Ραγδαίες αναμένονται οι εξελίξεις στην ασφάλιση της αγροτικής παραγωγής μετά την ανάπαυλα του Δεκαπενταύγουστου, καθώς η ηγεσία του ΥΠΑΑΤ αναμένεται να δρομολογήσει τις προτεραιότητές της, όσον αφορά το μέλλον του ΕΛΓΑ. Δεν αποκλείεται οι επίσημες ανακοινώσεις να γίνουν στο πλαίσιο της ΔΕΘ στις αρχές Σεπτεμβρίου, οπότε θα έχει ήδη οριστεί ο νέος επικεφαλής του Οργανισμού.
Μία πρώτη γεύση, πάντως, από τα μελλούμενα έχουν ήδη πάρει οι παραγωγοί της χώρας, αφού ο αρμόδιος υπουργός, Μάκης Βορίδης, έχει ταχθεί υπέρ της εξέτασης του ασφαλιστικού συστήματος σε μηδενική βάση και υπέρ της εισόδου και των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών. «Θα καταλήξουμε σε μια λύση, την οποία θα διαβουλευτούμε και στην οποία θα περιλαμβάνεται και ο ιδιωτικός τομέας», ξεκαθάρισε. Θέση, εξάλλου, που είχε διατυπωθεί και στο προεκλογικό πρόγραμμα της σημερινής κυβέρνησης.
Η αναθεώρηση του Κανονισμού του ΕΛΓΑ κρίνεται, πάντως, από όλες τις πλευρές αναγκαία, εξαιτίας των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και της προσθήκης νέων κινδύνων, που προέρχονται τόσο από φυσικές καταστροφές όσο και από οικονομικές αιτίες, ενόψει και της νέας ΚΑΠ. Σε αυτό το πλαίσιο, που αφορά εξάλλου όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, στην Ελλάδα οι αλλαγές αναμένεται να οδηγήσουν σε ένα ευρύ συγκρουσιακό μέτωπο, καθώς για πρώτη φορά έρχεται να συζητηθεί σοβαρά η αμφίδρομη σχέση του Οργανισμού με τον αγροτικό κόσμο. Δημόσιος οργανισμός που θα εξακολουθεί να διαχειρίζεται τις εισφορές των παραγωγών, στη βάση της ανταποδοτικότητας και της αλληλεγγύης ή μια σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού δικαίου, με μεγαλύτερη ασφαλιστική κάλυψη και διαφορετικούς όρους ασφαλιστικής εισφοράς;
Με δεδομένη τη σπουδαιότητα του θέματος, η «ΥΧ» ανοίγει τον φάκελο της αγροτικής ασφάλισης, σε μία προσπάθεια ευρείας ενημέρωσης του αγροτικού κόσμου και έναρξης ουσιαστικού διαλόγου με τους άμεσα εμπλεκόμενους.
Απαρχαιωμένος ο Κανονισμός
Χωρίς αμφιβολία, ο Κανονισμός του ΕΛΓΑ είναι βαθιά απαρχαιωμένος και δεν συμβαδίζει πλέον με τις πραγματικές ανάγκες του Έλληνα αγρότη, αφού μετρά κάτι παραπάνω από τρεις δεκαετίες. Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην παραγωγή τα τελευταία χρόνια έφεραν στο προσκήνιο τις αδυναμίες του συστήματος ασφάλισης, εκτινάσσοντας στα ύψη πολλές φορές και τον προϋπολογισμό του Οργανισμού.
Οι ζημιές σε καλλιέργειες και ζωικό κεφάλαιο προκάλεσαν αλυσιδωτές αντιδράσεις, σε μια εποχή που η οικονομική κρίση ήδη είχε πλήξει τον αγροτικό κόσμο. Καταγγελίες περί «ευνοημένων νομών» και «προνομιούχων παραγωγών», παράπονα περί καθυστερήσεων στην καταβολή των αποζημιώσεων, δυσαρέσκεια για τη μη κάλυψη των καταστροφών επιδείνωσαν το ήδη τεταμένο κλίμα της προηγούμενης 20ετίας, οπότε και χτίστηκε το υπάρχον σύστημα.
Με βάση αυτό, καλύπτονται οι άμεσες ζημιές στον φυτικό και ζωικό τομέα που είναι μεγαλύτερες από ένα ελάχιστο ποσοστό ζημιάς. Ως γνωστόν, η ειδική ασφαλιστική εισφορά υπολογίζεται, με βάση την ασφαλιζόμενη αξία, επί τον συντελεστή εισφοράς, με διαφοροποιήσεις, όμως, ανά παραγωγική κατεύθυνση. Πιο συγκεκριμένα:
✱ Για τη φυτική παραγωγή 4% επί της ασφαλιζόμενης αξίας και δη για την ελιά 1,5%, τη φιστικιά 2% και 0,5% για τα θερμοκήπια.
✱ Για το ζωικό κεφάλαιο 0,75% επί της ασφαλιζόμενης αξίας του.
Άνισο σύστημα
Λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα της τελευταίας οκταετίας, η διοίκηση του Οργανισμού σε συνεργασία με την απερχόμενη ηγεσία του ΥΠΑΑΤ προχώρησαν σε ενέργειες για την αναθεώρηση του Κανονισμού. Μία αρκετά χρονοβόρα διαδικασία, καθώς είχε προηγηθεί δημόσια διαβούλευση, ενώ έπρεπε βάσει νόμου να ακολουθηθούν συγκεκριμένα στάδια. Σύμφωνα με το αποκλειστικό ρεπορτάζ της «ΥΧ», το συμπέρασμα που προέκυψε από την επεξεργασία των στοιχείων της περιόδου από το 2011 και μετά είναι ότι υπάρχουν καλλιέργειες και εκτροφές των οποίων η ασφαλιστική κάλυψη συνεπάγεται σημαντικά μεγαλύτερο και δυσανάλογο προς τις εισφορές κόστος για τον ΕΛΓΑ.
Σύμφωνα με τον Οργανισμό, αυτό έχει ως αποτέλεσμα η ανταποδοτικότητα να παρουσιάζει πολύ μεγάλες διακυμάνσεις από καλλιέργεια σε καλλιέργεια, από περιοχή σε περιοχή και από ένα είδος εκτροφής σε άλλο, με συνέπεια το σύστημα εισφορών να είναι «άνισο».
Αναλογιστικές μελέτεςΠάνω σε αυτό το συμπέρασμα στηρίχθηκε και η αναλογιστική μελέτη για την επικαιροποίηση του Κανονισμού ασφάλισης, με βάση την εκπόνηση επιμέρους μελετών βιωσιμότητας του Οργανισμού, όπως αποφάσισε η διοίκηση του ΕΛΓΑ ήδη από τα τέλη του 2018. Με βάση τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η «ΥΧ», στόχος εξαρχής ήταν να διατηρηθεί ο δημόσιος χαρακτήρας του ΕΛΓΑ, με «διαφοροποίηση της εισφοράς κατά τρόπο που να συνδυάζει κατάλληλα ανταποδοτικότητα και κοινωνική αλληλεγγύη», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στα πρακτικά των συνεδριάσεων του ΔΣ. |
Σενάρια ασφάλισης
Οι επιμέρους μελέτες είχαν ως κατεύθυνση να επιτρέψουν στον Οργανισμό να αναβαθμίσει τις υπηρεσίες του διασφαλίζοντας παράλληλα τη βιωσιμότητά του και τον αλληλέγγυο χαρακτήρα του δημόσιου ασφαλιστικού συστήματος.
Για την εκπόνησή τους, ο στόχος ήταν να εξεταστούν ο τομέας τόσο της φυτικής όσο και της ζωικής παραγωγής.
Στην πρώτη περίπτωση ο ΕΛΓΑ ήταν προσανατολισμένος να διαπιστώσει αφενός τη βιωσιμότητα του συστήματος με τον υφιστάμενο ενιαίο συντελεστή και αφετέρου να έχει στα χέρια του στοιχεία από μελέτη που θα εξετάζει τη διαφοροποίηση του 4% ως προς την καλλιέργεια, αλλά και ως προς την περιφερειακή ενότητα και καλλιέργεια.
Επιπλέον, τέθηκε η δυνατότητα εφαρμογής συντελεστή εισφοράς που να κυμαίνεται στο πλαίσιο ενός καθορισμένου εύρους τιμών, όπως από 2% έως 6%, πάλι ανά καλλιέργεια, αλλά και ανά περιφερειακή ενότητα και καλλιέργεια.
Στο επίκεντρο βρέθηκε και η εφαρμογή συντελεστή εισφοράς που θα διαφοροποιείται ανά ζημιογόνο αίτιο και καλλιέργεια, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε και στη δυνατότητα απαλλαγής. Στο πλαίσιο αυτό εξετάστηκαν δύο σενάρια. Ασφαλιστικό σύστημα:
✱ Με αύξηση του ποσοστού απαλλαγών α) ανά καλλιέργεια και β) ανά ζημιογόνο αίτιο και καλλιέργεια.
✱ Με αύξηση του ποσοστού απαλλαγών α) ανά καλλιέργεια, β) ανά ζημιογόνο αίτιο και καλλιέργεια, σε συνδυασμό με μείωση εισφορών.
Όσον αφορά την ασφάλιση του ζωικού κεφαλαίου, η απόφαση που ελήφθη ήταν να εξεταστεί ξεχωριστά και όχι στο ίδιο «ταμείο» με τη φυτική παραγωγή, όπως είναι σήμερα.
Σε αναμονή οι ιδιωτικές εταιρείες
Η σημερινή ηγεσία, λοιπόν, του ΥΠΑΑΤ καλείται να διαχειριστεί αποτελέσματα και στοιχεία που συνάδουν με τον αποκλειστικά δημόσιο χαρακτήρα του Οργανισμού, καθώς σε καμία από τις μελέτες που αποφασίστηκαν να εκπονηθούν δεν συμπεριλαμβάνεται η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα.
Το ερώτημα που τίθεται είναι εάν η αναλογιστική μελέτη θα καταλήξει στην επικαιροποίηση του Κανονισμού ασφάλισης και στην αναπροσαρμογή των εσόδων του οργανισμού, όπως ήταν ο αρχικός προγραμματισμός, ή εάν, τελικά, θα επανεξεταστεί από μηδενική βάση ο Κανονισμός, όπως διέρρευσε κατά την επίσκεψη που είχε ο πρωθυπουργός στο υπουργείο. Από την πλευρά τους, πάντως, οι ασφαλιστικές εταιρείες αναμένουν να ξεκινήσουν οι συζητήσεις με την ηγεσία του ΥΠΑΑΤ και στο βάθος διαφαίνονται θεσμικές αλλαγές.
