EU CAP Network: Καλές πρακτικές για την κοινωνική συμβολή των αγροτών εκτός χωραφιού
Μέσα από καινοτόμες μορφές επικοινωνίας, εκπαιδευτικά προγράμματα και άμεσες επαφές με τους πολίτες, οι αγρότες καθίστανται κοινωνικοί πρωταγωνιστές, υπεύθυνοι για τη διατήρηση του περιβάλλοντος, την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας και την καλλιέργεια κοινωνικής συνοχής
Η εικόνα του αγρότη ως απλού παραγωγού τροφίμων δεν αρκεί πια για να περιγράψει τον ρόλο που παίζει στην ευρωπαϊκή κοινωνία. Οι αγρότες είναι θεματοφύλακες του περιβάλλοντος, εκπαιδευτές νέων γενεών, δημιουργοί πολιτισμού και κοινωνικοί διαμεσολαβητές στις τοπικές τους κοινότητες. Αυτόν τον πολυδιάστατο ρόλο επιχειρεί να αναδείξει η πρόσφατη συλλογή καλών πρακτικών του Ευρωπαϊκού Δικτύου για την ΚΑΠ (EU CAP Network), η οποία συγκεντρώνει 18 παραδείγματα από κράτη-μέλη της ΕΕ, παρουσιάζοντας καινοτόμους τρόπους με τους οποίους αναγνωρίζονται και επικοινωνούνται οι ευρύτερες συνεισφορές των αγροτών στην κοινωνία.
Η πρωτοβουλία προέκυψε από τη Θεματική Ομάδα «Valuing Farmers’ Wider Contributions to Society», που συγκέντρωσε εκπροσώπους από 19 κράτη-μέλη: Αγρότες, συνεταιρισμούς, ΜΚΟ, ερευνητές, δημοσιογράφους και φορείς χάραξης πολιτικής. Στόχος ήταν να αποτυπωθούν δράσεις που όχι μόνο ενισχύουν την εικόνα του αγροτικού επαγγέλματος, αλλά και ενθαρρύνουν νέους ανθρώπους να δουν τη γεωργία ως ελκυστική και βιώσιμη επιλογή.
Αγρότες και κοινό: Γεφυρώνοντας αποστάσεις
Μία από τις κύριες κατηγορίες πρακτικών αφορά την άμεση αλληλεπίδραση των αγροτών με το κοινό. Στην Αυστρία, η πρωτοβουλία Afterwork am Bauernhof ανοίγει τις πόρτες αγροτικών εκμεταλλεύσεων σε εργαζόμενους από την πόλη που αναζητούν ουσιαστικές εμπειρίες πέρα από το γραφείο, συνδυάζοντας εκπαίδευση και ομαδικότητα. Στο Βέλγιο, το έργο Boer zkt Bank δημιούργησε μια ποδηλατική διαδρομή με στάσεις σε αγροκτήματα, όπου QR codes και βίντεο φέρνουν τους πολίτες πιο κοντά στην καθημερινότητα των παραγωγών.
Στην Τσεχία, μια βιολογική εκμετάλλευση βοοειδών ανέπτυξε δίκτυο διανομής κατ’ οίκον, κρατώντας την προστιθέμενη αξία στην περιοχή και δημιουργώντας σχέσεις εμπιστοσύνης με τους καταναλωτές. Στην Εσθονία, οι Open Farm Days αποτελούν εθνική γιορτή που κάθε Ιούλιο φέρνει χιλιάδες επισκέπτες σε αγροκτήματα, συνδυάζοντας εκπαίδευση, γαστρονομία και τουρισμό.
Ακόμη, στη Φινλανδία, αναπτύχθηκε ειδικός Οδηγός Επικοινωνίας Αγροτών, ώστε οι παραγωγοί να αποκτήσουν δεξιότητες προβολής μέσω κοινωνικών δικτύων, ενώ στη Ρουμανία η τοπική αγορά Din drag de Bucovina δίνει χώρο στους μικρούς παραγωγούς να συνδεθούν άμεσα με την κοινότητα, χωρίς μεσάζοντες.
Εκπαίδευση: Από το σχολείο μέχρι το φεστιβάλ
Η δεύτερη κατηγορία αφορά τις εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες που φέρνουν τη γεωργία πιο κοντά στη νέα γενιά. Στο Βέλγιο, η ομάδα Boer&Verstand δημιουργεί περιεχόμενο στα social media για να καταρρίψει μύθους γύρω από τη γεωργία, ενώ στην Ουγγαρία η οικογενειακή φάρμα Maszlik υποδέχεται δωρεάν μαθητές και φοιτητές για να γνωρίσουν την αλυσίδα παραγωγής γάλακτος και τυριού.
Στο Λουξεμβούργο, ένα εκπαιδευτικό φιλμ για τη βιολογική γεωργία χρησιμοποιείται σε σχολεία και κοινότητες, ενώ στην Ολλανδία τρία αγροκτήματα λειτουργούν ως «αγροκτήματα επίδειξης» για βιώσιμες πρακτικές, ανοίγοντας συζητήσεις με την κοινωνία για τον ρόλο της γεωργίας στα οικοσυστήματα.
Επιπλέον, στην Πορτογαλία το πρόγραμμα ACOS+ προσεγγίζει παιδιά Δημοτικού με βιωματικά εργαστήρια, από το ψήσιμο ψωμιού μέχρι την κατανόηση του κύκλου του νερού. Στη Σλοβακία, το διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου Agrofilm φέρνει κάθε χρόνο δεκάδες ταινίες γύρω από τη γεωργία, το περιβάλλον και την ύπαιθρο, ανοίγοντας διάλογο ανάμεσα σε επιστήμονες, παραγωγούς και κοινό.
Επικοινωνία και ευαισθητοποίηση: Οι αγρότες στο προσκήνιο
Η τρίτη κατηγορία αφορά τις δράσεις επικοινωνίας και ενημέρωσης. Στην Αυστρία, το δίκτυο Farmfluencers δίνει βήμα σε νέους αγρότες να μοιραστούν την καθημερινότητά τους στα κοινωνικά μέσα, προβάλλοντας τόσο τις χαρές όσο και τις δυσκολίες του επαγγέλματος. Στο Βέλγιο, η καμπάνια «I know my farmer» ξεκίνησε από τους ίδιους τους πελάτες μιας βιολογικής εκμετάλλευσης, με συνθήματα και εικαστικό υλικό που αναδεικνύει την προσωπική σχέση με τον παραγωγό.
Παράλληλα, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου NEWBIE, δημιουργήθηκαν βίντεο με νέους αγρότες, όπως ο Βούλγαρος Mitko Kukundzhiev, που συνδέει την εκτροφή παραδοσιακών φυλών με την προστασία της βιοποικιλότητας και την τοπική επιχειρηματικότητα. Στην Ιρλανδία, η καμπάνια «There’s more to the story…» ανέδειξε με στοιχεία από την ΚΑΠ πώς οι πρακτικές των αγροτών συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος, φτάνοντας πάνω από ένα εκατομμύριο πολίτες μέσω social media.
Η χώρα φιλοξενεί, επίσης, την Εβδομάδα Κοινωνικής Γεωργίας, με ανοιχτές ημέρες σε αγροκτήματα που υποδέχονται ευάλωτες ομάδες, ενώ στην Ολλανδία το εργαλείο De BoerenBoom βοηθά τους παραγωγούς να αποτυπώσουν οπτικά τη συνολική τους συμβολή στην κοινωνία – από την προστασία του τοπίου μέχρι την εκπαίδευση και την πολιτιστική ταυτότητα.
Αγρότες ως κοινωνικοί πρωταγωνιστές
Όλα αυτά τα παραδείγματα δείχνουν ότι η αξία του αγρότη δεν περιορίζεται στην παραγωγή τροφίμων. Μέσα από καινοτόμες μορφές επικοινωνίας, εκπαιδευτικά προγράμματα και άμεσες επαφές με τους πολίτες, οι αγρότες καθίστανται κοινωνικοί πρωταγωνιστές, υπεύθυνοι για τη διατήρηση του περιβάλλοντος, την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας και την καλλιέργεια κοινωνικής συνοχής.
Η συλλογή καλών πρακτικών του EU CAP Network δεν είναι εξαντλητική, αλλά λειτουργεί ως πηγή έμπνευσης. Δείχνει πώς μικρές ή μεγαλύτερες δράσεις μπορούν να αλλάξουν την αντίληψη της κοινωνίας για τη γεωργία και να προσελκύσουν νέες γενιές στο επάγγελμα. Σε μια Ευρώπη που αντιμετωπίζει ταυτόχρονα προκλήσεις επισιτιστικής ασφάλειας, περιβαλλοντικής κρίσης και γήρανσης του αγροτικού πληθυσμού, η αναγνώριση και η ανάδειξη του ρόλου των αγροτών είναι περισσότερο από ποτέ ζωτικής σημασίας.
Κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να αναζητήσει τις παραπάνω δράσεις στον ιστότοπο του eu-cap.network.ec.europa.eu.
