του Θεοφάνη Ζαχαράτου, διδακτορικού ερευνητή, Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων, Πανεπιστήμιο Πατρών
Η Ανθρωπόκαινος Εποχή αποτελεί το ιστορικό διάστημα κατά το οποίο η ανθρώπινη δραστηριότητα είναι υπεύθυνη για τις παγκόσμιες περιβαλλοντικές αλλαγές που συμβαίνουν στη Γη. Ακόμα και αν η επιστημονική κοινότητα δεν έχει υιοθετήσει πλήρως τον όρο ή διαφωνεί σχετικά με την έναρξη της Ανθρωπόκαινου Εποχής, τον συναντάμε όλο και πιο τακτικά.
Αυτό συμβαίνει γιατί η επιστήμη έχει αποδείξει ότι η δραστηριότητα που αναπτύσσουμε ως ανθρώπινο είδος αφήνει ανεξίτηλo το αποτύπωμά της στον πλανήτη, επηρεάζοντας το κλίμα και τα οικοσυστήματα.
Οι βασικότεροι κίνδυνοι που συνδέονται με το κλίμα και το περιβάλλον
Σε μια προσπάθεια απαρίθμησης των βασικότερων κινδύνων που συνδέονται με το κλίμα και το περιβάλλον, η αύξηση της θερμοκρασίας της Γης κατέχει εξέχουσα θέση. Η καύση ορυκτών καυσίμων, η αποψίλωση των δασών και η εντεινόμενη βιομηχανική δραστηριότητα έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Η αύξηση της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα και των λοιπών αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα προκαλεί την αύξηση της θερμοκρασίας της Γης, που είναι η αιτία για μια σειρά από προβλήματα, όπως οι συχνότεροι και πιο έντονοι καύσωνες, η ερημοποίηση περιοχών, το εντατικό λιώσιμο των παγετώνων κ.ά.
Ακραία και καταστροφικά για την ανθρώπινη ζωή και την κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα καιρικά φαινόμενα είναι πλέον πιο έντονα και πιο συχνά. Τυφώνες, κυκλώνες, πλημμύρες και μεγάλης διάρκειας ξηρασίες που προκαλούν mega-πυρκαγιές συνθέτουν ένα συχνά επαναλαμβανόμενο μοτίβο.
Η αύξηση της στάθμης της θάλασσας αποτελεί σημαντικό κίνδυνο για τις παράκτιες κοινότητες και τα ευάλωτα οικοσυστήματα. Η πιθανή εισροή του θαλασσινού νερού σε πηγές γλυκού νερού μπορεί να υποβαθμίσει τη γεωργική παραγωγή και να μειώσει τη διαθεσιμότητα των παροχών πόσιμου νερού.
Επιπλέον, η αδυναμία διαβίωσης σε παράκτιες περιοχές μπορεί να οδηγήσει στην εκτόπιση εκατομμυρίων ανθρώπων (κλιματικοί πρόσφυγες), επιδεινώνοντας τις υφιστάμενες κρίσεις προσφύγων και προκαλώντας συγκρούσεις.
Η κλιματική κρίση που βιώνουμε απειλεί και τα παγκόσμια συστήματα τροφίμων. Οι αλλαγές στη συχνότητα των βροχοπτώσεων και στη θερμοκρασία μπορούν να οδηγήσουν σε μειωμένες αγροτικές παραγωγές, μείωση της παραγωγικότητας των ζώων και στην εμφάνιση νέων ή πιο σοβαρών ασθενειών.
Αυτές οι διαταραχές μπορούν εύκολα να δημιουργήσουν ένα νέο τοπίο επισιτιστικής ανασφάλειας, ιδιαίτερα σε περιοχές που αντιμετωπίζουν ελλείψεις τροφίμων.
Τα φυσικά οικοσυστήματα δέχονται μεγάλες πιέσεις που πολλές φορές καταλήγουν σε καταστροφές, θέτοντας έτσι σε άμεσο κίνδυνο τον φυτικό και ζωικό πλούτο του πλανήτη. Η υποβάθμιση των οικοσυστημάτων και η απώλεια της βιοποικιλότητας μειώνουν την ανθεκτικότητα του πλανήτη σε περιβαλλοντικούς κραδασμούς και διαταράσσουν βασικές φυσικές διαδικασίες, όπως είναι η επικονίαση, η δέσμευση του άνθρακα κ.ά.
Μέσα από συνέργειες και συντονισμένες προσπάθειες η λύση
Συμπερασματικά, η Ανθρωπόκαινος Εποχή σηματοδοτεί σημαντικούς κλιματικούς κινδύνους που αντιμετωπίζουμε και θα αντιμετωπίζουμε, αν διατηρήσουμε το «business as usual» ως μοντέλο δράσης και ανάπτυξης.
Η λύση μπορεί να προκύψει μόνο μέσα από συνέργειες και συντονισμένες προσπάθειες για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, την προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, την προστασία του περιβάλλοντος και την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων.
Κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και πολίτες πρέπει να συνταχθούν σε ένα κοινό όραμα και να εφαρμόσουν μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και στις προκλήσεις της Ανθρωπόκαινου Εποχής.
