Δυσκολίες αντιµετωπίζουν οι Ευρωπαίοι έµποροι στην προσπάθεια να συνδυάσουν τις διαθέσιµες τεχνικές διαχείρισης ενάντια στις προσβολές από έντοµα κατά την αποθήκευση σιτηρών. Πάνω σε αυτές τις δυσκολίες, αλλά και στις πιο δηµοφιλείς µεθόδους που εφαρµόζονται στην αποθήκευση, εστιάζει η έρευνα που διενήργησαν οι τέσσερις µεγαλύτερες οργανώσεις αποθήκευσης, επεξεργασίας και εµπορίας σιτηρών (COCERAL, EUROMAISIERS, EUROMALT, UNISTOCK), µε θέµα «Εφαρµοσµένες µέθοδοι για τον έλεγχο των εντόµων σε αποθηκευµένα σιτηρά και ελαιούχους σπόρους».
Η στόχευση της συγκεκριµένης έρευνας, που καλύπτει τις συγκοµιδές 2014-2015 και 2015-2016, όπως προκύπτει από το εισαγωγικό σηµείωµα που συνοδεύει τη δηµοσίευση των αποτελεσµάτων της, είναι οι απαραίτητες αλλαγές στον κανονισµό χρήσης ουσιών προς την κατεύθυνση της διεύρυνσής τους. «Οι τέσσερις οργανώσεις δίνουν έµφαση στην ανάγκη για κανονιστικά πλαίσια, που προωθούν τη διαθεσιµότητα εντοµοκτόνων για αποθήκες, και λύσεις για διαχείριση παρασίτων, παράλληλα µε περαιτέρω έρευνα πάνω σε νέες ουσίες και εναλλακτικές τεχνολογίες, προκειµένου να αποκτήσουν µεγαλύτερη αποτελεσµατικότητα και λιγότερο επικίνδυνη σύσταση».
Τα προβλήµατα
Ειδικότερα, τονίζεται ότι η προσβολή από παράσιτα προκαλεί σηµαντικές οικονοµικές απώλειες, εξαιτίας της καταστροφής και της µόλυνσης των προϊόντων. Γι’ αυτόν τον λόγο, σηµειώνεται, ο κλάδος των σιτηρών στην ΕΕ έχει δεσµευτεί να επιδείξει πολιτική µηδενικής ανοχής για ζωντανά έντοµα, προκειµένου να διασφαλίσει τη συµµόρφωση και τα υψηλής ποιότητας προϊόντα. Η αποθήκευση των συγκοµισθέντων σιτηρών είναι κρίσιµη, προκειµένου να επιτευχθούν αυτές οι προδιαγραφές ασφάλειας και ποιότητας.
Οι έµποροι και οι διακινητές σηµειώνουν ότι αντιµετωπίζουν την προσβολή από έντοµα κυρίως συνδυάζοντας την κυκλοφορία του αέρα, τον καπνισµό και τα εντοµοκτόνα αποθήκευσης. Στα κτήµατα χρησιµοποιούν κυρίως τον καπνισµό, αλλά επίσης τον συνδυάζουν µε εντοµοκτόνα και κυκλοφορία αέρα. Στα σιλό των λιµανιών, οι έµποροι, ως επί το πλείστον, συνδυάζουν εντοµοκτόνα και καπνισµό, αλλά, επιπλέον, χρησιµοποιούν τα δύο παραπάνω από κοινού µε κυκλοφορία αέρα.
Δεδοµένου ότι οι περιβαλλοντικές συνθήκες, όπως η θερµοκρασία και η υγρασία, είναι οι κατ’ εξοχήν παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη παρασίτων στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης, υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες η κυκλοφορία αέρα δεν είναι από µόνη της αρκετή για τη συµµόρφωση µε τις προδιαγραφές ασφάλειας, κι έτσι, οι έµποροι ζητούν τη χρήση εντοµοκτόνων και καπνογόνων. Παρ’ όλα αυτά, την ίδια στιγµή, η διαθεσιµότητα εντοµοκτόνων αποθήκευσης περιορίζεται διαρκώς εξαιτίας της µη ανανέωσης των αδειοδοτήσεων δραστικών ουσιών και της έλλειψης νέων λύσεων.
Τα ευρήµατα
Πιο αναλυτικά, τα κύρια ευρήµατα της έρευνας συνοψίζονται στα εξής:
- Στα ιδιόκτητα σιλό των εµπόρων, η πρωταρχική επιλογή για να αντιµετωπίσουν τις προσβολές από έντοµα είναι, για το 59% των ερωτηθέντων, η κυκλοφορία αέρα. Ο καπνισµός είναι η δεύτερη εναλλακτική επιλογή (52%), ακολουθούµενη από τα εντοµοκτόνα, για το 45% των συµµετεχόντων. Στα σιλό των λιµανιών, η βασική επιλογή (24%) είναι τα εντοµοκτόνα. Ακολουθεί ο καπνισµός (17%) και η κυκλοφορία αέρα, σε ποσοστό 10%. Σε επίπεδο κτήµατος, η κυρίαρχη επιλογή είναι ο καπνισµός (21%), ενώ οι εναλλακτικές είναι ίσες, στο 14%, για κυκλοφορία αέρα και εντοµοκτόνα.
- Τα δεδοµένα που συλλέχθηκαν δείχνουν ότι η χρήση καπνισµού έχει αυξηθεί σε όλα τα επίπεδα της εφοδιαστικής αλυσίδας των σιτηρών και των ελαιούχων σπόρων, εξελισσόµενη σε βασική επιλογή αντιµετώπισης των εντόµων στο επίπεδο των κτηµάτων.
- Στη συγκοµιδή του 2006/2007, οι πλέον εφαρµοσµένες δραστικές ουσίες ήταν: dichlorvos, malathion, pirimiphos και deltamethrin. Μετά από τον εκτοπισµό των dichlorvos και malathion το 2007, η χρήση deltamethrin, pirimiphos-methyl και chlorpyriphos-methyl αυξήθηκαν σηµαντικά. Αυτή η τάση παρατηρήθηκε, επίσης, στις συγκοµιδές του 2014/2015 και του 2015/2016, στις οποίες η χρήση της ουσίας deltamethrin εκτοξεύθηκε.
Τα συµπεράσµατα
Η έρευνα καταδεικνύει πως η διαθέσιµη εργαλειοθήκη για την αποθήκευση σιτηρών δεν είναι αρκετά ευρεία. Η τάση από το 2018 και πέρα αποτελεί πηγή προβληµάτων για τους εµπόρους, καθώς µερικά από τα συστατικά που εξακολουθούν να έχουν άδεια είναι πιθανόν να απαγορευτούν βάσει των κριτηρίων επικινδυνότητας (π.χ. η ουσία cypermethrin) ή να µειωθούν τα µέγιστα επίπεδα υπολειµµατικότητας στα σιτηρά (π.χ. στην ουσία chlorpyrifos-methyl). Επιπροσθέτως, υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις στις οποίες τα νέα εντοµοκτόνα βελτιώνονται. Αν και οι εταιρείες συνεχίζουν την έρευνα για νέες δραστικές ουσίες, το ενδιαφέρον για έρευνα εµφανίζεται πιο αδύναµο εξαιτίας της πίεσης που ασκεί η νοµοθεσία. Ο τοµέας των σιτηρών ενθαρρύνει τους κατασκευαστές δραστικών ουσιών και προϊόντων προστασίας φυτών, ώστε να εστιάσουν περισσότερο την έρευνα και σε άλλες λύσεις, πέραν των δοκιµασµένων, µε σκοπό να ενισχύσουν την αποτελεσµατικότητα και να απαλείψουν τις επικίνδυνες ουσίες.
