του Δρ. Λουκά Τ. Πιστόλη, γεωπόνου, ειδικού στη θρέψη φυτών
Οι ανάγκες του καλαμποκιού σε νερό αυξάνουν με την ηλικία του, ξεκινώντας περίπου τρεις εβδομάδες μετά το φύτρωμα μέχρι την κρισιμότερη περίοδο, που είναι από την έναρξη της άνθισης και για δέκα μέρες μετά.
Αν θα θέλαμε να βάλουμε σε σειρά σπουδαιότητας τρία ποτίσματα, κοντά στην περίοδο αυτή, το σπουδαιότερο θα ήταν αυτό της άνθισης, το δεύτερο προ αυτής και το τρίτο μετά από αυτήν. Μετά την άνθιση, το καλαμπόκι αντέχει καλύτερα το υδατικό στρες, όμως αυτό θα επηρεάσει την ανάπτυξη των κόκκων και, τελικά, την απόδοση.
Η βιολογία του καλαμποκιού
Η βιολογία του καλαμποκιού και οι συνδεδεμένες με αυτή ανάγκες του σε νερό και θρεπτικά εφιστούν την προσοχή μας από την εμφάνιση του όγδοου φύλλου μέχρι το γέμισμα των σπόρων -περίπου δύο βδομάδες μετά την εμφάνιση των νηματοειδών στύλων (μουστάκια)- για τη λίπανση και για τα ποτίσματα, μέχρι πλησίον της φυσιολογικής ωρίμανσης, όταν στους κόκκους, στο σημείο που συνδέονται με τον σπάδικα, εμφανίζεται το μαύρο χρώμα.
Στο στάδιο των πέντε φύλλων, έχει ήδη αρχίσει η διαφοροποίηση της φόβης και 8-10 ημέρες μετά, στο όγδοο φύλλο, αρχίζει η διαμόρφωση του σπάδικα. Αυτό μπορούμε να το παρατηρήσουμε, περίπου 40 μέρες μετά το φύτρωμα, στα όψιμα υβρίδια, αν με προσοχή ξεδιπλώσουμε το στέλεχος 5-8 εκ. πάνω από την επιφάνεια του εδάφους. Οι αλλαγές αυτές στη βιολογία του φυτού δημιουργούν τις πρώτες απαιτήσεις για ικανοποιητική υγρασία και θρεπτικά, κυρίως αζώτου.
Η άρδευση, λοιπόν, για τις ανάγκες αυτού του σταδίου -όταν η υγρασία του εδάφους είναι ανεπαρκής-, καλό είναι να συνιστά και την πρώτη υδρολίπανση του καλαμποκιού, όταν το άζωτο της βασικής λίπανσης είναι λίγο. Μέχρι αυτό το στάδιο, πρέπει να έχουν πραγματοποιηθούν και ενδεχόμενοι ψεκασμοί με ψευδάργυρο. Το καλαμπόκι είναι ευαίσθητο στην έλλειψη ψευδαργύρου, γι’ αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και περισσότερο όταν ακολουθεί καλλιέργεια που τον αγαπά, όπως ύστερα από καλαμπόκι, κρεμμύδι, σόγια κλπ, ή όπου στη βασική του λίπανση χρησιμοποιούνται λιπάσματα με υψηλό ποσοστό φωσφόρου (18.46.0 κ.ά.), λόγω του γνωστού ανταγωνισμού P-Zn.
Από εδώ και πέρα συνεχίζεται η διαφοροποίηση των ταξιανθιών και όσο αυξάνεται η εξατμισοδιαπνοή, δεν επιτρέπεται εφησυχασμός στο ζήτημα της άρδευσης-λίπανσης. Το καλαμπόκι βρίσκεται σε φάση ταχείας ανάπτυξης και χρειάζεται μεγάλες ποσότητες νερού και θρεπτικών.
Έναρξη εμφάνισης της φόβης
Φτάνουμε στην έναρξη εμφάνισης της φόβης και για να λειτουργούμε σε αντιστοιχία και με τη βιολογία του καλαμποκιού, να υπηρετούμε δηλαδή την ικανοποιητική παραγωγή γύρης, την ανάπτυξη των στύλων και έναν επιθυμητό αριθμό των σπόρων ανά σειρά, στο φυτό δεν πρέπει να λείψει τίποτα!
Αν δεν έχουμε μεριμνήσει στη βασική λίπανση, τότε δέκα περίπου μέρες πριν από την έναρξη εμφάνισης της φόβης, είναι η τελευταία μας ευκαιρία να διορθώσουμε την όποια έλλειψη φωσφόρου.Επιπλέον, η επιτυχία της γονιμοποίησης προϋποθέτει άριστες συνθήκες υγρασίας, αφού για να βλαστήσει η γύρη πάνω στους στύλους, αυτοί πρέπει να είναι υγροί.
Από την 25η ημέρα μετά το φύτρωμα μέχρι την 75η, δηλαδή μέχρι τη γονιμοποίηση, συσσωρεύεται στο φυτό το 90% του αναγκαίου καλίου. Αυτό σημαίνει πως η όποια ανάγκη για επιφανειακή χορήγηση καλίου, πρέπει να ικανοποιείται νωρίς, εντός αυτού του διαστήματος. Στις εποχές του οικονομικού «στριμώγματος» που ήρθαν (λόγω της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης) και όπου το επιτρέπει η χημεία του εδάφους, στην καλιούχο λίπανση μπορεί να χρησιμοποιηθεί και το χλωριούχο κάλιο.
Το έχουμε εφαρμόσει τα τελευταία τέσσερα χρόνια -όπου η εδαφοανάλυση ζήτησε κάλιο- με τη στάγδην άρδευση, δύο εφαρμογές από 7-8 kg/στρ. τη φορά, ή με μία γραμμική εφαρμογή, 15-20 Kg/στρ, όπου για την άρδευση χρησιμοποιείται καρούλι. Την ίδια περίοδο που προαναφέραμε, το φυτό έχει προσλάβει το 65% του συνολικά αναγκαίου αζώτου και το 55% του φωσφόρου. Είναι προφανές ότι μια τελευταία υδρολίπανση με άζωτο θα ήταν χρήσιμη και μετά την άνθιση. Στον σχετικό πίνακα, παρουσιάζεται η πρόσληψη των κύριων θρεπτικών στη διάρκεια της βλάστησης.
Λίπανση με βάση τις ανάγκες της καλλιέργειας
Στην περίοδο του γεμίσματος των σπόρων, από ένα σημείο και μετά, η μειωμένη πρόσληψη αζώτου αντισταθμίζεται από τη μεταφορά στον σπόρο του ήδη αποθηκευμένου αζώτου στα φύλλα και στο στέλεχος. Θεωρείται ότι, μετά την εμφάνιση των στύλων, λιγότερο από το 50% του αζώτου του καρπού, προέρχεται από το έδαφος.
Πρέπει να τονίσουμε ότι οι καλά λιπασμένες καλλιέργειες, χρησιμοποιούν με περισσότερη οικονομία το νερό, χρειάζονται δηλαδή λιγότερο νερό ανά κιλό καρπού. Σύμφωνα με τους Aldrich S.R. και Leng E.R. (1966), για κάθε 25 χιλιοστά νερού που χορηγούνται, σε ανεπαρκείς συνθήκες λίπανσης, η παραγωγή καρπού αυξήθηκε κατά 30 Kg, ενώ σε συνθήκες επαρκούς λίπανσης η παραγωγή αυξήθηκε κατά 47 Kg. Εκτιμάται ότι για την παραγωγή 1.000 kg/στρ. καρπού, το φυτό παίρνει από το έδαφος 19,4 κιλά αζώτου, 2,7 κιλά φωσφόρου και 13,8 κιλά καλίου.
Η εδαφολογική ανάλυση, ο βαθμός χρήσης των θρεπτικών από το φυτό, καθώς και άλλα στοιχεία θα μας δώσουν τις αναγκαίες πληροφορίες για την ορθότερη εκτίμηση της λίπανσης που θα εφαρμοστεί. Συνήθως, το 1/3 ή και το μισό του αζώτου, εφαρμόζεται στη βασική λίπανση, μαζί με το σύνολο του φωσφόρου, αλλά και του καλίου συνήθως, όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο.
Το κάλιο –όταν υπάρχουν άλλες προτεραιότητες κατά τη βασική λίπανση, λ.χ η κάλυψη των αναγκών της καλλιέργειας σε φώσφορο– μπορεί να εφαρμοστεί και όπως περιγράψαμε προηγουμένως. Η πράξη έχει δείξει ότι σε ένα μέσης μηχανικής σύστασης χωράφι, τέσσερις υδρολιπάνσεις, τρεις πριν και μια μετά την άνθιση, δίνουν καλά αποτελέσματα στο καλαμπόκι. Πάντως, είναι προφανές ότι η λίπανση πρέπει να γίνεται έτσι που να ικανοποιούνται οι ανάγκες της καλλιέργειας στις διάφορες φάσεις της ανάπτυξής της και όχι κατά… παράδοση.
