Η γνωστή ιταλική πολυεθνική εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου Eni, μία από τις μεγαλύτερες εκπομπούς CO2 από ορυκτά καύσιμα, έχει θέσει τα βιοκαύσιμα στο επίκεντρο της στρατηγικής της για την επίτευξη καθαρά μηδενικών εκπομπών άνθρακα έως το 2050. Η εταιρεία ισχυρίζεται ότι θα πενταπλασιάσει την παραγωγή βιοκαυσίμων μέχρι τα μέσα της επόμενης δεκαετίας, θέτοντας έναν από τους πιο φιλόδοξους στόχους μεταξύ των Ευρωπαίων ομολόγων της.
Σε ένα φωτογραφικό άλμπουμ 70 σελίδων που δημοσιεύθηκε τον Μάιο του 2022, με τίτλο «Seeds for Energy», η εταιρεία επεσήμανε την Κένυα και τη Δημοκρατία του Κονγκό ως τις δύο αφρικανικές χώρες στις οποίες η στρατηγική της για τα βιοκαύσιμα σημειώνει τη μεγαλύτερη πρόοδο.
Η ιταλική επιχείρηση, μία από τις μεγαλύτερες και πιο κερδοφόρες εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο, στοχεύει να δημιουργήσει και να εξασφαλίσει, σε διάστημα μισής δεκαετίας, μια εντελώς νέα αλυσίδα εφοδιασμού «βιώσιμων ελαίων» από τη γεωργία. Όπως υποστηρίζεται, αυτά είναι δυνατό να προέρχονται από καλλιέργειες ανθεκτικές στην ξηρασία, οι οποίες καλλιεργούνται από Αφρικανούς αγρότες σε απομακρυσμένες και ημιάγονες περιοχές μίας από τις φτωχότερες και πιο κλιματικά επιβαρυμένες ηπείρους του κόσμου.
Στην Κένυα, η Eni έχει εστιάσει σε δεκάδες χιλιάδες αγρότες μικρής κλίμακας, προορίζοντάς τους για προμηθευτές ελαιούχων σπόρων. Στο Κονγκό, σχεδιάζει να καλλιεργήσει ενεργειακές πρώτες ύλες σε τεράστιες εκτάσεις γης που ανήκουν σε πολυεθνικές αγροτικές επιχειρήσεις. Στις προαναφερθείσες χώρες, η στρατηγική της Eni να μετατρέψει το φυτικό έλαιο σε βιοκαύσιμα βρίσκεται στο πιο προχωρημένο στάδιο, σύμφωνα με την ιστοσελίδα της.
Ωστόσο, επιτόπιες έρευνες στις δύο αφρικανικές χώρες, οι οποίες έλαβαν χώρα το δεύτερο εξάμηνο του 2023, αποκάλυψαν μια σειρά από αθετημένες υποσχέσεις και ανεκπλήρωτους στόχους. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Μεταφορών και Περιβάλλοντος, γνωστή ως Transport & Environment (T&E), η οποία τις διενήργησε, η πραγματικότητα είναι ότι, μετά από πολλά χρόνια προσπάθειας, το πρότζεκτ της Eni για τα βιοκαύσιμα έχει κερδίσει ελάχιστο έδαφος και δεν βρίσκεται επ’ ουδενί κοντά στους στόχους του. «Η Eni αποδίδει κάτω –και σε ορισμένες περιπτώσεις, πολύ πιο κάτω– από τους υψηλούς και φιλόδοξους στόχους της», σημειώνεται χαρακτηριστικά.
Αίτια
Το πλάνο της Eni έχει παρουσιάσει διαφορετικές ανεπάρκειες σε κάθε χώρα. Στην Κένυα, η εταιρεία εμπλέκεται σε μια αλυσίδα υπεργολαβίας με ένα σύνθετο δίκτυο μεσιτών και συνεταιρισμών, οδηγώντας σε αναποτελεσματικότητα και προκαλώντας απογοήτευση σε χιλιάδες αγρότες μικρής κλίμακας, που δεν λαμβάνουν επαρκή υποστήριξη ή έσοδα.
Από την άλλη πλευρά, η συνεργασία της Eni με μεγάλες εταιρείες της αγροβιομηχανίας στη Δημοκρατία του Κονγκό κινδυνεύει να συσχετίσει το πρότζεκτ με ισχυρισμούς για εκποίηση γης και περιβαλλοντική υποβάθμιση. Κοινός παρονομαστής και στις δύο περιπτώσεις είναι η διαπίστωση ότι οι αγρότες μικρής κλίμακας και οι μεγάλες εκμεταλλεύσεις που επιστρατεύθηκαν από το πρότζεκτ προσπάθησαν, αλλά μέχρι στιγμής απέτυχαν να καλλιεργήσουν ανθεκτικές στην ξηρασία καλλιέργειες βιοκαυσίμων σε μεγάλη κλίμακα. Ανάμεσα στα αίτια αυτής της αποτυχίας περιλαμβάνονται και οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, που απορρέουν από τις διαχρονικές εκπομπές εταιρειών όπως η ίδια η Eni, οδηγώντας σε ακραίες και άστατες κλιματικές συνθήκες και φαινόμενα.
