Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου απείλησε να καταρρίψει βασικές πτυχές του Πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας, μια κίνηση που θα μπορούσε να διευκολύνει το εμπόριο αγροδιατροφικών προϊόντων εντός της Μεγάλης Βρετανίας, αλλά να περιπλέξει το εμπόριο με την ΕΕ και τον υπόλοιπο κόσμο.
Το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας, που συμπεριλαμβάνεται στη συμφωνία εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, προβλέπει ότι όλα τα προϊόντα που διακινούνται μεταξύ Βόρειας Ιρλανδίας και Μ. Βρετανίας θα υπόκεινται σε τελωνειακούς και κανονιστικούς ελέγχους. Οι δύο πλευρές μετά από πολλές διαπραγματεύσεις κατέληξαν σε αυτήν τη λύση για να μην επιβληθούν «σκληρά» σύνορα μεταξύ Βόρειας Ιρλανδίας και Δημοκρατίας της Ιρλανδίας.
Όμως, πριν από μερικές μέρες, η Βρετανίδα υπουργός Εξωτερικών, Λιζ Τρας, ανακοίνωσε την κατάθεση στο βρετανικό Κοινοβούλιο ενός νομοσχεδίου για την αλλαγή του Πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας, το οποίο θα άρει τα γραφειοκρατικά εμπόδια στις διακινήσεις αγαθών μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και Βόρειας Ιρλανδίας. Το εν λόγω νομοσχέδιο, μεταξύ άλλων, προβλέπει τη δημιουργία δύο ζωνών. Η πρώτη, η πράσινη ζώνη, χωρίς σχεδόν καθόλου ελέγχους και γραφειοκρατία, θα αφορά προϊόντα που απευθύνονται μόνο στην αγορά της Βόρειας Ιρλανδίας. Τα σούπερ μάρκετ και άλλοι «έμπιστοι έμποροι» θα μπορούν να μεταφέρουν τα αγαθά, συμπεριλαμβανομένων των αγροδιατροφικών προϊόντων, στη Βόρεια Ιρλανδία μέσω του «πράσινου» καναλιού, χωρίς κανενός είδους διοικητικούς περιορισμούς.
Η δεύτερη, η κόκκινη ζώνη, θα δημιουργηθεί για προϊόντα που προορίζονται για την Ιρλανδία και άλλες χώρες της ΕΕ. Σε αυτήν θα εξακολουθούν να ισχύουν οι έλεγχοι που πραγματοποιούνται και σήμερα στα λιμάνια της Βόρειας Ιρλανδίας. Τα προϊόντα που προορίζονται για τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας ή την ευρύτερη αγορά της ΕΕ ή που εισάγονται από φορείς που δεν έχουν την ιδιότητα του «έμπιστου εμπόρου» θα πρέπει να εισάγονται μέσω ενός «κόκκινου» καναλιού και να υπόκεινται σε πλήρεις συνοριακούς ελέγχους από την ΕΕ.
Περιγράφοντας την πρόταση ως λύση για τη «διόρθωση» πτυχών του Πρωτοκόλλου, που δεν λειτουργούν προς ικανοποίηση της βρετανικής πλευράς, η Τρας επέμεινε ότι η δράση της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου είναι νομικά κατοχυρωμένη. Ωστόσο, αυτό αμφισβητείται έντονα από την ΕΕ, με τον αντιπρόεδρο της Κομισιόν, Μάρος Σέφκοβιτς, να τονίζει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τρέφει «σημαντικές ανησυχίες» για τις βρετανικές ενέργειες. «Η μονομερής δράση βλάπτει την αμοιβαία εμπιστοσύνη», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Η Κομισιόν αναμένεται τώρα να ενεργοποιήσει εκ νέου τη νομική της αμφισβήτηση προς το Ηνωμένο Βασίλειο σχετικά με την κίνησή του τον Μάρτιο του 2021 να παρατείνει μονομερώς τις «περιόδους χάριτος», κάτι που έχει περιορίσει τον βαθμό στον οποίο οι διατάξεις του Πρωτοκόλλου έχουν εφαρμογή στους Βρετανούς εμπόρους. Επιπλέον, ο Σέφκοβιτς προειδοποίησε ότι η ΕΕ θα μπορούσε να κινήσει νέα νομική δράση κατά του Ηνωμένου Βασιλείου για την τελευταία του κίνηση να μην εφαρμόσει τις διατάξεις του Πρωτοκόλλου.
