Ο
Δημήτρης Δρίσης διατελεί τα τελευταία χρόνια σύμβουλος ανάπτυξης και χρηματοδότησης σε νεοφυείς επιχειρήσεις, έχοντας «χτίσει» πλούσια εμπειρία, τόσο για το ελληνικό, όσο και για το διεθνές οικοσύστημα των startups, που δραστηριοποιούνται στον πρωτογενή τομέα. Προτού εστιάσει στην καινοτομία και στην επιχειρηματικότητα, εργάστηκε επί σειρά ετών ως στέλεχος σε θέσεις ευθύνης στον κλάδο των γεωργικών εφοδίων. H «ΥΧ» συζήτησε μαζί του για τις τάσεις και το επενδυτικό τοπίο των αγροτικών startups στην Ελλάδα και στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Ποια θεωρείτε ότι είναι τα δυνατά
σημεία του ευρωπαϊκού
και ελληνικού οικοσυστήματος νεοφυούς επιχειρηματικότητας;
Θα μιλήσω κυρίως για το ευρωπαϊκό, που το έχω ζήσει επαγγελματικά. Η δύναμη είναι κυρίως η ανάπτυξη των Venture Capital και Seed funds (επενδυτικών εταιρειών), όπου ο κάθε φιλόδοξος νέος μπορεί να βρει κάποιον να του πληρώσει τους πρώτους λογαριασμούς και να τον καθοδηγήσει στα πρώτα του βήματα (mentorship και seed capital, όπως συνηθίζουμε να τα ονομάζουμε αυτά).
Mε λίγα λόγια, ο έξυπνος και φιλόδοξος νέος δεν είναι μόνος. Έχει κάποιον να τον καθοδηγήσει και να τον βοηθήσει. Η αλλαγή της ευρωπαϊκής εκπαίδευσης από την αποστήθιση στη δημιουργικότητα και των τεράστιων ευρωπαϊκών επιχειρήσεων να βρίσκουν την καινοτομία «εκτός των τειχών», καθώς και η ψηφιακή τεχνολογία, που ισοπέδωσε τις δυσκολίες και τα σύνορα, δίνoυν τη δυνατότητα της εύρεσης πόρων παγκοσμίως. Όλα τα παραπάνω επιταχύνουν την ικανότητα των νέων επιχειρηματιών.
Ποιος τομέας θεωρείτε ότι έχει
τις μεγαλύτερες προοπτικές προσέλκυσης επενδύσεων και γιατί;
Τα τελευταία χρόνια, oι αγροτεχνολογίες (Agtech) προσέλκυσαν τεράστια κεφάλαια, αλλά υπάρχει επίσης μια σημαντικότατη στροφή προς τις εναλλακτικές πρωτεΐνες, με κύριους χρηματοδότες τις εταιρείες τροφίμων.
Επίσης, εναλλακτικές καλλιέργειες με ισχυρισμούς υγείας και προϊόντα που εφαρμόζουν πρακτικές μείωσης της σπατάλης τροφίμων, καθώς και ενίσχυσης περιβαλλοντικά υποβαθμισμένων και μειονεκτικών περιοχών. Εάν η καινοτομία σού λύνει ένα διατροφικό ή αγρονομικό πρόβλημα, τότε σίγουρα θα προσελκύσει το ενδιαφέρον των επενδυτών.
Τι θα συμβουλεύατε μια ελληνική αγρο-startup, που βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο ανάπτυξης, να κάνει και τι να αποφύγει;
Εξαρτάται από το αντικείμενο, την πρωτοτυπία της ιδέας και τον παγκόσμιο ανταγωνισμό. Σε γενικές γραμμές, αυτό που πρέπει να λάβει υπόψη του είναι:
α) Να είναι φιλόδοξος και απαιτητικός, να μην αρκείται στη μετριότητα.
β) Η μη παροχή ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος στην αγορά. Πολλές φορές «φουσκώνουμε» τα πλεονεκτήματα της καινοτομίας μας, ζητώντας τη χρηματοδότηση, αλλά πολύ συχνά ο τελικός χρήστης δεν τα αναγνωρίζει. Αυτό οδηγεί σε αποτυχία. Πάντα πρέπει να ξεκινάμε με τον τελικό χρήστη στο μυαλό μας πριν δημιουργήσουμε την καινοτομία. Εάν δεν έχουμε κάποια σημαντική διαφοροποίηση, τότε πηγαίνουμε για «γρήγορο θάνατο».
γ) Πλούσιο όραμα και φτωχό management σκοτώνει την εμπιστοσύνη των επενδυτών και της αγοράς.
δ) Oι χρηματοοικονομικές και χρονολογικές υποθέσεις που κάνουμε (χρηματοδοτικό πλάνο) πρέπει να είναι ρεαλιστικές και να έχουν νόημα, αλλιώς κινδυνεύουμε στην προσπάθεια να ευχαριστήσουμε τους επενδυτές να ξεμείνουμε από χρηματοδότηση.
ε) Να υπάρχει έτοιμο σχέδιο εξόδου. Οι επενδυτές πρέπει να ξέρουν πότε και πώς θα πάρουν πίσω τα χρήματά τους.
Πόσο πιθανό είναι να δούμε παραδείγματα όπως της Augmenta
στο προσεχές μέλλον;
Είχα την τύχη να γνωρίσω τους ιδρυτές της Augmenta στα πολύ πρώτα στάδιά τους και να μάθω για τα σχέδιά τους. Νέοι με ενθουσιασμό, γνώστες της τεχνολογίας τους, επαγγελματίες, εξωστρεφείς με μεγάλο όραμα, που δεν σταματούσε στην Ελλάδα, χαρακτήρες με δύναμη που δεν σταματάνε στις δυσκολίες. Για εμένα, η εν λόγω startup πέτυχε λόγω των ανθρώπων.
Αντιστρέφω την ερώτησή σας: Διαθέτει η Ελλάδα πληθώρα τέτοιων ατόμων; Πόσοι έχουν το κίνητρο και την αποφασιστικότητα να κινήσουν γη και ουρανό για να πετύχουν; Η παγκόσμια οικονομία είναι πλέον ψηφιακή και η πρόσβαση στις αγορές δεν είναι το μόνο που έχει σημασία. Αυτό που χρειάζεται είναι καλές ιδέες, σκληρή δουλειά και αποφασιστικότητα. Εάν υπάρχουν πολλοί με αυτά, τότε θα δούμε και άλλα τέτοια παραδείγματα.
