Αφρική: Βαρύ το τίμημα της κλιματικής αλλαγής για τους παραγωγούς κακάο

Ελάχιστοι κλάδοι έχουν επηρεαστεί από την κλιματική αλλαγή σε εφάμιλλο βαθμό με τη βιομηχανία παραγωγής κακάο. Τη στιγμή που οι μεγάλες εταιρείες βρίσκονται ούτως ή άλλως αντιμέτωπες με το αυστηροποιημένο περιβαλλοντικό ρυθμιστικό πλαίσιο της Ευρώπης, οι Αφρικανοί παραγωγοί δίνουν την αντίξοη μάχη με τις διακυμάνσεις των κλιματικών συνθηκών. Μόνη διέξοδος, η διαφοροποίηση των καλλιεργητικών τους πρακτικών.

Η καλλιέργεια κακάο είναι μια λεπτή διαδικασία, που χρειάζεται πολύ συγκεκριμένες καιρικές συνθήκες για να πετύχει. Η κλιματική αλλαγή, δημιουργώντας αβεβαιότητα στα καιρικά μοτίβα, μπορεί να διαταράξει αυτήν τη διαδικασία με πολλούς τρόπους. «Για κάθε στάδιο [της παραγωγής] χρειάζεται [να επικρατεί] συγκεκριμένο κλίμα», λέει στο FoodNavigator η Flora Coffi Sika, επικεφαλής της αειφορίας στην Αφρική για την αγροτική επιχείρηση Olam Food Ingredients (OFI).

Όπως, όμως, περιγράφει για τις συνθήκες που επικρατούν σήμερα: «Όταν δεν χρειάζεσαι την υγρασία, επικρατεί υγρασία. Kαι την ώρα που θα χρειαστείς υγρασία, θα δεις ξηρασία. Συναντάς ένα φαινόμενο που δεν έχεις ξαναδεί».

Μονόδρομος η εκπαίδευση πάνω σε νέες τεχνικές

Οι αλλαγές του καιρού είναι ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους οι τιμές του κακάο έχουν αυξηθεί τόσο πολύ τα τελευταία χρόνια. Από την πλευρά της, η OFI στοχεύει να το καταπολεμήσει, σύμφωνα με τη Sika, αποτελώντας αρωγό στην εκπαίδευση των Αφρικανών παραγωγών σε καλλιεργητικές φροντίδες και τεχνικές όπως το σωστό κλάδεμα, που μπορούν να αυξήσουν τις αποδόσεις.

«Αφαιρούμε όλα τα κλαδιά που θα μπορούσαν να αποτελέσουν εμπόδιο για την ανάπτυξη των φυτών», λέει στο FoodNavigator ένας καλλιεργητής κακάο από το Gagny της Ακτής Ελεφαντοστού. Όπως εξηγεί, αυτό επιτρέπει στον ήλιο να βλέπει ολόκληρο το φυτό και δίνει δίοδο στον αέρα. «Το κύριο όφελος του κλαδέματος είναι ότι δίνει τη δυνατότητα στο φυτό να αναπνεύσει».

Συχνά παρατηρούνται στο κακαόδεντρο νεκρά κλαδιά και παραφυάδες, στα οποία δεν μπορούν να αναπτυχθούν οι λοβοί που περιέχουν τους σπόρους κακάο, ωστόσο συνεχίζουν να δεσμεύουν θρεπτικά συστατικά από το πρώτο. Με την αφαίρεσή τους, περισσότερα θρεπτικά συστατικά πηγαίνουν στα κλαδιά που μπορούν να παράγουν σπόρους, αυξάνοντας έτσι τις αποδόσεις που μπορούν να πάρουν οι αγρότες από το φυτό. Στην αρχή, πολλοί από τους αγρότες ήταν δύσπιστοι σχετικά με την εν λόγω μέθοδο, καθώς τους φαινόταν αντιαισθητικό το να κόβουν κλαδιά, όμως πολλοί την υιοθέτησαν αφότου συνειδητοποίησαν τα οφέλη.

Σύνθετα προβλήματα

Ωστόσο, παρ’ όλες αυτές τις τεχνικές, το απρόβλεπτο του μεταβαλλόμενου κλίματος επηρεάζει πολλές πτυχές της παραγωγής. Για παράδειγμα, σημαντικές είναι οι επιπτώσεις στη διαδικασία της ζύμωσης, στην οποία υπόκεινται οι σπόροι του κακάο, τοποθετούμενοι μέσα σε φύλλα μπανανιάς.

«Όσον αφορά τη ζύμωση, εφόσον βρέχει πάρα πολύ, θα έχουμε προβλήματα με τη ζέστη, [καθώς] η θερμοκρασία θα είναι πολύ χαμηλή και μπορεί να επηρεάσει τη ζύμωση», εξηγεί ο Ouedraogo Abdramane, ένας εκ των Ιβοριανών καλλιεργητών κακάο του Gagny. Όταν βρέχει, η πτώση της θερμοκρασίας σημαίνει ότι η διαδικασία ζύμωσης θα διαρκέσει περισσότερο από ό,τι αν η θερμότητα στους σωρούς κακάο που έχουν διπλωθεί μέσα στα φύλλα της μπανανιάς ήταν η επιθυμητή.

Από την άλλη, εάν η θερμοκρασία είναι πολύ υψηλή και οι σπόροι ξηρανθούν υπερβολικά, δημιουργείται ένα διαφορετικό πρόβλημα, καθώς απορροφώνται μερικά από τα θρεπτικά συστατικά και τα σάκχαρα που απαιτούνται για τη διαδικασία ζύμωσης.

Στο παρελθόν, όταν η περίοδος των βροχών και η περίοδος της ξηρασίας ήταν πιο ξεκάθαρα οριοθετημένες και προβλέψιμες, η διακύμανση των θερμοκρασιών αποτελούσε μικρότερο πρόβλημα, καθώς οι αγρότες μπορούσαν να προετοιμαστούν για αυτές εκ των προτέρων. Ωστόσο, με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής να αρχίζουν να γίνονται αισθητές, ο καιρός είναι πιο δύσκολο να προβλεφθεί και το έργο των παραγωγών κακάο δυσχεραίνει.