Χρηστικές πληροφορίες για τη «θωράκιση» της ελιάς από τον δάκο

Η εξέλιξη του πληθυσμού του δάκου και των προσβολών του σε καρπούς ελιάς είναι γνωστό ότι ευνοείται από υψηλή σχετική υγρασία (ΣΥ) και μέτρια επίπεδα θερμοκρασίας, παράγοντες που τη θερινή περίοδο λαμβάνουν τιμές εκτός των ευνοϊκών ορίων τους.

Ωστόσο, δεν είναι πάντα ακριβώς έτσι, και αυτό οφείλεται σε πολλούς λόγους, καθώς, λόγω της εξαιρετικά εκτεταμένης ελαιοκαλλιέργειας μεταξύ μεγάλων περιοχών με υψηλή θερμοκρασία και χαμηλή ΣΥ, παρεμβάλλονται μικρές ή και πολύ μικρές σε έκταση περιοχές, όπου οι μικροκλιματικές συνθήκες διαφοροποιούνται. Παραδείγματος χάρη: Παραθαλάσσιες περιοχές, αρδευόμενοι ελαιώνες, ελαιόδεντρα κοντά σε υδατοδεξαμενές, κοντά σε ρέματα, σε στάβλους ή σε σημεία με μεγάλη υγρασία (π.χ. λόγω βλάβης του αρδευτικού συστήματος κ.ά.).

Σε αυτές τις περιοχές, εάν αφεθεί να υπάρξει αύξηση του πληθυσμού του δάκου, τότε αργότερα, από τα μέσα Αυγούστου, όταν οι καιρικές συνθήκες αρχίζουν να γίνονται ευνοϊκές, τα προβλήματα προσβολών του θα ενταθούν σε μεγάλο βαθμό. Εάν, μάλιστα, οι ευνοϊκές συνθήκες δεν διακοπούν από κάποιον καύσωνα ή δεν γίνει με μεγάλη επιτυχία η αντιμετώπισή του, τότε πολύ γρήγορα καθίσταται πολύ δύσκολο να ελεγχθεί ο δακοπληθυσμός αργότερα τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο, όταν θα συνυπάρχουν και όλα τα στάδιά του και ο κίνδυνος υπολειμμάτων.

Τέλος, οι πρώτες προσβολές τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, που αφορούν σε νύγματα ωοτοκίας ή διατροφής, αν και για τις ελαιοποιήσιμες ποικιλίες δεν δημιουργούν μεγάλα προβλήματα, για τις επιτραπέζιες μπορεί να είναι καθοριστικές για την τύχη του προϊόντος, καθώς μπορεί να χαθεί η εμπορική τους αξία ήδη από την αρχή της περιόδου, λόγω της ύπαρξης των νυγμάτων και της μετέπειτα ανάπτυξης του μύκητα της ξεροβούλας. Επομένως, η αντιμετώπιση του δάκου κατά την καλοκαιρινή περίοδο δεν θα πρέπει να θεωρείται δευτερεύουσας σημασίας και τα μέτρα αντιμετώπισης θα πρέπει να οργανώνονται και να εφαρμόζονται με ιδιαίτερη προσοχή.

Μεταξύ των μέτρων αντιμετώπισης, η εφαρμογή του προγράμματος δακοκτονίας αποτελεί το κυριότερο, καθώς εφαρμόζεται σε μεγάλες εκτάσεις και έχει πολλά πλεονεκτήματα

Τρόποι αντιμετώπισης και αποφυγής της δακοπροσβολής

Μεταξύ των μέτρων αντιμετώπισης, η εφαρμογή του προγράμματος δακοκτονίας αποτελεί το κυριότερο, καθώς εφαρμόζεται σε μεγάλες εκτάσεις και έχει πολλά πλεονεκτήματα. Ωστόσο, η αποτελεσματικότητά του εξαρτάται από την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη καθυστέρηση προσβολής των καρπών, καθώς με τον δολωματικό ψεκασμό στοχεύουμε μόνο τα ενήλικα άτομα του δάκου. Για αυτόν τον λόγο, ο πρώτος ψεκασμός θα πρέπει να εφαρμοστεί όπου χρειάζεται, χωρίς καθυστέρηση και με τον πλέον ενδεδειγμένο τρόπο.

Για να έχουν καλύτερο αποτέλεσμα, οι αγρότες είναι απαραίτητο να δείξουν το ενδιαφέρον τους και να παρακολουθήσουν την εξέλιξη του ψεκασμού από κοντά, καθώς αφορά τη δική τους παραγωγή. Επίσης, πρέπει να δίνεται πρόσβαση σε όλους τους ελαιώνες, ώστε να μην παραμένουν εστίες του δάκου. Ακόμη, οι βιοκαλλιεργητές οφείλουν να επισημαίνουν τις καλλιέργειές τους, ώστε να μην ψεκάζονται, αλλά παράλληλα να εφαρμόζουν και οι ίδιοι τα αντίστοιχα μέτρα αντιμετώπισης του δάκου.

Σε μια μεγάλη περιοχή, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στην ορθή εφαρμογή του δολωματικού ψεκασμού, ειδικά σε μικρότερες υποπεριοχές, όπου υπάρχει κίνδυνος εμφάνισης πρώιμων προσβολών. Ένα άλλο μέτρο είναι η μαζική παγίδευση, που προκαλεί μια συνεχόμενη μείωση στον αριθμό των ενηλίκων του δάκου. Ειδικά σε περιοχές με αυξημένο κίνδυνο πρώιμης δακοπροσβολής, μπορεί να εφαρμοστεί τοπικά και να συμβάλει στη μείωση του κινδύνου δημιουργίας εστιών του δάκου από τις οποίες αργότερα ο τελευταίος διασπείρεται στις γύρω περιοχές. Η μαζική παγίδευση σε ελαιώνες με μεγάλο κίνδυνο δακοπροσβολών μπορεί να συνδυαστεί και με την εφαρμογή δολωματικών ψεκασμών από τους ίδιους τους παραγωγούς.

Ένας άλλος τρόπος αποφυγής της δακοπροσβολής είναι η κάλυψη των δέντρων με προστατευτικό επίστρωμα (σ.σ. φιλμ) που δρα απωθητικά για τον δάκο. Η μέθοδος αυτή έχει σκοπό να προσφέρει μεγάλη διάρκεια προστασίας, ιδιότητα που είναι επιθυμητή κατά τη θερινή περίοδο, όταν έχουμε έντονη μεταβλητότητα των πληθυσμών του δάκου. Η μέθοδος θα πρέπει να εφαρμόζεται από όταν οι καρποί γίνονται δεκτικοί προσβολής και με προσοχή, ώστε να γίνεται πλήρης κάλυψη της επιφάνειας των καρπών, η οποία, καθότι μεγαλώνει –με την ανάπτυξη των καρπών–, θα πρέπει να καλύπτεται εκ νέου με ψεκασμό στη συνέχεια.

Απαραίτητες οι δειγματοληψίες

Σε κάθε περίπτωση, η εφαρμογή των μέτρων αντιμετώπισης του δάκου θα πρέπει να συνοδεύεται απαραίτητα από δειγματοληψίες καρπών κάθε εβδομάδα, ώστε τυχόν εμφάνιση γόνιμων προσβολών να αντιμετωπίζεται εγκαίρως, με τη λήψη πρόσθετων μέτρων και πριν το πρόβλημα εξαπλωθεί.

Επομένως, αν και η θερινή περίοδος θεωρείται ως λιγότερο σημαντική στην αντιμετώπιση του δάκου λόγω των αντίξοων κλιματολογικών συνθηκών, η παρακολούθηση και η λήψη μέτρων αυτή την περίοδο διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην αποφυγή έντονων προβλημάτων αργότερα, το φθινόπωρο, όταν οι συνθήκες θα είναι πλέον ευνοϊκές για την αύξηση του δακοπληθυσμού και ακόμη περισσότερο στην περίπτωση της επιτραπέζιας ελιάς.

ΓΡΑΦΕΙ: Διονύσιος Περδίκης, αναπληρωτής καθηγητής,
Εργαστήριο Γεωργικής Ζωολογίας και Εντομολογίας,
Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών