Την ανάγκη να αναθεωρηθούν οι ευρωπαϊκές πολιτικές λόγω της κλιματικής κρίσης επισημαίνει μιλώντας στην «ΥΧ», λίγα 24ωρα μετά το Συμβούλιο των υπουργών Γεωργίας στις Βρυξέλλες, ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Λευτέρης Αυγενάκης, ο οποίος παρουσιάζει αναλυτικά το πλαίσιο των διεκδικήσεων της Ελλάδας για τη στήριξη των πληγέντων αγροτών της Θεσσαλίας και του Έβρου.
Ο κ. Αυγενάκης υπογραμμίζει τις πρώτες βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν στο Στρατηγικό Σχέδιο της νέας ΚΑΠ, εξαγγέλλει νέα δέσμη φορολογικών ελαφρύνσεων με επίκεντρο τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, τα συνεργατικά σχήματα και τους νέους, και δεσμεύεται ότι αφενός οι πληρωμές των παραγωγών θα γίνουν στην ώρα τους, αφετέρου μέσα στους επόμενους μήνες θα είναι έτοιμος ο νέος Κανονισμός του ΕΛΓΑ.
Συνέντευξη στους Νίκο Λάππα, Γεωργία Μπόχτη
Προχθές, στο Συμβούλιο Υπουργών, καλέσατε τους συναδέλφους σας να δείξουν «γρήγορα αντανακλαστικά». Είστε αισιόδοξος;
Ζήτησα γρήγορα αντανακλαστικά, αλλά και περισσότερη ευελιξία από την πλευρά της ΕΕ. Η Ένωση πρέπει να γίνει πιο ευέλικτη σε τέτοιες έκτακτες καταστάσεις, όπως αυτές που βιώσαμε στη Θεσσαλία και στον Έβρο, και πιο αποτελεσματική. Είναι ο μόνος τρόπος για να υπηρετήσουμε μία από τις βασικές αξίες της ΕΕ, αυτήν της κοινοτικής αλληλεγγύης. Σωστά, μέχρι σήμερα, διαμορφώνουμε πολιτικές για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, όπως η χρηματοδότηση της μετάβασης σε μια οικονομία με χαμηλό αποτύπωμα του άνθρακα. Με μία διαφορά: Τα δεδομένα έχουν αλλάξει.
Οι επιπτώσεις για την οικονομία χαμηλού άνθρακα θα έχουν αποτέλεσμα σε μια δεκαετία. Η κλιματική αλλαγή έχει μεταβληθεί σε κλιματική κρίση. Τη βιώνουμε. Πρέπει, λοιπόν, να προσαρμόσουμε τις πολιτικές μας. Να δράσουμε πιο γρήγορα, πιο αποτελεσματικά, γιατί οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης είναι βίαιες και επηρεάζουν το σύνολο της οικονομίας. Η ίδια η ζωή αποδεικνύει ότι τα μέτρα και οι πολιτικές, που είχαμε αρχικώς σχεδιάσει, δεν είναι επαρκή. Και αυτό γιατί δεν είχαμε γνώση του μεγέθους και της έντασης των φαινομένων που πρέπει να αντιμετωπίσουμε. Τώρα, όμως, έχουμε γνώση και έχουμε χρέος να αναθεωρήσουμε τις πολιτικές μας, μια και η κλιματική κρίση δεν έχει σύνορα.
Μετά και την εμπεριστατωμένη ενημέρωση που έκανε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, στην πρόεδρο της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και αντίστοιχα την ενημέρωση που έκανα στους ομολόγους μου, στο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας στις Βρυξέλλες και την παρουσίαση της έκτασης και της έντασης της καταστροφής, μέσα από ένα απόλυτα ρεαλιστικό και σοκαριστικό –σε ορισμένες περιπτώσεις- φωτογραφικό υλικό, οι υπουργοί Γεωργίας πείστηκαν για την ανάγκη παροχής βοήθειας στην Ελλάδα, ώστε να στηριχθεί επαρκώς ο πρωτογενής τομέας στη Θεσσαλία.
Φυσικά, δεν πρέπει να παραβλέπουμε τη στήριξη που έχει προσφέρει διαχρονικά η ΕΕ στην Ελλάδα και ότι η χώρα μας ανήκει στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Να περιμένουμε, λοιπόν, επιπλέον νέους πόρους από αυτούς που προβλέπει η ΚΑΠ;
Όλοι βλέπουν την προσωπική μάχη που δίνει ο πρωθυπουργός σε όλα τα επίπεδα. Το ουσιαστικό ζήτημα, βέβαια, δεν είναι η εξεύρεση επιπλέον πόρων, αλλά η δυνατότητα αξιοποίησης των υπαρχόντων. Θα είδατε ότι και μέσα από τις προτάσεις που υπέβαλα, αυτός είναι ο στόχος μας.
Αυτό που, ουσιαστικά, αιτούμεθα είναι λιγότερη γραφειοκρατία και περισσότερη ευελιξία στην απορρόφηση των πόρων που δικαιούμαστε, ώστε να μην επιστρέφουν ως αναξιοποίητοι στις Βρυξέλλες. Είναι ουσιαστικό να υπάρξουν αποφάσεις για παρεκκλίσεις στα επενδυτικά προγράμματα του ΠΑΑ ή για ενεργοποίηση μέτρων για φυσικές καταστροφές από το ΠΑΑ. Και, φυσικά, πρέπει να λάβουμε αποφάσεις για αύξηση του Γεωργικού Αποθεματικού, από το οποίο η Ελλάδα θα πάρει επιπλέον χρήματα, που να λαμβάνουν υπόψη τους την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί.
Έχουν κοστολογηθεί οι ζημιές της τελευταίας περιόδου;
Ακριβής κοστολόγηση θα μπορέσει να γίνει μόλις ολοκληρωθούν οι δηλώσεις ζημιών για φυτική και ζωική παραγωγή. Γιατί, όπως γνωρίζετε, εμείς, μέσω του ΕΛΓΑ, αποζημιώνουμε μόνο την παραγωγή. Ο εξοπλισμός αποζημιώνεται μέσω της Κρατικής Αρωγής. Σε επίπεδο παραγωγής, μια πρώτη εκτίμηση είναι ότι οι ζημιές ξεπερνούν το τριπλάσιο των ζημιών του «Ιανού».
Όμως, και πάλι είμαι επιφυλακτικός, γιατί υπάρχουν περιοχές από τις οποίες δεν έχουν αποσυρθεί ακόμη τα νερά, με αποτέλεσμα να υπάρχουν καθυστερήσεις στις δηλώσεις των παραγωγών στον ΕΛΓΑ. Σε ό,τι μας αφορά, απλοποιήσαμε τις διαδικασίες και γεωργοί, κτηνοτρόφοι και αλιείς μπορούν ακόμα και χειρόγραφα να υποβάλουν δηλώσεις, αρκεί να έχουν τον ΑΦΜ τους και ένα τηλέφωνό τους. Επίσης, δεν απαιτείται διαφορετική αίτηση για ζημίες που αποζημιώνει ο ΕΛΓΑ και η Κρατική Αρωγή. Αρκεί μία αίτηση και από εκεί κι έπειτα τον λόγο έχουν οι υπηρεσίες, τις οποίες ενισχύσαμε με προσωπικό. Τέλος, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθύνονται στο κέντρο εξυπηρέτησης του ΕΛΓΑ στη Λάρισα (2410231938-2410231929 εσωτ. 1).
Εκείνο που θέλω να γνωρίζουν οι κάτοικοι της Θεσσαλίας, όλοι οι πληγέντες, είναι ότι με εντολή του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, δεν θα φύγει κανείς μας από την περιοχή αν η ζωή δεν ξαναβρεί τους κανονικούς της ρυθμούς.
Οι ζημιές στις γεωργικές και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις από τον καύσωνα, τις πυρκαγιές και τώρα από τις σφοδρές πλημμύρες επαναφέρουν στο προσκήνιο την ανάγκη επικαιροποίησης του Κανονισμού του ΕΛΓΑ, κάτι που εσείς ο ίδιος έχετε βάλει ψηλά στην ατζέντα. Είπατε ότι μέχρι το τέλος του έτους θα είναι έτοιμο προς ψήφιση στη Βουλή. Σε ποιο στάδιο βρίσκεται η προετοιμασία του και ποια ακριβώς προσέγγιση θα ακολουθηθεί;
Την ανάγκη αναθεώρησης του Κανονισμού του ΕΛΓΑ επιβάλλει πλέον η ίδια η ζωή. Η κλιματική κρίση, εκτός από πιο έντονα καιρικά φαινόμενα, φέρνει και νέες ασθένειες που πρέπει να καλυφθούν, για να προστατευθεί το εισόδημα των αγροτών.
Ο νέος Κανονισμός θα δώσει τη δυνατότητα κάλυψης νέων κινδύνων, αλλά θα δημιουργήσει και νέους κανόνες και νέα πεδία επιλογής για ασφαλιστική κάλυψη. Η αρχική σκέψη είναι να υπάρχουν τρία πεδία κάλυψης. Το πρώτο θα είναι υποχρεωτικό για όλους και τα άλλα δύο πεδία θα είναι προαιρετικά, το ένα ως προς τους κινδύνους που επιθυμεί να επιλέξει ο ασφαλισμένος και το άλλο ως προς τον φορέα ασφάλισης.
Ήδη, έχει γίνει προεργασία και σε αυτή συνυπολογίζουμε και εκθέσεις διεθνών Οργανισμών, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και η PWC. Παρά τις δυσκολίες που, εκ των πραγμάτων, δημιούργησαν οι νέες συνθήκες, πιστεύω ότι θα είμαστε συνεπείς στη δέσμευσή μας για αλλαγή του Κανονισμού στους επόμενους μήνες. Οι συνθήκες επιβάλλουν να προχωρήσουμε το συντομότερο στην αναθεώρηση του Κανονισμού, ώστε να καλυφθεί ό,τι κενό υπάρχει.
Η αντιμετώπιση των συνεπειών στον αγροτικό τομέα από την κλιματική αλλαγή τέθηκε και στο άτυπο Συμβούλιο στην Ισπανία. Συμφωνήσατε για πρωτοβουλίες που πρέπει να ληφθούν σχετικά με την προώθηση των νέων τεχνολογιών. Ποια είναι τα βήματα που θα γίνουν, προκειμένου να διατυπωθεί ένα δεσμευτικό σχέδιο μετάβασης του πρωτογενούς τομέα στην ψηφιακή εποχή;
Η συνολική αναθεώρηση της ΚΑΠ βασίζεται σε δύο αρχές: Πρώτον, στην ευελιξία έναντι της γραφειοκρατίας και, δεύτερον, στην ισορροπία μεταξύ άμεσων αναγκών και μακροπρόθεσμων στόχων. Οι πρόσφατες εξελίξεις με τις καταστροφές που προκάλεσε ο Daniel καθιστούν ακόμα πιο επίκαιρες και ουσιαστικές αυτές τις δύο αρχές.
Δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για το πώς, αξιοποιώντας τις σύγχρονες τεχνολογίες, θα μειώσουμε σε δέκα χρόνια το αποτύπωμα του άνθρακα και να αγνοούμε αυτούς που σήμερα πλήττονται από τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης που είναι ήδη εδώ. Τη βιώνουμε. Άρα, υπάρχουν πράγματα που πρέπει να αναθεωρήσουμε και άλλα που πρέπει να επιταχύνουμε. Στόχος μας πρέπει να είναι η γρήγορη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή στην αγροτική παραγωγή, αξιοποιώντας κάθε διαθέσιμο πόρο, χωρίς όμως να παραβλέπουμε τις ανάγκες του σήμερα, που σημαίνει χωρίς να παραβλέπουμε την ανάγκη στήριξης όλων εκείνων που πλήττονται από την κλιματική κρίση, με στόχο να τους κρατήσουμε -ιδιαίτερα τους νέους- στα χωράφια για να συνεχίσουν να παράγουν.
Το παρόν και το μέλλον της παραγωγής συνδέεται με την επιστημονική πρόοδο, την οποία οφείλουμε να αξιοποιήσουμε για να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης, ώστε και την παραγωγή μας να κάνουμε πιο ανθεκτική, αλλά και μεγαλύτερη, καθώς από αυτήν εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, και η ύπαρξη κοινωνικής συνοχής.
Κατά τη γνώμη σας, υπάρχουν παρεμβάσεις ή άλλα θέματα που αφορούν σήμερα το Στρατηγικό Σχέδιο της νέας ΚΑΠ, τα οποία χρήζουν βελτίωσης ή επικαιροποίησης; Αν ναι, ποια είναι αυτά και πότε προτίθεστε να υποβάλετε σχετική τροποποιητική στην Κομισιόν;
Ήδη, στην παρέμβασή μου στο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας της ΕΕ, αλλά και με επιστολή μου στους ομολόγους μου, έθεσα το πλαίσιο των βελτιώσεων που θα μπορούσαν να γίνουν, ώστε να διευκολυνθούν οι πληγέντες αγρότες. Ζήτησα να υπάρξουν παρεκκλίσεις για τα ενεργά Επενδυτικά Μέτρα του ΠΑΑ 2014-2022 και τις εγκεκριμένες παρεμβάσεις του ΣΣ ΚΑΠ 2023-2027. Στο πλαίσιο αυτό, θα μπορούσαν να υπάρξουν αυξημένες προκαταβολές στις άμεσες πληρωμές και στις προκαταβολές ενίσχυσης.
Να υπάρξει ρυθμιστική διάταξη για τη χορήγηση επείγουσας βοήθειας σε παραγωγούς που επλήγησαν από τα καταστροφικά γεγονότα, που αντιστοιχεί στα μέτρα 21 και 22, τα οποία ελήφθησαν για την πανδημία και την ουκρανική κρίση αντίστοιχα.
Να υπάρξει καθορισμός προτεραιοτήτων όσων επηρεάζονται από τα χρηματοδοτικά εργαλεία/ταμεία που υπάρχουν και αφορούν την οικονομική ενίσχυση επενδύσεων και τη χορήγηση κεφαλαίου κίνησης (Εγγυητικό Ταμείο και Ταμείο Μικροπιστώσεων). Θα μπορούσε, επίσης, να υπάρξει διευκόλυνση των δικαιούχων και απλοποίηση διαδικασιών και κανόνων που αφορούν την εφαρμογή τους.
Αυτές οι διευκολύνσεις μπορεί να αφορούν, ανάλογα με την περίπτωση, την παράταση προθεσμιών που σχετίζονται με οποιοδήποτε στάδιο υλοποίησης εγκεκριμένων επενδύσεων, τη δυνατότητα τροποποίησης των επενδύσεων και προσαρμογής τους στις νέες ανάγκες που έχουν διαμορφωθεί, την αύξηση του αριθμού των αιτημάτων πληρωμής χωρίς την απαίτηση επιτόπιων επισκέψεων για επαλήθευση της υλοποίησης της επένδυσης κ.ά.
Πρέπει να συνειδητοποιήσουν όλοι ότι σε αντίστοιχες περιπτώσεις εκείνο που μετράει περισσότερο από όλα είναι η άμεση αντίδραση, η παράκαμψη της γραφειοκρατίας και η ύπαρξη ευελιξίας. Η ΕΕ πρέπει να δείξει ότι έχει άμεσα αντανακλαστικά και ότι βρίσκεται στο πλευρό των πολιτών της, όταν αυτοί αντιμετωπίζουν προβλήματα, όπως συμβαίνει σήμερα με τους πολίτες της Θεσσαλίας και ιδιαίτερα τους παραγωγούς.
Υπουργέ, προς το τέλος Οκτωβρίου, στις 27 του μηνός, ο ΟΠΕΚΕΠΕ είπε κάτι που έχετε πει κι εσείς, ότι έρχεται η προκαταβολή της Βασικής Ενίσχυσης. Φαίνεται, λοιπόν, ότι για να φτάσουμε εκεί έχουν γίνει όσα προβλέπονται, ανατέθηκαν αυτά που ήταν να ανατεθούν σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές διατάξεις και καταφέρατε να κάνετε όλες τις απαραίτητες ενέργειες που προϋποθέτουν μία ομαλή πληρωμή. Συνεπώς, οι προσδοκίες του κόσμου για πληρωμή έως το τέλος Οκτωβρίου θα εκπληρωθούν;
Στόχος μου είναι η εξυπηρέτηση των αγροτών και μόνο αυτών, με όρους διαφάνειας και συνέπειας. Συνεπώς, δεν πρόκειται να ανεχθώ την παράταση μιας κατάστασης –όποιους και αν βολεύει– που θέτει σε μόνιμο κίνδυνο τα συμφέροντα των αγροτών μας. Ο προγραμματισμός μας για φέτος είναι οι αγρότες να πληρωθούν τόσο την προκαταβολή όσο και την εξόφληση στην ώρα τους και με δίκαιο τρόπο.
Για τα προβλήματα που είχαν δημιουργηθεί φταίνε πολλοί. Φταίνε όλοι όσοι δεν προχώρησαν το απόλυτα λογικό και, τελικά, ρεαλιστικό, που είναι η εισαγωγή όλων των λειτουργιών του ΟΠΕΚΕΠΕ στο gov.gr. και να αποφύγουμε διπλές χρεώσεις στους παραγωγούς μας που σχετίζονται με την υποβολή των αιτήσεών τους.
Αυτός είναι ο στόχος μας και αυτό θα πράξουμε. Οι επιδοτήσεις που διαχειρίζεται ο ΟΠΕΚΕΠΕ αποτελούν την κινητήριο δύναμη για την αγροτική οικονομία, η οποία δεν εξαντλείται στην παραγωγή. Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έχει –όπως λέει ο τίτλος του– αναπτυξιακό χαρακτήρα και δεν εξαντλείται στην καταβολή επιδοτήσεων. Από την παραγωγή εξαρτώνται μια σειρά από οικονομικές δραστηριότητες που έχουν σχέση με τη μεταποίηση, τις εξαγωγές κ.λπ. Μια αρρυθμία στην παραγωγή επηρεάζει το σύνολο της οικονομίας.
Αφού, λοιπόν, η παραγωγή εξαρτάται και από τις επιδοτήσεις, δεν πρόκειται να επιτρέψω να υπάρξει οποιαδήποτε παραφωνία που να προκαλεί προβλήματα στους παραγωγούς μας. Πρέπει να υπάρξει συνεργασία όλων των εμπλεκομένων για το καλό των παραγωγών και της χώρας. Το καλό είναι ότι αυτό το έχουν καταλάβει πλέον και η διοίκηση και οι εργαζόμενοι και κάθε εμπλεκόμενος. Ήδη, στον Οργανισμό πνέει ένας άλλος αέρας, διαρκώς βελτιούμενος, καθώς επίκεινται και άλλες βελτιώσεις, πάντα προς όφελος των παραγωγών.
Συνεπώς, η προσπάθεια που έχει καταβληθεί το τελευταίο διάστημα για την επίσπευση ανάθεσης των σχετικών διαγωνισμών του ΟΠΕΚΕΠΕ αποδίδει και θα τελεσφορήσει εγκαίρως;
Έχουν βελτιωθεί τα πράγματα, όμως, έχουμε δρόμο ακόμη.
Ας πάμε στο κόστος παραγωγής, που εξακολουθεί να βαραίνει τις πλάτες των αγροτών. Θα γίνει κάτι; Υπάρχει κάποιος σχεδιασμός;
Η κυβέρνησή μας ήταν πάντα στο πλευρό των αγροτών. Χωρίς πρωτογενή τομέα δεν μπορεί να λειτουργήσει η οικονομία, καθώς μεγάλο μέρος της μεταποίησης αφορά αγροτικά προϊόντα. Επιπλέον, η αγροτική παραγωγή συμβάλλει καθοριστικά στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής. Η κυβέρνησή μας έχει στηρίξει όσο καμιά τους Έλληνες αγρότες. Και στην πανδημία και στην ενεργειακή κρίση και στο ουκρανικό. Είτε με επιπλέον επιδοτήσεις, είτε με μείωση της φορολογίας και ανάλογα με τις δημοσιονομικές δυνατότητες που υπάρχουν στηρίζει τους αγρότες μας.
Σάς θυμίζω ότι μόνο μέσω του ΕΛΓΑ έχουν καταβληθεί στην τετραετία ως αποζημιώσεις περισσότερα από 1,1 δισ. ευρώ. Άλλωστε, πιστεύουμε ότι ο πρωτογενής τομέας είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες ανάπτυξης της οικονομίας της χώρας μας. Με βάση τα νέα δεδομένα, θα υπάρξουν μέτρα στήριξης των αγροτών, τα οποία θα κινηθούν, κυρίως, σε επίπεδο φορολογικών ελαφρύνσεων, καθώς βασικός μας στόχος είναι η στήριξη των κατά κύριο επάγγελμα αγροτών, του συνεργατισμού, αλλά και των νέων παραγωγών.
Η παραπάνω ερώτηση έρχεται ακριβώς την ώρα που η Επιτροπή Ανταγωνισμού μιλάει για στρεβλώσεις: Από τη μια, ο αγρότης εισπράττει χαμηλές τιμές για τα προϊόντα του και, από την άλλη, οι καταναλωτές τα πληρώνουν ακριβά, πιο ακριβά από καταναλωτές της υπόλοιπης ΕΕ. Η «ΥΧ» έχει επανειλημμένως αναδείξει με ρεπορτάζ το θέμα. Θα δοθεί μία λύση;
Δεν είναι ανεκτές από αυτή την κυβέρνηση οι κινήσεις αισχροκέρδειας. Οι παραγωγοί έχουν στηριχθεί σε σημαντικό βαθμό από την κυβέρνηση και θα συνεχίσουμε να τους στηρίζουμε ανάλογα με τα δημοσιονομικά περιθώρια. Δεν είναι τυχαίο ότι συνεχίζουμε την επιστροφή του ΕΦΚ στο πετρέλαιο στους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες και για το 2023. Στη διαμόρφωση των τιμών στο ράφι, το ΥΠΑΑΤ δεν έχει ουσιαστική αρμοδιότητα. Τις τιμές ελέγχουν οι υπηρεσίες του υπουργείου Ανάπτυξης.
Ο αρμόδιος υπουργός ανακοίνωσε ήδη μέτρα προστασίας της αγοράς από κινήσεις κερδοσκοπίας. Ιδιαίτερα σε περιόδους όπως αυτή που βιώνουμε, όλοι οφείλουν να επιδεικνύουν έναν βασικό εθνικό πατριωτισμό. Όσοι δρουν κερδοσκοπικά, στην ουσία δρουν σε βάρος της κοινωνίας και, κατά συνέπεια, δρουν αντεθνικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η αντίδραση της πολιτείας θα είναι ανάλογη. Μένω στη δήλωση του πρωθυπουργού: Θα τους τσακίσουμε!
