Έρευνα διαΝΕΟσις: Η Ελληνική Διασπορά στο Ηνωμένο Βασίλειο
Ποιο είναι το κοινωνικοοικονομικό, πολιτικό και πολιτισμικό προφίλ της ελληνικής διασποράς στο Ηνωμένο Βασίλειο σήμερα; Σε ποιο βαθμό και υπό ποιες συνθήκες μπορούν και επιθυμούν οι Έλληνες του ΗΒ να συνεισφέρουν στην Ελλάδα; Υπό ποιες προϋποθέσεις θα επέστρεφαν στη χώρα; Επηρέασε η πανδημία την απόφασή τους να επιστρέψουν;
Σε κάθε συζήτηση για την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας -ή και για άλλα σημαντικά θέματα όπως το δημογραφικό-, αργά ή γρήγορα προκύπτει το θέμα της διασποράς. Το πώς θα σταματήσουν να φεύγουν δραστήριοι, καταρτισμένοι Έλληνες σε άλλες χώρες, ή το πώς (ή πότε) θα επιστρέψουν αυτοί που έχουν ήδη φύγει.
Αλλά ποιοι είναι αυτοί που έχουν ήδη φύγει; Αν και πολλά γράφονται για το “brain drain” και τους εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που μετανάστευσαν κατά τη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας της κρίσης, δεν έχει γίνει μια συστηματική καταγραφή ή ανάλυση για το ποιοι είναι αυτοί που έφυγαν, γιατί έφυγαν και υπό ποιες προϋποθέσεις θα επέστρεφαν. Μέχρι τώρα.
Ερευνητές από το Κέντρο Σπουδών Νοτιοανατολικής Ευρώπης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης (SEESOX) υπό τον συντονισμό του Μανώλη Πρατσινάκη σχεδίασαν και υλοποίησαν για λογαριασμό της διαΝΕΟσις μια νέα έρευνα για τη χαρτογράφηση του ελληνικού πληθυσμού που ζει στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το δείγμα που συγκέντρωσαν και χρησιμοποίησαν στην έρευνα τους περιλαμβάνει 586 Έλληνες ηλικίας 18 και άνω, που είχαν ζήσει στο ΗΒ για τουλάχιστον τρεις μήνες πριν από την περίοδο που έγινε η έρευνα. Είναι η πρώτη φορά που τέτοια έρευνα γίνεται σε δείγμα επαρκώς αντιπροσωπευτικό του ελληνικού πληθυσμού μιας ξένης χώρας.
Η έρευνα, που περιλάμβανε 90 ερωτήσεις, διεξήχθη από τον Οκτώβριο του 2018 μέχρι τον Μάιο του 2019. Μπορείτε να δείτε όλες τις απαντήσεις εδώ, και την εκτενή έκθεση που τις αναλύει εδώ. Τα αποτελέσματα της, μερικά από τα οποία θα δούμε συνοπτικά παρακάτω, αναδεικνύουν εξαιρετικά ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά αυτού του πληθυσμού και της ζωής τους εκεί, τις στάσεις τους απέναντι στην Ελλάδα, αλλά και τις σημαντικές διαφοροποιήσεις που εμφανίζονται ανάμεσα στους “μετανάστες της κρίσης”, που πλέον είναι η πλειοψηφία, και τους παλαιότερους.
Ωστόσο, μετά την ανάλυση των δεδομένων, τη συγγραφή και μετάφραση της σχετικής έκθεσης (PDF) και την προετοιμασία της δημοσίευσης της έρευνας από τη διαΝΕΟσις (μια διαδικασία που κρατάει μήνες) μεσολάβησε κάτι σημαντικό, που ανέτρεψε πολλά από τα δεδομένα: η πανδημία. Η νέα κατάσταση που διαμορφώθηκε μετά τις αρχές του 2020 έκανε τα δεδομένα κάθε έρευνας γνώμης, απόψεων ή αξιών λιγότερο ή περισσότερο παρωχημένα και ανεπίκαιρα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, άλλαξε και κάτι άλλο: κάποιοι από το δείγμα επέστρεψαν στη χώρα.
Επιλέξαμε, λοιπόν, να προχωρήσουμε σε μια επαναληπτική έρευνα, για να αποτυπώσουμε τις επιπτώσεις της πανδημίας στις στάσεις των Ελλήνων του ΗΒ. Μάλιστα, οι ερευνητές απευθύνθηκαν στους ίδιους Έλληνες που είχαν συμμετάσχει στην πρώτη έρευνα. 184 από εκείνους τους ερωτηθέντες απάντησαν σε μια σειρά 18 νέων ερωτήσεων τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2020. Αν και αυτό το μικρότερο δείγμα δεν είναι αντιπροσωπευτικό, και γι’ αυτό τα συμπεράσματα δεν γενικεύονται εύκολα ώστε να αφορούν τον γενικό πληθυσμό των Ελλήνων στο ΗΒ, ωστόσο είναι χρήσιμα γιατί αποτυπώνουν και αναδεικνύουν κυρίαρχες τάσεις. Την επαναληπτική έκθεση του Μανώλη Πρατσινάκη και της Αναστασίας Καφέ του SEESOX που περιγράφει τα νέα, πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα μπορείτε να τη διαβάσετε εδώ.
Παρακάτω θα δούμε τα βασικά συμπεράσματα και από τις δύο εκθέσεις, ξεκινώντας από την πιο πρόσφατη.