Μπορεί η ενσωμάτωση της κοινοτικής οδηγίας 2019/633 στην ελληνική νομοθεσία, όπως τελικά έγινε με τον Ν. 4792/2021 που ψηφίστηκε την περασμένη εβδομάδα από τη Βουλή, να ήταν ένα ζητούμενο, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα δίχτυ προστασίας των παραγωγών από αθέμιτες πρακτικές, ωστόσο η εφαρμογή του νέου πλαισίου δεν ξεκινά με τους καλύτερους οιωνούς.
Αιτία η προσθήκη την «τελευταία στιγμή» μιας διάταξης, η οποία επί της ουσίας δένει τα χέρια της Επιτροπής Ανταγωνισμού (Επ.Αν.) στις περιπτώσεις που εμπλέκονται επιχειρήσεις-αγοραστές με τζίρο άνω των 50 εκατ. ευρώ (πρακτικά, δηλαδή, οι μεγάλες μεταποιητικές επιχειρήσεις-βιομηχανίες και τα σούπερ μάρκετ), δίνοντας τον πρώτο λόγο γι’ αυτές στην πενταμελή Επιτροπή Καταπολέμησης Αθέμιτων Εμπορικών Πρακτικών, που πρόκειται να συσταθεί για την εφαρμογή του νόμου από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης.
Ιδιαίτερη εντύπωση, μάλιστα, προκαλεί το γεγονός ότι η διάταξη αυτή δεν συζητήθηκε στην αρμόδια νομοπαρασκευαστική επιτροπή, ούτε βέβαια υπήρχε στο σχέδιο που βρισκόταν σε δημόσια διαβούλευση μέχρι τις αρχές του Δεκεμβρίου 2020. Επιπλέον, όπως προκύπτει από την ανακοίνωση που εξέδωσε η Ολομέλεια της ανεξάρτητης αρχής, η προσθήκη έγινε εν αγνοία της.
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Όπως αναφέρεται στην περίπτωση α΄ της παρ. 3 του άρθρου 5 του νόμου, η Επ.Αν. έχει την αρμοδιότητα εφαρμογής της οδηγίας σε περιπτώσεις κατά τις οποίες οι αγοραστές έχουν κύκλο εργασιών τουλάχιστον 50 εκατ. ευρώ και το συνολικό μερίδιο αγοράς των πέντε μεγαλύτερων αγοραστών ανά κανάλι διανομής ή εφοδιασμού στη συγκεκριμένη αγορά αγροτικών προϊόντων ή/και τροφίμων είναι τουλάχιστον 50%.
Η περιγραφή «φωτογραφίζει» αλυσίδες σούπερ μάρκετ και μεγάλες μεταποιητικές βιομηχανίες, δηλαδή επιχειρήσεις και αγορές για τις οποίες η Επ.Αν. διαθέτει ήδη σημαντική εμπειρία, καθώς αποτελούν αντικείμενο καθημερινής και πολύχρονης ενασχόλησής της.
Επιπλέον, τυχόν αθέμιτες εμπορικές πρακτικές που εντοπίζονται στο πλαίσιο εφαρμογής της οδηγίας ενδεχομένως να εμπίπτουν και στο πεδίο εφαρμογής του νόμου για τη διασφάλιση των κανόνων του υγιούς ανταγωνισμού (Ν. 3959/2011).
Έξτρα προϋπόθεση
Ωστόσο, στο ίδιο άρθρο και στην ίδια παράγραφο προστέθηκε περίπτωση β΄ με την οποία τίθεται ακόμα μια σωρευτική προϋπόθεση, προκειμένου να επεμβαίνει αυτεπαγγέλτως η Επ.Αν.: Θα πρέπει να έχει ήδη επιβληθεί στον αγοραστή από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης εντός του τελευταίου 18μήνου πρόστιμο ίσο ή μεγαλύτερο του 1% του συνολικού κύκλου εργασιών του. Η προσθήκη αυτή, όπως επισημαίνεται στην ανακοίνωση, αίρει πλήρως την αρμοδιότητα της Επ.Αν., καθώς η ενεργοποίησή της:
✱ Αφενός τελεί υπό την αίρεση της προηγούμενης εφαρμογής της κρίσιμης διάταξης από την αρχή επιβολής του ΥΠΑΑΤ (δηλαδή την πενταμελή επιτροπή), με αποτέλεσμα η αρμοδιότητα της Επ.Αν. να περιορίζεται μόνο σε περιπτώσεις υποτροπής τους τελευταίους 18 μήνες.
✱ Αφετέρου προϋποθέτει την επιβολή προστίμου ανερχόμενου σε τουλάχιστον 1% του συνολικού κύκλου εργασιών.
Μάλιστα, η Επ.Αν. πάει ένα βήμα πιο πέρα, σημειώνοντας ότι «αυτό αντιτίθεται στη σκέψη 28 της Οδηγίας, η οποία επιβάλλει στα κράτη-μέλη να ορίσουν αρχές επιβολής που θα εξασφαλίζουν την αποτελεσματική επιβολή των προβλεπόμενων απαγορεύσεων και οι οποίες θα δύνανται να ενεργούν αυτεπαγγέλτως».
Τρικλοποδιές στον έλεγχο των μεγάλων «ψαριών»Όπως τονίζουν στην «ΥΧ» κύκλοι της Επ.Αν, στην πράξη, δίχως την έξτρα προϋπόθεση που προστέθηκε στο Άρθρο 5, «εφόσον είχαμε μια καταγγελία για μια επιχείρηση για την οποία συντρέχουν οι προϋποθέσεις της περ. α΄, θα μπορούσαμε να δράσουμε άμεσα και να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα. Πλέον, για να συμβεί αυτό, θα πρέπει η εμπλεκόμενη επιχείρηση να έχει λάβει πρόστιμο τουλάχιστον 1% τους τελευταίους 18 μήνες». Ιδιαίτερα κατατοπιστικό είναι και το παράδειγμα που παρατίθεται στην ανακοίνωση: «Ένας αγρότης στον οποίο επιβάλλονται αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, όπως π.χ. η μη πληρωμή του στα χρονικά περιθώρια των 30 ή 60 ημερών κατά περίπτωση […] από αγοραστή αλυσίδα σούπερ μάρκετ μεταξύ των πέντε μεγαλύτερων στο συγκεκριμένο κανάλι διανομής και η οποία έχει κύκλο εργασιών ανερχόμενο σε τουλάχιστον 50 εκατ. ευρώ, δεν θα μπορεί να απευθυνθεί στην Επ.Αν., ούτε η Επ.Αν. να προχωρήσει σε αυτεπάγγελτη έρευνα, παρά μόνο εφόσον η συγκεκριμένη αλυσίδα σούπερ μάρκετ έχει ήδη παραβεί το τελευταίο δεκαοκτάμηνο τις διατάξεις της ενσωματωμένης Οδηγίας και της έχει ήδη επιβληθεί πρόστιμο από το ΥΠΑΑΤ ανερχόμενο τουλάχιστον σε 1% του συνολικού κύκλου εργασιών». «Στόχος μας δεν είναι να υποκαταστήσουμε ούτε να ανταγωνιστούμε το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, αλλά να αξιοποιήσουμε μαζί του την εμπειρία που έχουμε σωρεύσει από την τριβή μας με αυτές τις αγορές», υπογραμμίζουν στην «ΥΧ» κύκλοι της Επ.Αν., θυμίζοντας τις κλαδικές έρευνες για τα οπωροκηπευτικά και τα σούπερ μάρκετ. |
