Πρόγραμμα εγκατάστασης πλατύφυλλων και κωνοφόρων σε γεωργικές εκτάσεις με κάλυψη απώλειας εισοδήματος

Με 8.000 ευρώ κατά μέσο όρο αναμένεται να επιχορηγηθεί το επενδυτικό σχέδιο παραγωγού για τη μετατροπή των γεωργικών εκτάσεων σε δασικές, ενώ σε δεύτερη φάση προβλέπεται, υπό προϋποθέσεις, να λαμβάνει στήριξη για την κάλυψη των δαπανών συντήρησης και αποζημίωση για την απώλεια εισοδήματος, με το μέσο κόστος να ανέρχεται συνολικά στα 1.115 ευρώ/εκτάριο/έτος (111,5 ευρώ/στρέμμα/έτος).

Στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ 2022-2027, το ελληνικό Στρατηγικό Σχέδιο περιλαμβάνει δύο παρεμβάσεις: την Π3-73-3.4 «Μη παραγωγικές επενδύσεις για την εγκατάσταση δασοπονικών φυτειών (α΄ φάση δάσωσης για τη δημιουργία δασικών εκτάσεων σε γεωργικές γαίες)» συνολικού προϋπολογισμού 27.450.899 ευρώ και την Π3-70-4.1 «Δάσωση και δημιουργία δασικών εκτάσεων (β΄ φάση δάσωσης που καλύπτει δαπάνες συντήρησης και αποζημίωση απώλειας εισοδήματος)», με συνολικό προϋπολογισμό ύψους 43.269.690 ευρώ.

Οι δύο παρεμβάσεις αντιστοιχούν σε τμήματα του Υπομέτρου 8.1 «Δάσωση και δημιουργία δασικών εκτάσεων» της περιόδου 2014-2020 (αφορούσε ανειλημμένες υποχρεώσεις του Μέτρου 221 του ΠΑΑ 2007-2013).

➧ Α΄ Φάση: Δάσωση για τη δημιουργία δασικών εκτάσεων σε γεωργικές γαίες

Σύμφωνα με το Στρατηγικό Σχέδιο, η δράση εφαρμόζεται σε όλες τις αγρονομικές ζώνες της χώρας, με το 2024 να έχει οριστεί ως έτος εφαρμογής. Η παρέμβαση καλύπτει τη δαπάνη εγκατάστασης των δασοπονικών φυτειών. Εκτιμάται ότι στην α΄ φάση θα ενταχθούν περίπου 3.000 επενδυτικά σχέδια (3.431 πράξεις), με το προβλεπόμενο μοναδιαίο ποσό να εκτιμάται κατά μέσο όρο σε 8.000 ευρώ/επενδυτικό σχέδιο.

Δικαιούχοι

Οι δικαιούχοι μπορεί να είναι φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή ενώσεις αυτών, κάτοχοι ή διαχειριστές γεωργικής γης (όπως μισθωτές ή άλλα εξουσιοδοτημένα πρόσωπα). Στην περίπτωση που η παρέμβαση υλοποιείται σε γη δημόσιας ιδιοκτησίας, η στήριξη παρέχεται υπό την αίρεση ότι ο διαχειριστής είναι είτε ιδιωτικός φορέας (φυσικό ή νομικό πρόσωπο), είτε οργανισμός της Αυτοδιοίκησης Α’ βαθμού, με εξαίρεση τα μικρά νησιά Αιγαίου.

Προϋποθέσεις

Για να είναι επιλέξιμη μια συγκεκριμένη πράξη, θα πρέπει να ισχύουν, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα, κατά περίπτωση:

● Η γεωργική έκταση όπου θα εγκατασταθεί η φυτεία να είναι δηλωμένη στο ΟΣΔΕ.

● Ενίσχυση παρέχεται μόνο για φύτευση και συντήρηση ειδών της μεσογειακής βιογεωγραφικής ζώνης καταλόγου, με επιλέξιμα επιτρεπόμενα είδη ευγενών πλατύφυλλων, είδη λοιπών πλατύφυλλων και είδη κωνοφόρων, ανά ζώνη βλάστησης. Σε περιοχές όπου η δάσωση καθίσταται δύσκολη λόγω δυσχερών εδαφοκλιματικών συνθηκών, η ενίσχυση μπορεί να παρέχεται για φύτευση άλλων πολυετών ξυλωδών ειδών του καταλόγου, όπως χαμόδεντρα ή θάμνοι, κατάλληλα για τις τοπικές συνθήκες.

● Σε όλες τις περιπτώσεις δάσωσης, στα είδη που φυτεύονται πρέπει να περιλαμβάνεται η φύτευση τουλάχιστον 10% πλατύφυλλων δέντρων ή η μείξη τουλάχιστον τριών ειδών δέντρων ή ποικιλιών, με ελάχιστη καλυπτόμενη έκταση ανά είδος το 10% της υπό δάσωσης έκτασης.

Η επιλέξιμη πυκνότητα φύτευσης είναι:

● 900 δέντρα ανά εκτάριο, δηλ. 90 δέντρα/στρέμμα (φυτείες Δ90), για τις φυτείες όλων των επιτρεπόμενων δασικών ειδών (εκτός των ευγενών πλατύφυλλων).

● 250 δέντρα ανά εκτάριο, δηλ. 25 δέντρα/στρέμμα (φυτείες Δ25), για τις φυτείες των ευγενών πλατύφυλλων του καταλόγου.

● Ως ελάχιστο μέγεθος επιλέξιμης υπό δάσωση έκτασης ορίζονται τα 5 στρέμματα (0,5 ha), με εξαίρεση τις περιοχές των νησιών Ιονίου, Βορείου και Νοτίου Αιγαίου και την Εύβοια, όπου ορίζονται τα 2 στρέμματα (0,2ha), με απαραίτητη προϋπόθεση η ελάχιστη υπό δάσωση γεωργική γη να είναι ενιαία.

● Υποβολή «Τεχνικού Σχεδίου Δάσωσης», όταν το μέγεθος της ενιαίας υπό δάσωση γεωργικής γης δεν ξεπερνάει τα 50 εκτάρια.

● Υποβολή «Μελέτης Δάσωσης», ως ισοδύναμο μέσο διαχειριστικού σχεδίου, όταν το μέγεθος της ενιαίας υπό δάσωση γεωργικής γης ξεπερνάει τα 50 εκτάρια.

● Στην περίπτωση ειδών ταχείας ανάπτυξης (όπως Salix και Populus), ο ελάχιστος χρόνος υλοτόμησης είναι 9 έτη και ο μέγιστος 16 έτη.

Επιλέξιμες δαπάνες

Οι επιλέξιμες δαπάνες περιλαμβάνουν τις εξής εργασίες για την α΄ φάση της δάσωσης (εγκατάσταση δασοπονικής φυτείας):

● Προετοιμασία.

● Αγορά και εγκατάσταση φυταρίων.

● Εγκατάσταση/βελτίωση τριτεύοντος αρδευτικού δικτύου, εφόσον προταθεί ως αποτελεσματικότερη μέθοδος άρδευσης και η έκταση είναι ήδη αρδευόμενη ή η σχετική έκταση είναι σε περιοχή ΣΔΛΑΠ που η ποιότητα των νερών από άποψη ποσοτική είναι καλή.

● Εγκατάσταση τριτεύοντος αρδευτικού δικτύου, όπου προβλέπεται.

● Πρώτη άρδευση φυτών, με τη χρήση βυτίου και εργατών, εφόσον δεν έχει επιλεγεί εγκατάσταση τριτεύοντος αρδευτικού δικτύου.

● Εργασίες αντικατάστασης φυταρίων (φυσιολογικών αποτυχιών) σε περίπτωση αδυναμίας εγκατάστασής τους, η οποία οφείλεται κυρίως στο μικροπεριβάλλον του εδάφους, στο φυτό (κατάσταση κ.λπ.) και στη διαδικασία εγκατάστασής του και ανέρχεται σε ποσοστό έως το 10% των φυταρίων, που εγκαταστάθηκαν και αφορά μόνο το πρώτο έτος μετά την εγκατάσταση.

● Εργασίες αντικατάστασης φυταρίων σε περίπτωση μεγάλης κλίμακας αποτυχιών, οι οποίες οφείλονται κυρίως σε έκτακτους και απρόβλεπτους βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες – κινδύνους (προσβολές, ασθένειες, χαλαζόπτωση, ξηρασία, παγετός πλημμύρες κ.λπ., που έχουν επιβεβαιωθεί από αρμόδια αρχή) και ανέρχονται σε ποσοστό έως το 30% των φυταρίων, που εγκαταστάθηκαν και αφορά μόνο το πρώτο έτος μετά την εγκατάσταση.

Ενίσχυση

Η ενίσχυση για τη δάσωση και τη δημιουργία δασικών εκτάσεων (εγκατάσταση) δίνεται υπό μορφή επιχορήγησης. Το ποσοστό ενίσχυσης είναι ενιαίο για το σύνολο των επιλέξιμων δαπανών της δράσης σε όλη τη χώρα και ανέρχεται στο 100% των δαπανών που έχουν πραγματοποιηθεί. Δύναται να καλυφθούν και οι δαπάνες εκπόνησης διαχειριστικών σχεδίων δασών ή ισοδύναμων μέσων, μέχρι το 20% της ενίσχυσης. Οι ενισχύσεις για δάσωση γεωργικής γης, που ανήκει σε δημόσιες αρχές ή για δέντρα ταχείας ανάπτυξης (όπως είδη Populus και Salix) καλύπτουν μόνο τα έξοδα εγκατάστασης.

Ενδεικτικά ανώτατα ύψη ενίσχυσης για δαπάνες προετοιμασίας

● Εδαφολογική ανάλυση: 120 ευρώ/εκτάριο.

● Τεχνικό σχέδιο δάσωσης (έκταση έως 5 εκτάρια): 539,50 ευρώ.

● Τεχνικό σχέδιο δάσωσης (έκταση από 5 έως 50 εκτάρια): 899,25 ευρώ.

● Μελέτη δάσωσης (έκταση από 50 εκτάρια και πάνω): 1.438,80 ευρώ.

● Στα παραπάνω προστίθενται 179,85 ευρώ/εκτάριο, όταν συμπεριλαμβάνεται σχέδιο άρδευσης.

Ενδεικτικός προϋπολογισμός κόστους εγκατάστασης φυτείας ανά εκτάριο
και είδος φυτείας

● Δάσωση φυτείας Δ25 με εγκατάσταση τριτεύοντος δικτύου άρδευσης: 8.643,66 ευρώ/εκτάριο.

● Δάσωση φυτείας Δ25 χωρίς εγκατάσταση τριτεύοντος δικτύου άρδευσης: 6.957,76 ευρώ/εκτάριο.

● Δάσωση φυτείας Δ90 με εγκατάσταση τριτεύοντος δικτύου άρδευσης: 12.968,51 ευρώ/εκτάριο.

● Δάσωση φυτείας Δ90 χωρίς εγκατάσταση τριτεύοντος δικτύου άρδευση: 10.230,26 ευρώ/εκτάριο.

➧ Β΄ φάση δάσωσης που καλύπτει δαπάνες συντήρησης και αποζημίωση απώλειας εισοδήματος

Σύμφωνα με το Στρατηγικό Σχέδιο, η παρέμβαση θα καλύψει τις δαπάνες απώλειας εισοδήματος και συντήρησης των φυτειών των ενταγμένων γεωργικών γαιών, που έχουν δασωθεί μέσω του Μέτρου 8.1 του ΠΑΑ 2014-2022 από το έτος 2026 έως και το έτος 2029, καθώς και των ενταγμένων έργων της παρέμβασης Π3-73-3.4 «Μη παραγωγικές επενδύσεις για την εγκατάσταση δασοπονικών φυτειών (α΄ φάση δάσωσης για τη δημιουργία δασικών εκτάσεων σε γεωργικές γαίες)» από το έτος 2025 έως και το έτος 2029.

Επιλογή δικαιούχων

Για την επιλογή των δικαιούχων, θα δοθεί προτεραιότητα σε αυτούς που εφαρμόζουν δάσωση σε περιοχές όπου:

● Η δάσωση συμβάλλει στην πρόληψη της εμφάνισης πλημμυρικών επεισοδίων σε Ζώνες Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμύρας, όπως ορίζονται στην Αξιολόγηση Κινδύνων Πλημμύρας (ΥΠΕΝ, 1η Αναθεώρηση, 2019).

● Η δάσωση συμβάλλει στην επίτευξη των διαχειριστικών στόχων για προστατευόμενες περιοχές του άρθρου 6 της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ., με βάση τα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ).

● Σε περιοχές με κίνδυνο ερημοποίησης – περιπτώσεις που προβλέπεται η εγκατάσταση αυξημένου ποσοστού πλατύφυλλων ή/και η δημιουργία μεικτών συστάδων πλατύφυλλων υψηλής βιοποικιλότητας και ανθεκτικότητας σε βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες, πάνω από το υποχρεωτικό ποσοστό.

Εργασίες συντήρησης

Οι εργασίες συντήρησης περιλαμβάνουν:

1. Βασικές εργασίες συντήρησης τα πρώτα τέσσερα έτη, μετά την εγκατάσταση της φυτείας.

2. Βασικές εργασίες συντήρησης μετά τα πρώτα τέσσερα έτη μετά την εγκατάσταση της φυτείας και έως το 12ο έτος.

Το κόστος συντήρησης δίνεται έως το δωδέκατο έτος από την ημερομηνία χορήγησης της ενίσχυσης (ημερομηνία πιστοποίησης της εγκατάστασης). Σε περίπτωση δάσωσης με δέντρα ταχείας ανάπτυξης των γενών Populus και Salix, καλύπτονται μόνο οι δαπάνες εγκατάστασης.

3. Εργασίες αντικατάστασης φυταρίων (μικρής κλίμακας αποτυχιών), οι οποίες μπορούν να πραγματοποιηθούν άπαξ (μία φορά) μεταξύ του δεύτερου έως του τέταρτου έτους μετά τη φύτευση.

Ενισχύσεις

Η ενίσχυση θα ανέλθει στο 100% των επιλέξιμων δαπανών για τη συντήρηση της φυτείας, με εξαίρεση τα δέντρα των γενών Populus και Salix, για τα οποία δεν καλύπτονται δαπάνες συντήρησης. Η ενίσχυση για απώλεια εισοδήματος παρέχεται για δώδεκα έτη με εξαίρεση τα είδη καρυδιάς, καστανιάς και μαστιχόδεντρου, που ορίζεται στα οκτώ έτη.

Δαπάνες συντήρησης

Η καταβολή της ενίσχυσης για δαπάνες συντήρησης είναι ετήσια και για χρονικό διάστημα 12 ετών από την εγκατάσταση της φυτείας. Το ετήσιο ύψος ενίσχυσης ανά εκτάριο και περίπτωση φυτευτικού συνδέσμου διαμορφώνεται όπως φαίνεται στον Πίνακα 1.

Απώλεια εισοδήματος

Η ενίσχυση για την απώλεια γεωργικού εισοδήματος χορηγείται για χρονικό διάστημα δώδεκα ετών από την εγκατάσταση της φυτείας. Κατ’ εξαίρεση, στην περίπτωση εγκατάστασης δασικής φυτείας με καρυδιές, λεπτοκαρυές (φουντουκιές), καστανιές ή μαστιχόδεντρα, η απώλεια του γεωργικού εισοδήματος καλύπτεται για χρονική περίοδο οκτώ ετών, ενώ στην περίπτωση εγκατάστασης φυτείας με αγριοκερασιές καλύπτεται για πέντε έτη. Ο υπολογισμός του διαφυγόντος εισοδήματος έγινε για τις κυριότερες καλλιέργειες, όπως φαίνεται στον Πίνακα 2.

Το κόστος ανά δράση της παρέμβασης υπολογίζεται με βάση τις εξής προϋποθέσεις: α) μέσο κόστος συντήρησης φυτειών 531 €/ha, β) μέσο κόστος από διαφυγόν εισόδημα 584 €/ha.

Πίνακας 1. Τυποποιημένη κλίμακα κόστους για τη συντήρηση φυτειών συντήρησης φυτειών (ευρώ/εκτάριο)

Πίνακας 2. Διαφυγόν εισόδημα (ευρώ/εκτάριο), με βάση το καθαρό γεωργικό εισόδημα οικονομικού έτους 2014

* Λόγω ύπαρξης πολλών ποικιλιών, έχει υπολογιστεί ο μέσος όρος της κατηγορίας.