Η Θεσσαλία κινδυνεύει να χάσει το πιο πολύτιμο κεφάλαιό της, που είναι το έδαφος. Για τον λόγο αυτόν, οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και ζητούν από την πολιτεία να καταρτίσει, μετά από διαβούλευση, ένα ειδικό ολιστικό σχέδιο, προκειμένου τα πλημμυρισμένα χωράφια να καταστούν ξανά καλλιεργήσιμα.
Η ανησυχία των Θεσσαλών παραγωγών έγκειται στο γεγονός ότι δεν υπάρχει συντονισμός από την κυβέρνηση. Από τη μία, η ομάδα των Ολλανδών επιστημόνων καταρτίζει το δικό της master plan τόσο για την αντιπλημμυρική προστασία του θεσσαλικού κάμπου, όσο και για τον τρόπο αποστράγγισης των νερών, ιδιαίτερα στη λίμνη Κάρλα.
Από την άλλη, δημόσιοι οργανισμοί, όπως ο ΕΛΓΟ-«ΔΗΜΗΤΡΑ», αλλά και πανεπιστήμια, όπως η Γεωπονική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και άλλα, έχουν καταρτίσει τα δικά τους σχέδια για την επόμενη μέρα στον θεσσαλικό κάμπο.
Συμβουλές για το όργωμα Ο γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και μέλος της ΕΔΥΘΕ, Φάνης Γέμτος, προτείνει στους παραγωγούς να λάβουν τα εξής μέτρα, προκειμένου να προστατευτούν τα εδάφη από τη διάβρωση: «Πρώτα από όλα, πρέπει να απαγορευτεί η χρήση του αρότρου σε επικλινείς εκτάσεις και ιδιαίτερα το όργωμα κατά τις κλίσεις και να επιτρέπεται αβαθής κατεργασία κατά τις ισοϋψείς ή ακατεργασία. Επίσης, είναι απαραίτητο να διατηρούνται στην επιφάνεια του εδάφους τα φυτικά υπολείμματα της προηγούμενης καλλιέργειας, ή να σπείρουμε καλλιέργεια φυτοκάλυψης, ώστε το έδαφος να προστατεύεται από το χτύπημα των σταγόνων της βροχής». Δεύτερο στοιχείο, ιδιαίτερα κρίσιμο, είναι η συνεχής κάλυψη του εδάφους με βλάστηση. «Η φυτική κάλυψη, εκτός από την προστασία της επιφάνειας του εδάφους από τα χτυπήματα των σταγόνων της βροχής, επιτυγχάνει μια σειρά από βελτιώσεις. Επίσης, αυξάνει τη διαισθητικότητα του εδάφους, επομένως μειώνει την απορροή. Η κίνηση του νερού γίνεται βραδύτερη, καθώς τα φυτά την εμποδίζουν», προσθέτει ο κ. Γέμτος. Τα φυτά φυτοκάλυψης, ακόμη και όταν συγκομίζονται, αυξάνουν την οργανική ύλη που ενσωματώνεται στο έδαφος. «Η διατήρηση βλάστησης στο έδαφος όλο τον χρόνο έχει θετικές επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα και στους μικροοργανισμούς του εδάφους, που επωφελούνται από τη συνεχή ανταλλαγή ουσιών με τις ρίζες. Η χρήση ψυχανθών ή μειγμάτων ψυχανθών-αγρωστωδών δεσμεύει το άζωτο της ατμόσφαιρας, εξοικονομώντας αζωτούχο λίπασμα. Σε περιοχές με μεγάλες κλίσεις και μεγάλο μήκος της πλαγιάς, απαιτείται η δημιουργία ζωνών ανάσχεσης της ροής του νερού, δηλαδή λωρίδων εδάφους με φυσική βλάστηση που δρα ως επιβραδυντής της ροής του νερού», καταλήγει. |
Πού εστιάζεται το μεγαλύτερο πρόβλημα
Αυτήν τη στιγμή, το μεγαλύτερο πρόβλημα εστιάζεται στα παρακάρλια. Ενδεικτικές είναι οι δορυφορικές εικόνες, οι οποίες ελήφθησαν την 1η και τη 19η Οκτωβρίου, που δείχνουν αμετάβλητη την κατάσταση στη λίμνη Κάρλα (130.000 στρ.), ενώ το νερό από τις υπόλοιπες περιοχές έχει απομακρυνθεί.
Οι ακτήμονες παραγωγοί των παρακάρλιων δηλώνουν απογοητευμένοι, καθώς δεν βλέπουν μέλλον στον τόπο τους, αν και, σε πρόσφατη σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στη Λάρισα με τον υπουργό Υποδομών, Χρήστο Σταϊκούρα, υπήρξε δέσμευση, από τον τελευταίο, για συγκεκριμένα μέτρα στήριξής τους, προκειμένου να μην ερημοποιηθεί η περιοχή.
Πρόκειται για μια περιοχή που φημίζεται για τις ποιοτικές φιστικιές, αμυγδαλιές και καστανιές και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αφανιστεί από τον παραγωγικό χάρτη της χώρας.
Ανησυχία για τα εδάφη
Σε δεύτερο βαθμό, το πρόβλημα εστιάζεται στην επανεκκίνηση της αγροτικής οικονομίας. Ωστόσο, τα δεδομένα είναι απογοητευτικά. Στις παρόχθιες –στον Πηνειό ποταμό– περιοχές, όπως είναι ο Παλαμάς και η Ματαράγκα στην Καρδίτσα, αλλά και η Πηνειάδα στα Τρίκαλα (πάνω από 100.000 στρέμματα), δεν προβλέπονται σπορές δημητριακών λόγω αυξημένης υγρασίας. Στην επαρχία Φαρσάλων, παρατηρείται το φαινόμενο σε χωράφια από τα οποία έχει φύγει το νερό, αυτό να ξεπηδά με ορμή με το όργωμα, καθιστώντας απαγορευτική κάθε καλλιεργητική πρακτική.
Αντίστοιχες δυσοίωνες προβλέψεις κάνουν οι επιστήμονες και για τα επικλινή εδάφη, από τα οποία έχουν φύγει τα χώματα και τα τρακτέρ αδυνατούν να οργώσουν. «Πώς αλλιώς θα ενσωματωθεί η ιλύς (το «λούνι», όπως το χαρακτηρίζουν, ή τα φερτά υλικά) στο έδαφος, ώστε να αποφύγουμε φαινόμενα τσιμεντοποίησης του χωραφιού;», αναρωτιούνται πολλοί αγρότες.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, «αρκετοί παραγωγοί θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα στο όργωμα και με τα λάστιχα (στάγδην άρδευση), που βρίσκονταν κυρίως σε βαμβακοχώραφα, τα οποία θα μπλοκάρουν τα μηχανήματα που θα οργώνουν. Έτσι, εκτός από τη σημαντική οικονομική απώλεια για τους κατόχους των λάστιχων (υπολογίζεται στα 100 εκατ. ευρώ στη Θεσσαλία), δημιουργείται ζήτημα προοπτικής για το αν θα καταστούν αυτά τα χωράφια καλλιεργήσιμα ξανά.
Αναγκαία η άμεση κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων
Σύμφωνα με τον καθηγητή της Γεωπονικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Νίκο Δαναλάτο, το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται «στα επικλινή εδάφη, στα χαραδροειδή, καθώς λόγω διάβρωσης δεν μπορεί να γίνει καμία προετοιμασία». Ο ίδιος, πάντως, έχει προτείνει στον νέο περιφερειάρχη Θεσσαλίας, Δημήτρη Κουρέτα, να ασκηθεί πίεση προς την κυβέρνηση για την άμεση κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων στη Θεσσαλία, όπως φράγματα, αλλά και να ενεργοποιηθεί το σχέδιο δράσης που είχε εκπονήσει το 1995 κατά της ερημοποίησης, το οποίο προέβλεπε και πλημμυρικά φαινόμενα στα πεδινά. Ακόμη, γνωστοποίησε ότι έχει καταρτίσει σχέδιο, στο πλαίσιο της πράσινης αειφορικής μετάβασης στη νέα ΚΑΠ, για οικονομική ενίσχυση των πλημμυροπαθών παραγωγών, όπως και πρόγραμμα δωρεάν παροχής πράσινης ενέργειας στις πληγείσες περιοχές, την οποία θα εκμεταλλεύονται οι ίδιοι οι παραγωγοί.
Δημιουργία Φορέα Διαχείρισης Υδάτων
Την πρόταση του συνόλου των θεσσαλικών οργανώσεων, που εδώ και δεκαετίες διεκδικούν τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου, δημόσιου χαρακτήρα, Φορέα Διαχείρισης Υδάτων, με τη συμμετοχή όλων των χρηστών νερού και των σχετιζόμενων με το θέμα, επαναφέρουν στον δημόσιο διάλογο ο γεωπόνος Κ. Γκούμας και ο πολιτικός μηχανικός Τ. Μπαρμπούτης, μέλη της Επιτροπής Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας,
«Η από κοινού συμμετοχή των χρηστών νερού θα διαμορφώσει τις προϋποθέσεις για συνεργασία και καλύτερο συντονισμό στα κρίσιμα θέματα των υδάτων (ιδιαίτερα όταν οι χρήσεις είναι ανταγωνιστικές). Παράλληλα, το αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος θα έχει έναν σταθερό και ‘‘θεσμοθετημένο’’ συνομιλητή για την καλύτερη αντιμετώπιση των σύνθετων αυτών προβλημάτων, των πλημμυρών, της λειψυδρίας, της ξηρασίας, της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων κ.λπ.», δηλώνουν χαρακτηριστικά.
Σχετικά με τον «Οργανισμό Υδάτων» στη Θεσσαλία, που εξήγγειλε πρόσφατα ο Κυριάκος Μητσοτάκης και που είναι πιθανό να σχετίζεται με την παραγωγή έργων υποδομής που συνδέονται με τις πλημμύρες (και όχι μόνο), τα μέλη της Επιτροπής ζητούν «να υπάρξει άμεσα μια πιο ολοκληρωμένη παρουσίαση της πρότασης».
ΤΟΕΒ Πηνειού: «Να σχεδιάσουμε τον κάμπο από την αρχή»«Να γίνει η κρίση ευκαιρία για τον θεσσαλικό κάμπο, ώστε αναδιαμορφωθεί το τοπίο από την αρχή, λαμβάνοντας υπόψη τα ακραία καιρικά φαινόμενα», ζητά ο πρόεδρος του ΤΟΕΒ Πηνειού, Δημήτρης Τσιουρής. Η πρότασή του προβλέπει «του χρόνου να μη σπαρθεί κανένα χωράφι στην περιοχή δικαιοδοσίας μας, να σχεδιαστούν από την αρχή το αρδευτικό, το αποστραγγιστικό δίκτυο και τα αντιπλημμυρικά έργα, να διορθωθούν όσες αστοχίες έχουν υπάρξει και να ολοκληρωθεί ό,τι έχει μείνει ημιτελές: Να τελειώσει το φράγμα Γυρτώνης και να τελειώσει ο Σ3, που πρέπει να ‘‘κουμπώσει’’ στη Γυρτώνη». Ο ίδιος προσθέτει ότι «πρέπει να σχεδιάσουμε από την αρχή όλον τον κάμπο. Αυτόν τον όγκο νερού μπορείς να τον σταματήσεις μόνο στα βουνά με φράγματα (Συκιά, Πύλη και Μουζάκι ή και αλλού) και με ταυτόχρονη δημιουργία ταμιευτήρων, ώστε να απορροφήσουν έναν όγκο των πλημμυρικών νερών. Όταν φύγει αυτό το νερό από το βουνό, όσες τάφρους και να έχεις στον κάμπο, πάλι το ίδιο αποτέλεσμα θα έχεις. Το νερό το σταματάς στα βουνά. Δυστυχώς, όλος ο θεσσαλικός κάμπος έχει μόνο μία έξοδο, τα Τέμπη. Αν, για κάποιον λόγο, τα Τέμπη κλείσουν, θα ακολουθήσει ανυπολόγιστη καταστροφή. Γι’ αυτό πρέπει να υπάρξει και μια δεύτερη έξοδος των νερών προς το Αιγαίο, προς μη κατοικημένη περιοχή. Η κεντρική εξουσία θα πρέπει να σκεφτεί σοβαρά να εντάξει όλα τα χωράφια σε ένα οικολογικό σχήμα με ένα ‘‘χ’’ ποσό και να σχεδιάσουμε από την αρχή τον κάμπο για να έχει μέλλον η αγροτιά». |
