Οι δυνατότητες καλλιέργειας του λυκίσκου στην Ελλάδα

Σκοπός του άρθρου αυτού για τον λυκίσκο είναι να κεντρίσει το ενδιαφέρον της πολιτείας, αλλά και των ιδιωτών επιχειρηματιών και των αγροτών να ασχοληθούν με την καλλιέργεια, την επεξεργασία και την εμπορία του φυτού στην Ελλάδα. Είναι καιρός σε αυτή την οικονομική κρίση να αφυπνιστούμε όλοι μας για να αξιοποιήσουμε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας και να στραφούμε στην καλλιέργεια και στη μεταποίηση φυτών με διεθνή ζήτηση, όπως είναι και ο λυκίσκος.

του Παύλου Καπόγλου *

Ο λυκίσκος (HUMULUS LUPULUS, στα γερμανικά HOPFEN και στα αγγλικά HOPS) είναι μια επικερδής καλλιέργεια, που καλλιεργείται σε πολλές (κυρίως βιομηχανικές) χώρες και θεωρείται «ο πράσινος χρυσός» της ζυθοποιίας.

Χρησιμοποιείται κυρίως στη ζυθοποιία ως βασικό συστατικό της μπύρας, που απορροφά το 95% της παγκόσμιας παραγωγής λυκίσκου. Καλλιεργείται παγκοσμίως σε εκτάσεις περίπου 500.000 στρεμμάτων και η παραγωγή σε ξερά άνθη λυκίσκου ανέρχεται σε περίπου 100.000 τόνους. Οι χώρες με τη μεγαλύτερη παραγωγή λυκίσκου είναι η Γερμανία, οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Τσεχία.

Ο λυκίσκος ευδοκιμεί σε γεωγραφικά πλάτη από 35ο έως 55ο. Η Ελλάδα έχει γεωγραφικά πλάτη από 35ο έως 41ο. Αυτό σημαίνει ότι το γεωγραφικό πλάτος και το εύκρατο κλίμα της Ελλάδας είναι ιδανικά για την καλλιέργεια του φυτού.

Ο λυκίσκος στην Ελλάδα

Ο λυκίσκος είναι αυτοφυής στη χώρα μας και συναντάται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Ήταν γνωστός στην αρχαιότητα και χρησιμοποιούνταν για την παραγωγή του ζύθου από πολλούς αρχαίους λαούς και από τους Έλληνες, οι οποίοι όμως θεωρούσαν τον ζύθο κατώτερο ποτό σε σύγκριση με τον οίνο και τον κατανάλωναν οι φτωχότερες κοινωνικές τάξεις. Η ίδια πεποίθηση υπάρχει ακόμη και σήμερα στην Ελλάδα.

Ο λυκίσκος σήμερα είναι ο περιφρονημένος θησαυρός της ελληνικής γης. Στην Ελλάδα, αγνοούμε και αδιαφορούμε αδικαιολόγητα επί δεκαετίες για τη διάδοση της καλλιέργειας του λυκίσκου και για τη δυνατότητα της οικονομικής συμβολής του στην αγροτική και βιομηχανική ανάπτυξη της χώρας. Αντίθετα, περιφρονούμε προκλητικά τον λυκίσκο και τον αντιμετωπίζουμε σαν ένα άχρηστο και επιβλαβές αγριόχορτο (ζιζάνιο), ενώ άλλες χώρες θησαυρίζουν από την καλλιέργεια, την επεξεργασία και την εμπορία του.

Προσπάθειες διάδοσης

Η ζυθοποιία ΦΙΞ υπήρξε πρωτοπόρος στην καλλιέργεια του λυκίσκου στην Ελλάδα και διατηρούσε μια δοκιμαστική καλλιέργεια λυκίσκου σε μικρή έκταση στην περιοχή Ιωαννίνων.

Εγώ διδάχθηκα την καλλιέργεια του λυκίσκου στην τότε Δυτική Γερμανία. Το 1973, σε συνεργασία με τη ζυθοποιία ΦΙΞ, εισηγηθήκαμε στο υπουργείο Γεωργίας τη διάδοση της καλλιέργειας του λυκίσκου στην Ελλάδα σε εμπορική κλίμακα. Πράγματι, το υπουργείο Γεωργίας ξεκίνησε τότε επιδοτούμενο πρόγραμμα διάδοσης της καλλιέργειας του λυκίσκου με φορείς υλοποίησης του προγράμματος για τη Νότια Ελλάδα τη συνεταιριστική οργάνωση ΣΕΚΕ και για τη Βόρεια Ελλάδα τη ζυθοποιία ΦΙΞ, όπου ανέλαβα ως υπεύθυνος γεωπόνος την υλοποίηση του προγράμματος.

Το πρόγραμμα όμως, παρά την επιτυχία του, εγκαταλείφθηκε και δεν συνεχίστηκε μετά το 1974. Έκτοτε, έχω υποβάλει την ίδια πρόταση σε πολλούς υπηρεσιακούς παράγοντες και σε πολλές πολιτικές ηγεσίες του υπ. Γεωργίας, χωρίς να εισακουστώ. Πρόσφατα, υπέβαλα και πάλι γραπτώς και με email μου, αλλά και προφορικά, την ίδια πρόταση στο ΥΠΑΑΤ (το 2009, το 2010, το 2011 και το 2012 ) σε πέντε υπουργούς ΑΑΤ και σε υπηρεσιακούς παράγοντες, χωρίς όμως να προχωρήσει ουσιαστικά το θέμα του λυκίσκου για την αξιοποίηση της πλεονεκτικής θέσης της Ελλάδας.

Μια κερδοφόρα καλλιέργεια

Στην παρούσα κρίση που διέρχεται η ελληνική γεωργία, αλλά και η χώρα συνολικά, η ιδέα καλλιέργειας ελληνικών (ή και ξενικών) ποικιλιών λυκίσκου στην Ελλάδα είναι κατά την άποψή μου μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση, καθόσον θα είναι κερδοφόρα (σύμφωνα με τα οικονομικά στοιχεία της καλλιέργειας) και με εξασφαλισμένη τη διάθεση της παραγωγής στην Ελλάδα και διεθνώς.

Πράγματι, ο λυκίσκος θα έχει σημαντικές προοπτικές εξαγωγών, εξαιτίας της αυξανόμενης κατανάλωσης της μπύρας διεθνώς και έτσι θα συμβάλει στην εισροή ξένου πρωτογενούς συναλλάγματος και στην έξοδο της Ελλάδας από την οικονομική κρίση.

Σήμερα είναι καιρός να ξεκινήσει μια νέα προσπάθεια για τη διάδοση της κερδοφόρας καλλιέργειας, επεξεργασίας και εμπορίας του λυκίσκου στην Ελλάδα, με απαραίτητη προϋπόθεση όμως (που τίθεται από την ΕΕ) την ίδρυση Ομάδας Παραγωγών Λυκίσκου.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ορίσει αυστηρές νομικές διαδικασίες και προϋποθέσεις για την ίδρυση Ομάδων Παραγωγών Λυκίσκου και στη συνέχεια αυστηρούς κανόνες λειτουργίας αυτών, με στόχο τη διασφάλιση της ποιότητας του ευρωπαϊκού λυκίσκου και την ενίσχυση των εξαγωγών του, καθώς και την προστασία και την ενίσχυση της καλλιέργειας, επεξεργασίας και εμπορίας του λυκίσκου, που είναι ένας σημαντικός αγροτικός και βιομηχανικός τομέας της ΕΕ.

* Ο συγγραφέας του άρθρου, Παύλος Καπόγλου, διδάχτηκε και γνωρίζει την καλλιέργεια του λυκίσκου από το 1966, ασχολήθηκε με την έρευνα και με την προσπάθεια διάδοσης του λυκίσκου στην Ελλάδα από το 1973 και μέχρι σήμερα, χωρίς να εισακουστεί από το αρμόδιο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.