Ο Σεφέρης είπε ότι «Σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν, είναι σαν να σβήνεις και ένα αντίστοιχο από το μέλλον». Τα έθιμα και οι παραδόσεις της Ρούμελης, όπως και κάθε περιοχής της χώρας, έχουν τις ρίζες τους βαθιά στον χρόνο. Τις ημέρες των Χριστουγέννων, η σκέψη, ιδιαίτερα των μεγαλύτερων, γυρίζει πίσω στον χρόνο. Οι μεγαλύτεροι διατηρούν μια σχέση οικειότητας με το πολιτισμικό τους παρελθόν και αναζητούν τρόπους να το ενσωματώσουν στην καθημερινότητα τη δική τους και των παιδιών τους.
Σημείο αναφοράς τα παλαιότερα χρόνια αποτελούσε η σφαγή των γουρουνιών. Τα ζώα εκτρέφονταν από την άνοιξη και αποτελούσαν κομμάτι της οικιακής οικονομίας –το ψυγείο και ο κρεοπώλης ήταν άγνωστες λέξεις. Η σφαγή του ζώου γίνονταν με τελετουργικό τρόπο και την αναλάμβαναν ομάδες ανδρών από τη γειτονιά. Η διαδικασία δεν ήταν εύκολη και πολλές φορές το ζώο ξέφευγε από τους επίδοξους δήμιούς του. Από το δέρμα του χοίρου φτιάχνονταν τα παπούτσια των αγροτών, τα γνωστά γουρουνοτσάρουχα. Το λίπος του ζώου χρησιμοποιούταν στη μαγειρική και τη σαπωνοποιία. Αποτελούσε επίσης τη βάση των εδεσμάτων για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, με τις τσιγαρίθρες, τα λουκάνικα, τα ψητά κ.ά. Όπως και σε άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις των Ελλήνων, μετά τη σφαγή των ζώων ακολουθούσε γλέντι με μεζέδες από το σφάγιο, στο οποίο συμμετείχαν όλοι.
Γιορτές και αγροτιά
Τα κάλαντα στη Ρούμελη αποτελούσαν βασική δραστηριότητα των παιδιών κατά τις μέρες των γιορτών. Έλεγαν κάλαντα τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά και τα Θεοφάνια. Κρατώντας τρίγωνα, φλογέρες και τουμπελέκια, πέρναγαν από τα σπίτια μεταφέροντας τις ευχές για το χαρμόσυνο μήνυμα της γέννησης του Χριστού. Συνήθως, οι νοικοκυρές φίλευαν τα παιδιά με γλυκά, καρύδια, κάστανα, αμύγδαλα, μήλα και σπανιότερα έδιναν χρήματα.
Οι γιορτές ήταν ταυτισμένες με την αγροτική εργασία, η οποία αποτελούσε την κύρια ασχολία των ανθρώπων της υπαίθρου. Ήταν η εποχή όπου είχαν συγκεντρωθεί όλοι οι καρποί από τις καλλιέργειες, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα ξύλα για τη θέρμανση και το μαγείρεμα. Τα έθιμα ήταν άμεσα συνδεδεμένα με τη φωτιά, καθώς οι αγρότες είχαν μπροστά τους έναν δύσκολο χειμώνα. Τα ξύλα και γενικότερα η φωτιά αποτελούσαν το βασικότερο μέλημα του κάθε νοικοκύρη και της κάθε νοικοκυράς, πριν και κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Ένα από τα πιο γνωστά έθιμα που είχαν σχέση με τη φωτιά ήταν «τα αρραβωνιάσματα της φωτιάς». Γίνονται ακόμη και σήμερα, τα ξημερώματα των Χριστουγέννων. Δύο ισομεγέθη ξύλα καίγονται όλη τη νύχτα μέχρι το πρωί και κατά τη διάρκεια της καύσης τους οι άνθρωποι κάνουν ευχές και παρακλήσεις για τη νέα χρονιά.
Ένα άλλο έθιμο την παραμονή των Χριστουγέννων ήταν «το τάισμα της βρύσης». Λίγες ώρες πριν ξημερώσει, οι κοπέλες του χωριού πήγαιναν στις βρύσες και τις αλείφανε με μέλι και βούτυρο. Αυτή η διαδικασία συνοδευόταν με ευχές για τη νέα χρονιά, να είναι γλυκιά σαν μέλι. Για να είναι όμως και γόνιμη, συνηθίζανε να φέρνουν και διάφορα αγροτικά προϊόντα, όπως όσπρια, σιτάρι, αλεύρι, ελιές, λάδι, κρασί κ.ά. Επιστρέφοντας στο σπίτι έπαιρναν μαζί τους νερό να ραντίσουν το σπίτι, ώστε να εξαγνιστούν από κακόβουλες σκέψεις και πνεύματα.
Η τεχνολογία, ο εκσυγχρονισμός και ο νέος τρόπος σκέψης και πρακτικής, σε όλα τα επίπεδα, κατά τις τελευταίες δεκαετίες, αλλοίωσαν πολλές από αυτές τις πολιτιστικές συνήθειες. Ακόμη και σήμερα, όμως, σε πολλές περιοχές, κάποιοι συνεχίζουν να ακολουθούν την παράδοση και να τη μεταφέρουν στις επόμενες γενεές, ως μία πολύτιμη παρακαταθήκη.
