Ένα ξεχωριστό έθιμο, δρώμενο και πολιτιστικό γεγονός με τριπλό συμβολισμό, που πραγματοποιείται στη Δεσκάτη Γρεβενών την εβδομάδα των Πασχαλόγιορτων, δηλαδή μετά την Κυριακή του Πάσχα και κορυφώνεται την Παρασκευή της Ζωοδόχου Πηγής, είναι η Αντρομάνα.
Πρόκειται για ένα «ζωντανό» έθιμο που δεν διακόπηκε ποτέ στη διάρκεια των αιώνων, ακόμη και επί Τουρκοκρατίας, κι έχει τους δικούς του ιδιαίτερους συμβολισμούς μέσα από τους χορούς και τα τραγούδια που εκπροσωπεί, με κυρίαρχο αυτόν του ξεπροβοδίσματος της Πασχαλιάς.
«Το έθιμο του ξεπροβοδίσματος της Πασχαλιάς γινόταν την εποχή της Τουρκοκρατίας και ήταν ένας τρόπος με τον οποίο οι Δεσκατιώτες περνούσαν τα μηνύματα της λευτεριάς και της επανάστασης με τις αλληγορικές έννοιες των τραγουδιών και μάλιστα με την παρουσία των Ελλήνων», αναφέρει η πρόεδρος του Εξωραϊστικού Μορφωτικού Ομίλου Δεσκάτης και διευθύντρια του γενικού λυκείου της περιοχής, Χρυσούλα Σωτήρη.
Τρίπατος χορός
Στο ξεχωριστό αυτό δρώμενο σχηματίζεται ένα τρίπατος χορός, η Αντρομάνα, ο οποίος χαρακτηρίζεται από μοναδικότητα. Οι χοροί που σχηματίζονται σε επίπεδα, όπως εξηγεί η κα Σωτήρη, συμβολίζουν και εκφράζουν τη διαλεκτική σχέση ζωής – θανάτου – νέας ζωής (αναγέννησης), με τον γενικότερο συμβολισμό της ανάστασης της φύσης μετά τη μακρόχρονη χειμερινή νάρκη. Η τρίπατη «Αντρομάνα» εκφράζει αυτή την «αναγέννηση» σε κάθε ιστορική συγκυρία.
«Μια άλλη άποψη υποστηρίζει ότι είναι συνέχεια ενός πανάρχαιου αναβλαστικού εθίμου, σύμφωνα με το οποίο οι άνθρωποι εκφράζονται με τελετουργικό τρόπο (τις ημέρες του Πάσχα) και θαυμάζουν την αναγέννηση της φύσης μέσα από τραγούδια και χορούς. Πρόκειται για συνδυασμό χριστιανικού και φυσιολατρικού εθίμου, αν το δει κανείς κι από τη θεολογική σκοπιά του», σημειώνει η κα Σωτήρη.
Τα τραγούδια της Αντρομάνας είναι αργόσυρτα και τελετουργικά και πολλά από αυτά έχουν μελαγχολικό περιεχόμενο, ενώ ο χορός είναι τρίπατος και αποτελείται από άνδρες, 6 άτομα στη βάση, στο δεύτερο επίπεδο 4-5 άτομα και στην κορυφή 2-3, που προσπαθούν να χορέψουν παρά τη δυσκολία του. «Σήμερα το έθιμο συμβολίζει την ανάταση που νιώθουν οι άνθρωποι την περίοδο της άνοιξης, ειδικά στην ύπαιθρο, και όσοι ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία», καταλήγει η κα Σωτήρη.
