Ισως όχι τόσο διαδεδομένοι μέχρι πριν από μερικά χρόνια, οι βιοδιεγέρτες εντάσσονται στην κατηγορία της θρέψης και λειτουργούν συμπληρωματικά με τα λιπάσματα, απολαμβάνοντας ολοένα και μεγαλύτερη δημοφιλία στις τάξεις των παραγωγών.
Πρόκειται για προϊόντα που ξεκίνησαν να γίνονται γνωστά στις βιολογικές καλλιέργειες, ωστόσο τα τελευταία χρόνια αποτελούν το «next best thing» στην προσπάθεια μεγιστοποίησης των αποδόσεων και βελτιστοποίησης της ποιότητας των προϊόντων και στη συμβατική γεωργία.
Οι πρόσφατες εξελίξεις σε επίπεδο πολιτικής της ΕΕ, με στόχους προσανατολισμένους στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα, με ταυτόχρονη ανάγκη αύξησης της παραγωγικότητας, θέτουν τους βιοδιεγέρτες στο προσκήνιο ως χρήσιμο εργαλείο, ώστε να επιτύχουν στο έργο τους οι παραγωγοί.
Μάλιστα, με τους στόχους της «Πράσινης Συμφωνίας» και της «Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα» να κάνουν λόγο για σημαντική μείωση των χημικών λιπασμάτων, αλλά και τις αυξητικές τάσεις στις τιμές βασικών αγροεφοδίων με αποκορύφωμα τους τελευταίους μήνες που διανύουμε, προϊόντα όπως οι βιοδιεγέρτες μπορούν να αναδειχθούν ως σημαντική εφεδρεία για τον αγρότη που αναζητά λύσεις για την παραγωγή του.
Ηγέτιδα αγορά στην ΕΕ, λόγω της δεσπόζουσας θέσης της στα οπωροκηπευτικά
Σύμφωνα με έκθεση της Markets and Markets, η Ευρώπη αποτελεί την ηγέτιδα περιοχή, η οποία αναμένεται να πρωταγωνιστήσει στην ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά των βιοδιεγερτών, προϊόντων που εντάσσονται στην κατηγορία των λιπασμάτων, βοηθώντας το φυτό στην ανάπτυξή του. Με παγκόσμιο τζίρο άνω των 2 δισ. ευρώ, οι βιοδιεγέρτες αναμένεται να ξεπεράσουν σε αξία, έως το 2025, τα 4,3 δισ. ευρώ, με ετήσιο μέσο ρυθμό ανάπτυξης 11,24%. Ως προς τις επιμέρους κατηγορίες προϊόντων, μεγάλη ανάπτυξη αναμένεται στους βιοδιεγέρτες με εκχυλίσματα από φύκια.
Όπως σημειώνεται στην έρευνα, οι εφαρμογές των προϊόντων στον αγροτικό τομέα ανεβαίνουν διαρκώς σε δημοτικότητα. Ένας από τους λόγους είναι η μείωση των επιπτώσεων στο περιβάλλον από επιβλαβή χημικά λιπάσματα. Οι ασιατικές χώρες, όπως η Κίνα και η Ινδία, αναμένεται να ηγηθούν στην καλλιέργεια φυκιών για τη χρήση των εκχυλισμάτων τους σε αυτή την κατηγορία προϊόντων.
Η εφαρμογή με ψεκασμό στα φύλλα των φυτών ήταν μία από τις πιο διαδεδομένες κατά τη χρήση βιοδιεγερτών, καθώς, σύμφωνα με μελέτες, η άμεση εφαρμογή στα φύλλα των φυτών θεωρείται ως η πιο αποτελεσματική για την παροχή θρεπτικών ουσιών στα φυτά και ιδιαίτερα σε φρούτα και λαχανικά, προϊοντικές κατηγορίες στις οποίες η Ευρώπη πρωταγωνιστεί παγκοσμίως και αντιστοίχως η χώρα μας συγκαταλέγεται σε ορισμένες κατηγορίες μεταξύ των κορυφαίων της Ευρώπης. Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι η χρήση τους έχει πλέον επεκταθεί και σε μεγάλες καλλιέργειες, όπως είναι ο αραβόσιτος και το σιτάρι.
Στην ΕΕ συναντώνται ορισμένες από τις παγκόσμιες ηγέτιδες της αγοράς των βιοδιεγερτών. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο που σχεδόν ο μισός παγκόσμιος κύκλος εργασιών αυτών των προϊόντων πραγματοποιείται στην Ευρώπη. Στο αφιέρωμα που ακολουθεί συμμετέχουν ορισμένες από τις πιο σημαντικές εταιρείες γεωργικών εφοδίων, που πρωταγωνιστούν σε αυτή την ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά, παρουσιάζοντας τις τοποθετήσεις τους και τις λύσεις που διαθέτουν. Επιπλέον, ο πρόεδρος του EBIC, Luca Bonini, στέλνει στην «ΥΧ», μαζί με τους χαιρετισμούς του προς τους παραγωγούς, το δικό του μήνυμα για τη σημασία των βιοδιεγερτών.
«Ασπίδα» για την υγεία των φυτών, ώθηση στις στρεμματικές αποδόσεις
Μεταξύ άλλων θετικών αποτελεσμάτων στα φυτά, οι βιοδιεγέρτες μπορούν να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα της χρήσης θρεπτικών συστατικών, ώστε οι αγρότες να προσβλέπουν σε αυξημένα έσοδα και ανταποδοτικότητα της επένδυσής τους κατά τη χρήση λιπασμάτων. Στις θετικές επιδράσεις τους, περιλαμβάνεται και η χρήση θρεπτικών συστατικών που βρίσκονται στο έδαφος και που, χωρίς τη βοήθεια των βιοδιεγερτών, το φυτό δεν θα μπορούσε να έχει πρόσβαση σε αυτά. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι ο φώσφορος, ο οποίος μέσω των προϊόντων αυτών μπορεί να αξιοποιηθεί από το φυτό.
Αυτές οι βελτιώσεις στην αξιοποίηση των θρεπτικών ουσιών μειώνουν επίσης τις απώλειες των θρεπτικών συστατικών, μειώνοντας παράλληλα και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και προσφέροντας άλλη μια σημαντική χρήση για το περιβάλλον, την παραγωγικότητα και τη σωστή διατροφή των ανθρώπινων πληθυσμών.
Επίσης, οι βιοδιεγέρτες βοηθούν τα φυτά να αντέξουν και να ανταποκριθούν καλύτερα σε παράγοντες αβιοτικού στρες, όπως η ξηρασία, η αλατότητα, οι ακραίες θερμοκρασίες και οι πλημμύρες. Τέτοιες σκληρές συνθήκες μπορούν να προκαλέσουν μείωση των αποδόσεων των φυτών, καθώς αυτά καταναλώνουν ενέργεια για να ανταποκριθούν σε μια τέτοια ακραία κατάσταση. Υπό την απουσία των βιοδιεγερτών, τέτοιοι παράγοντες θα μπορούσαν να αποβούν μοιραίοι για το φυτό. Οι βιοδιεγέρτες προστατεύουν και βοηθούν τους φυτικούς οργανισμούς, διασφαλίζοντας ότι οι αποδόσεις των καλλιεργειών θα είναι υψηλότερες.
Aν και δεν είναι η πρωταρχική αιτία χρήσης τους, οι βιοδιεγέρτες επιδρούν ευεργετικά σε παράγοντες στρες, καθιστώντας τα φυτά λιγότερο ευάλωτα σε ασθένειες, κατά τον ίδιο τρόπο που μια υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή θα ενίσχυε το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα. Ο συνδυασμός των παραπάνω θετικών αποτελεσμάτων ενισχύει τις γεωργικές εκροές, συμβάλλοντας σε καλύτερες αποδόσεις και υψηλότερη ποιότητα προϊόντων, που εντέλει μεταφράζεται σε κερδοφορία για τον παραγωγό. Οι βιοδιεγέρτες βοηθούν στην ανάπτυξη ενός ισχυρού ριζικού συστήματος και συμβάλλουν στην καλύτερη αξιοποίηση του νερού, που συχνά συντελεί στη βελτίωση των αποδόσεων. Όπως σημειώνει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Βιομηχανίας των Βιοδιεγερτών (EBIC), τα οφέλη αυτά έχουν δοκιμαστεί και καταγραφεί ευρέως σε επιτόπιες δοκιμές.
Είναι δύσκολο να υπολογιστεί σε ένα γενικό πλαίσιο ο βαθμός οφέλους των βιοδιεγερτών, καθώς για τον προσδιορισμό του παίζουν ρόλο διάφοροι παράγοντες, όπως το είδος της καλλιέργειας, το εκάστοτε προϊόν βιοδιεγέρτη, η κατάσταση του εδάφους και η διαχείριση της καλλιέργειας σε διάφορα επίπεδα. Ωστόσο, η ελάχιστη αύξηση των στρεμματικών αποδόσεων που σχετίζεται με τη χρήση τους έχει καταγραφεί μεταξύ 5% και 10%.
Σύμφωνα με το EBIC, το 2008 αποτέλεσε σημείο καμπής, καταδεικνύοντας τη χρησιμότητα των βιοδιεγερτών, καθώς η γεωργία μπήκε σε περιπέτειες, λόγω της ΚΑΠ και της αποσταθεροποίησης των αγορών. Στην επισκόπησή τους για τον γεωργικό τομέα της τελευταίας εικοσαετίας (2001-2020), οι FAO και OOΣΑ αναφέρονται στην ανάγκη να ξαναδημιουργηθούν ισχυρά αποθέματα, ώστε να μειωθεί η αβεβαιότητα που κατά καιρούς έχει ταλαιπωρηθεί από πτώση στις τιμές παραγωγού για μακρά διαστήματα και τα τελευταία χρόνια βασίζεται όλο και περισσότερο στη βελτίωση της παραγωγικότητας και στην αυξημένη ζήτηση τροφίμων λόγω πληθυσμιακής αύξησης.
Ισχυρός είναι ο κοινός τόπος για βελτίωση της βιωσιμότητας των καλλιεργειών, η οποία θα βασιστεί στη μεγιστοποίηση των εκροών, αξιοποιώντας τα πιο «δυνατά» και γόνιμα αγροτεμάχια, μειώνοντας παράλληλα την πίεση σε κομμάτια γης που θα ήταν προτιμότερο να αξιοποιηθούν διαφορετικά και με οικολογικά κριτήρια. Η ανάσχεση της εντατικοποίησης της χρήσης γης, σε συνδυασμό με την αποτελεσματική πρόσληψη εισροών, όπως λιπάσματα, νερό και φυτοπροστατευτικά προϊόντα, αποτελούν σημαντικά οφέλη που προκύπτουν από τη χρήση των βιοδιεγερτών.
