Προφίλ
Στo πλαίσιo του «Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος Δυτικής Μακεδονίας» ΕΣΠΑ 2014-2020 και της Δράσης «Δράσεις συνεργασιών και δικτύωσης μεταξύ ερευνητικών φορέων, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων σε τομείς προτεραιότητας του σχεδίου στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης της περιφέρειας» του κλάδου Αγροδιατροφής, η Επιχειρησιακή Ομάδα, αποτελούμενη από τον συνεταιρισμό ΑΣΟ ΒΕΛΒΕΝΤΟΥ «Η ΔΗΜΗΤΡΑ», ως παραγωγικό φορέα του έργου, το εργαστήριο Τηλεπισκόπησης του Τμήματος Γεωπονίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ως επιστημονικό υπεύθυνο του έργου, την εταιρεία συμβούλων Αγροδιατροφής Αειφορική ΑΕ και την εταιρεία τεχνολογιών και πληροφορικής Neuropublic AE, επιδιώκει την υλοποίηση του έργου Pluck «Προσδιορισμός αποτυπώματος άνθρακα σε καλλιέργεια ροδάκινου», με κωδικό πράξης: ΔΜΡ1-0015792.
Σκοπός
Σκοπός της Δράσης είναι να αναδείξει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των αγροτικών προϊόντων που επιδεικνύουν ικανοποιητικά αποτελέσματα σε επίπεδο περιβαλλοντικών επιδόσεων μέσω της σήμανσης μειωμένου αποτυπώματος άνθρακα. Η εν λόγω σήμανση βελτιώνει τις παραγωγικές διαδικασίες αυτών των προϊόντων, εισάγοντας καινοτόμες διαδικασίες, ως αποτέλεσμα συνέργειας με Ερευνητικούς Οργανισμούς που έχουν την τεχνογνωσία των νέων τεχνικών και εργαλείων, καθιστώντας ανταγωνιστικά τα προϊόντα.
Το εταιρικό σχήμα της επένδυσης σχεδιάζει την υιοθέτηση των καινοτόμων τεχνικών και εργαλείων στη διαχείριση εισροών σε καλλιέργειες ροδάκινων του Αγροτικού Συνεταιρισμού Βελβεντού «Η ΔΗΜΗΤΡΑ», καθώς και στην καταγραφή του αποτυπώματος άνθρακα του προϊόντος, ως μια καινοτόμο και ολιστική προσέγγιση προσδιορισμού. Πιο συγκεκριμένα, για την υλοποίηση του έργου χρησιμοποιούνται εργαλεία και δεδομένα Παρατήρησης Γης, με στόχο την εξαγωγή υπηρεσιών βελτιστοποίησης διαχειριστικών πρακτικών, οι οποίες καταλήγουν στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων.
Η εφαρμογή του συστήματος καταγραφής του αποτυπώματος άνθρακα λαμβάνει χώρα σε πιλοτική περιοχή του συνεταιρισμού, όπου καταγράφονται οι εισροές και οι εκροές του συστήματος, με στόχο την ποσοτικοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στην κατηγορία της Υπερθέρμανσης του Πλανήτη (Global Warming). Σε δεύτερο στάδιο, εντοπίζονται τα σημεία τρωτότητας της καλλιέργειας ως προς τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και καταρτίζονται δράσεις και πρακτικές που επιδιώκουν τη μείωσή τους.
Το φιλόδοξο έργο αξιοποιεί καινοτόμες νέες τεχνικές και εργαλεία για τη βέλτιστη διαχείριση των εισροών, καθώς και τον προσδιορισμό σημείων τρωτότητας για τη μείωση των εκπομπών στο χωράφι, χωρίς να ζημιώνεται η οικονομική βιωσιμότητα των συστημάτων παραγωγής
Μεθοδολογία
Η μέτρηση του ανθρακικού αποτυπώματος προκύπτει από τις διεργασίες παραγωγής ενός προϊόντος, από τον αγρό μέχρι και το σημείο παράδοσης για αποθήκευση, αποτελώντας ένα πολύ σημαντικό εργαλείο που μπορεί να βοηθήσει τόσο στην κατανόηση όσο και στην αντιμετώπιση του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής. Έτσι, αρχικά διαμορφώνεται το υπό μελέτη σύστημα και αναπτύσσεται ηλεκτρονική πλατφόρμα καταγραφής των δεδομένων.
Στη συνέχεια, υλοποιείται ο πιλοτικός προσδιορισμός του αποτυπώματος άνθρακα, ενώ παράλληλα δημιουργείται ένα πρωτόκολλο προσδιορισμού του δείκτη, ώστε το σύστημα να χαρακτηρίζεται από εγκυρότητα και επαναληψιμότητα, διασφαλίζοντας τη μεθοδολογία παραγωγής των αποτελεσμάτων. Τέλος, υλοποιούνται δράσεις εκπαίδευσης και προώθησης των υπηρεσιών του έργου, ώστε το σύστημα να είναι αποδοτικό και σε άλλες παραγωγικές διαδικασίες του αγροδιατροφικού τομέα.
Το υπό μελέτη σύστημα διαμορφώνεται με την οριοθέτηση της περιοχής που αφορά την επένδυση, η οποία αποτελείται από ένα σαφώς ορισμένο σύνολο αγροτεμαχίων παραγωγής ροδάκινου στην περιοχή του Βελβεντού. Παράλληλα, διαμορφώνεται πλατφόρμα γεωβάσης δεδομένων, που περιλαμβάνει το σύνολο των απαραίτητων πεδίων που απαιτούνται για την ποσοτικοποίηση των εκπομπών. Τα απαραίτητα εισερχόμενα δεδομένα για τον προσδιορισμό του αποτυπώματος άνθρακα, που καταχωρούνται, προέρχονται είτε πρωτογενώς, μέσω επιτόπιας καταγραφής, είτε δευτερογενώς, μέσω άντλησης δεδομένων από τη βιβλιογραφία και χρήσης τηλεπισκοπικών μεθόδων.
Τα παραπάνω αφορούν λογιστικά δεδομένα άνθρακα (καταγραφές εισροών, αναλώσεις καυσίμων και ενέργειας) και δεδομένα μετρήσεων Παρατήρησης Γης. Η γεωβάση διασυνδέεται και τροφοδοτεί απευθείας δεδομένα μετρήσεων στον αγρό (in situ), μέσω διαδικτύου, με χρήση των απαραίτητων αισθητήρων και ηλεκτρονικών εφαρμογών. Η πληροφορία είναι προσδιορισμένη γεωγραφικά, αποκτώντας γεωχωρικό υπόβαθρο και επίπεδο.
Η συλλογή των απαραίτητων δεδομένων σε επίπεδο αγρού, για τον προσδιορισμό του αποτυπώματος άνθρακα, αφορά την περίοδο κατά την αποθήκευση και τη συντήρηση προϊόντων στις εγκαταστάσεις του συνεταιρισμού και περιλαμβάνει την κατανάλωση καυσίμων κατά τις μετακινήσεις (μεταφορά προϊόντων από τον αγρό στις εγκαταστάσεις του συνεταιρισμού).
Αποτελέσματα
Η χρήση κατάλληλων μοντέλων επιτρέπει τη μετατροπή των δεδομένων εισροών του συστήματος σε ισοδύναμο άνθρακα. Επιλέγονται αντιπροσωπευτικοί αγροί της περιοχής, ώστε να εφαρμοστεί η πιλοτική υλοποίηση πρακτικών μείωσης των εισροών, χωρίς να ζημιωθεί η οικονομική βιωσιμότητα των συστημάτων παραγωγής. Οι πρακτικές εφαρμογές αφορούν κυρίως οδηγίες λίπανσης, οι οποίες και οδηγούν στη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος.
Για την απαραίτητη εξακρίβωση της μεθόδου, γίνεται αξιολόγηση των πρακτικών μέσω συλλογής δεδομένων και λήψης μετρήσεων με χρήση εργαλείων Παρατήρησης Γης και με την απαραίτητη εξαγωγή δεικτών εδάφους και βλάστησης. Τέτοια δεδομένα αφορούν καταχωρήσεις εισροών (αρδευτικές και λιπαντικές πρακτικές), χαρακτηριστικά εδάφους και μικροκλίματος, καθώς και μετρήσεις δεικτών εδάφους και βλάστησης, με εξοπλισμό in situ, και χρήση δορυφορικών δεδομένων.
Με βάση την παραπάνω εφαρμοσμένη μεθοδολογία, δημιουργείται πρωτόκολλο προσδιορισμού αποτυπώματος άνθρακα σε καλλιέργεια ροδάκινου. Το πρωτόκολλο στοιχειοθετείται με τέτοιον τρόπο, ώστε να μπορεί να εφαρμοστεί σε οποιαδήποτε περιοχή της χώρας, ενώ με τις κατάλληλες τροποποιήσεις εφαρμόζεται και σε παρεμφερή παραγωγικά συστήματα αγροδιατροφής.
Σε επίπεδο σχεδιασμού της επικοινωνίας και της μετάδοσης των υπηρεσιών, που αναπτύχθηκαν σε όλους τους ενδιαφερόμενους, υλοποιούνται δράσεις εκπαίδευσης γεωπόνων και αγροτών, μέσα από σεμινάρια σχετικά με τις δυνατότητες εφαρμογής των υπηρεσιών που αναπτύχθηκαν στο έργο. Τέλος, πραγματοποιούνται δράσεις διάδοσης των αποτελεσμάτων, ώστε να γίνει η επικοινωνία των περιβαλλοντικών επιδόσεων του προϊόντος, με τελικό αντίκτυπο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας.
