη θερμογόνο δύναμη σε σύγκριση με άλλες δενδρώδεις καλλιέργειες. «Με το προϊόν αυτό, μπορεί να παραχθεί ενέργεια και να χρησιμοποιηθεί ξανά στον αγροτικό τομέα, όπως για παράδειγμα σε θερμοκήπια, μειώνοντας σε σημαντικό βαθμό τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα».
Ειδική αναφορά ο κ. Μπαράκος έκανε και στον τομέα της παραγωγής βιοαιθανόλης δεύτερης γενιάς από τα προϊόντα κλαδέματος, με το σκεπτικό ότι πληρώνουμε σημαντικά πρόστιμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. «Η τεχνολογία υπάρχει και είναι πλέον παρωχημένη, η πρώτη ύλη και αυτή βρίσκεται σε ικανοποιητικά επίπεδα, αλλά εκείνα που λείπουν είναι η πολιτική βούληση και τα απαιτούμενα χρηματοδοτικά εργαλεία».
Μια λύση και ως ζωοτροφή
Για σημαντική πηγή αντιοξειδωτικών στη διατροφή των ζώων από τα φύλλα ελιάς κάνει λόγο ο καθηγητής δενδροκομίας, Αλέξανδρος Παπαχατζής, ως μία εναλλακτική λύση μέσω της κυκλικής οικονομίας. «Το ινστιτούτο κυκλικής οικονομίας και κλιματικής αλλαγής, στο οποίο συμμετέχω, έχει θέσει ως μία από τις προτεραιότητες την αξιοποίηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας και διατροφής των ζώων από τα υπολείμματα της αγροτικής μας παραγωγής.
Στον τομέα αυτόν, έχουμε συμπεριλάβει και την ελιά, η οποία λόγω της διατροφικής της αξίας και ιδιαίτερα τα φύλλα της, θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από τους κτηνοτρόφους και να αποτελέσουν σημαντικό κομμάτι της διατροφής των ζώων, αλλά και της μείωσης του κόστους από κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις που βρίσκονται σε περιοχές με ελαιοκαλλιέργεια».
Σε ό,τι αφορά τις υπόλοιπες δενδρώδεις καλλιέργειες, ο κ. Παπαχατζής έκανε ιδιαίτερη αναφορά στη ροδακινιά, που λόγω του κλαδέματος καρποφορίας αφαιρείται το 50% του ξύλου που έχει και όπως ο ίδιος είπε «αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει μέρος της κυκλικής οικονομίας για την παραγωγή ενέργειας». Κλείνοντας, ο κ. Παπαχατζής αναφέρθηκε στο θέμα της φυτοπροστασίας των δέντρων κατά τη διάρκεια του κλαδέματος, όπως επίσης και της απομάκρυνσης προσβεβλημένων κλαδιών από εχθρούς και ασθένειες. «Θα πρέπει οι παραγωγοί κατά τη διάρκεια του κλαδέματος να προσέξουν στην αφαίρεση των προσβεβλημένων κλαδιών, τα οποία αποτελούν φορείς ασθενειών και ξενιστές εντόμων, χωρίς να δημιουργηθούν προβλήματα στα δέντρα και να διατηρηθούν υγιή».
