Η ΕΕ θα πρέπει να δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα στην ανάπτυξη και στην επιμόρφωση του ανθρώπινου κεφαλαίου, εφόσον θέλει να ενισχύσει την ανθεκτικότητα, τη βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητα του αγροτικού τομέα, σύμφωνα με τον Paul Caskie, οικονομολόγο του υπουργείου Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης της Βόρειας Ιρλανδίας και ακαδημαϊκό στο Πανεπιστήμιο Κουίνς στο Μπέλφαστ. Σε πρόσφατο άρθρο του, ο Caskie υποστηρίζει ότι η εκπαίδευση και η διά βίου μάθηση των αγροτών δεν λαμβάνουν επαρκή προσοχή από την τρέχουσα ΚΑΠ, ενώ συνιστά στους υπευθύνους χάραξης πολιτικής της ΕΕ να αξιοποιήσουν τις συζητήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη για την επικείμενη αναθεώρηση, προκειμένου να διαμορφώσουν ένα πλαίσιο πολιτικής «περισσότερο επικεντρωμένο στη γνώση».
«Ταμείο Γνώσης» με κίνητρα και κυρώσεις για τους αγρότες
Πιο συγκεκριμένα, ο Βορειοϊρλανδός ακαδημαϊκός προτείνει να δεσμευτεί ένα μερίδιο του μελλοντικού προϋπολογισμού της ΚΑΠ για τη δημιουργία ενός «Ταμείου Γνώσης». Οι εν λόγω πόροι θα χρησιμοποιηθούν για την κατανομή «κουπονιών γνώσης» στους αγρότες, δίνοντας στους τελευταίους τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν τη συμμετοχή τους στις κατάλληλες δράσεις κατάρτισης και ανάπτυξης δεξιοτήτων. Επιπλέον, ο Caskie υποστηρίζει ότι οι αγρότες που ολοκληρώνουν αυτά τα μαθήματα θα πρέπει να ανταμείβονται χρηματικά, δεδομένου ότι πολλές από αυτές τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες είναι ήδη διαθέσιμες δωρεάν ή υπόκεινται σε σημαντικές επιχορηγήσεις από τις δημόσιες αρχές. Επιπλέον, όπως υποστηρίζει ο Caskie, οι αγρότες που ολοκληρώνουν αυτά τα μαθήματα θα πρέπει να ανταμείβονται με πληρωμή σε μετρητά, δεδομένου ότι πολλές από αυτές τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες είναι ήδη διαθέσιμες δωρεάν ή υπόκεινται σε σημαντικές επιχορηγήσεις από τις δημόσιες αρχές.
Αντιθέτως, για όσους επιλέγουν να μη συμμετέχουν σε τέτοια εκπαιδευτικά προγράμματα, ο Βορειοϊρλανδός ακαδημαϊκός εισηγείται την περικοπή των βασικών ενισχύσεών τους. Ωστόσο, παραδέχεται ότι υπάρχουν εξαιρέσεις, οι οποίες θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, όπως οι παραγωγοί δίχως τυπικά γεωργικά προσόντα, αλλά με σημαντική πρακτική πείρα. Ακόμα κι αυτοί, πάντως, θα πρέπει να αποδείξουν τις ικανότητές τους, συμμετέχοντας «σε ένα πρόγραμμα δραστηριοτήτων για ένα καθορισμένο χρονικό διάστημα». Τέλος, δικαίωμα εξαίρεσης θα μπορούσαν, επίσης, να έχουν οι αγρότες που διαχειρίζονται πολύ μικρές εκμεταλλεύσεις, «εάν η συμμετοχή τους δεν θεωρείται απαραίτητη λόγω περιορισμένων δυνατοτήτων για καινοτομία και βελτίωση των επιδόσεων των εκμεταλλεύσεων».
«Αποθαρρυντικά» τα στοιχεία για την αγροτική εκπαίδευση και κατάρτιση
«Παρά τις μακροχρόνιες παρεμβάσεις για την προώθηση της γεωργικής επαγγελματικής εκπαίδευσης, οι μετρήσεις των επιδόσεων των αγροτών στην αγροτική εκπαίδευση είναι αποθαρρυντικές», τονίζει ο ακαδημαϊκός. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat για το 2016, λιγότεροι από ένας στους δέκα (9,1%) διαχειριστές αγροτικών εκμεταλλεύσεων στην ΕΕ έχουν ολοκληρώσει κάποιον κύκλο πλήρους γεωργικής κατάρτισης, σχεδόν ένας στους τέσσερις (22,6%) είχε λάβει στοιχειώδη κατάρτιση, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία (68,3%) δρα με αποκλειστικό γνώμονα την πρακτική εμπειρία που έχει αποκτήσει στην εκμετάλλευση.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Caskie, ακόμη και η πλειοψηφία της νεότερης φουρνιάς αγροτών (σ.σ. κάτω των 35 ετών) περιορίζεται αποκλειστικά στην πρακτική γεωργική εμπειρία (πάνω από το 60% επί του συνόλου), ενώ μόλις το 19,9% έχει ολοκληρώσει κάποιο πιστοποιημένο πρόγραμμα επιμόρφωσης διάρκειας δύο ή περισσότερων ετών. «Παρομοίως, τα ποσοστά συμμετοχής στη διά βίου μάθηση είναι πολύ χαμηλότερα για τους αγρότες από ό,τι για τον ενεργό πληθυσμό γενικότερα», προσθέτει ο ακαδημαϊκός.
Τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι μόλις το 10% των νέων αγροτών συμμετείχε σε πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης κατά το προηγούμενο έτος, ενώ η εικόνα είναι ακόμα χειρότερη για τις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες, καθώς στους αγρότες ηλικίας από 55 έως 64 ετών το ποσοστό αυτό μειώνεται σε 6%. Συγκριτικά, το 43% του συνολικού ενεργού πληθυσμού ηλικίας μεταξύ 25 και 64 ετών είχε λάβει μέρος σε κάποιο πρόγραμμα εκπαίδευσης και κατάρτισης τους τελευταίους 12 μήνες, σύμφωνα με την έρευνα της ΕΕ σχετικά με την εκπαίδευση ενηλίκων.
