της Αγγελικής Λαγογιάννη, γεωπόνου, στελέχους της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ
Στην ψηφιακή εποχή που διανύουμε, η εκπαίδευση μέσω της φυσικής παρουσίας και αλληλεπίδρασης των συμμετεχόντων παραμένει ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους μάθησης, λειτουργώντας ενισχυτικά για τη διάδοση καινοτόμων τεχνολογιών και μεθόδων παραγωγής στον αγρό.
Το περασμένο έτος, στο πλαίσιο υλοποίησης του ευρωπαϊκού ερευνητικού έργου TOMRES του προγράμματος Ηorizon 2020, το οποίο διανύει το τρίτο έτος υλοποίησής του, ξεκίνησαν εκπαιδεύσεις σε θερμοκήπια στο Τυμπάκι της Κρήτης, σε συνεργασία με τον ΑΣ Τυμπακίου, και στην Πρέβεζα, σε συνεργασία με τη ΔΑΟΚ Πρέβεζας, με την υποστήριξη του Εργαστηρίου Κηπευτικών Καλλιεργειών του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ.
Το έργο TOMRES, το οποίο υλοποιείται από 25 φορείς από 10 χώρες (πανεπιστήμια, ερευνητικούς οργανισμούς, ενώσεις παραγωγών, γεωργικούς συμβούλους, εταιρείες εισροών), με την Ελλάδα να συμμετέχει μέσω του Εργαστηρίου Κηπευτικών Καλλιεργειών του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, έχει ως σκοπό τη βελτιστοποίηση της αποδοτικότητας της χρήσης νερού και θρεπτικών συστατικών στην καλλιέργεια ντομάτας.
Η ντομάτα αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά αγροτικά προϊόντα της ΕΕ, καθώς καλλιεργείται σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες στο θερμοκήπιο και στις περισσότερες από αυτές και υπαίθρια, τόσο σε συμβατικά όσο και σε βιολογικά συστήματα παραγωγής.
Η συνδυασμένη καταπόνηση των φυτών λόγω έλλειψης νερού και θρεπτικών συστατικών αποτελεί βασικό πρόβλημα για τους παραγωγούς ντομάτας, το οποίο αναμένεται να επιδεινωθεί περισσότερο στο εγγύς μέλλον λόγω της κλιματικής αλλαγής. Είναι, επομένως, αναγκαίο να αναζητηθούν βιώσιμες λύσεις για να διασφαλιστεί η παραγωγή της ντομάτας, αλλά και η προστασία του περιβάλλοντος.
Η ντομάτα είναι μόνο η αρχή
Στο πλαίσιο του έργου TOMRES, παραγωγοί από την Κρήτη και την Πρέβεζα διέθεσαν τα θερμοκήπιά τους, τα οποία λειτούργησαν ως πειραματικοί αγροί για τη μελέτη της αύξησης της ανοχής των φυτών σε πολλαπλή και συνδυασμένη καταπόνηση, ενώ παράλληλα διοργανώθηκαν εκπαιδεύσεις κατά τη διάρκεια της πειραματικής καλλιέργειας, ώστε άλλοι παραγωγοί και γεωπόνοι να επισκεφθούν τα θερμοκήπια και να δουν τα αποτελέσματα του προγράμματος σε πραγματικό χρόνο.
Η χρήση βιοδιεγερτών, η χρήση νέων υβριδίων ντομάτας και υποκειμένων εμβολιασμού, καθώς και η καλλιέργεια βιολογικής ντομάτας με χρήση ψυχανθών για χλωρή λίπανση που έχουν εμβολιαστεί με ριζόβια, με στόχο την αύξηση της αζωτοδέσμευσης, είναι μερικές από τις πρακτικές που αναμένεται να αυξήσουν την παραγωγή μειώνοντας παράλληλα την κατανάλωση νερού και θρεπτικών στοιχείων. Απώτερος στόχος, βέβαια, είναι οι πρακτικές αυτές να επεκταθούν και σε άλλες καλλιέργειες. Η ντομάτα αποτελεί μόνο την αρχή.
Κατά τη διάρκεια των εκπαιδεύσεων παρουσιάζεται η υπάρχουσα και αποκτηθείσα γνώση μέσω ομιλιών και οπτικοακουστικού υλικού από τους ειδικούς που συμμετέχουν στο TOMRES, την οποία ακολουθεί ανοιχτή συζήτηση.
Στη συνέχεια, πραγματοποιείται η επίσκεψη στον αγρό για την επίδειξη των τεχνολογιών και μεθόδων που χρησιμοποιούνται στα πειράματα, καθώς και η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της καλλιεργητικής διαδικασίας από τους παραγωγούς και τους γεωπόνους. Η εκπαίδευση μπορεί να επαναληφθεί στα διάφορα στάδια της καλλιεργητικής περιόδου. Μέσω της εκπαίδευσης παρέχεται ενημέρωση στους αγρότες για καινούργιες καλλιεργητικές λύσεις, ενώ ταυτόχρονα οι αγρότες παρέχουν τις δικές τους γνώσεις και μεταφέρουν τις ιδέες τους, τα ερωτήματά τους και τις ανησυχίες τους. Δυνατά σημεία της εκπαίδευσης αυτής είναι η αλληλεπίδραση εκπαιδευτή-συμμετέχοντος, η αλληλοσυμπλήρωση των γνώσεων, η προσαρμοστικότητα, η συμμετοχή περισσότερων αισθήσεων.
Θετικοί οι αγρότες στις νέες τεχνολογίες
Μέχρι σήμερα, οι εκπαιδευόμενοι, κατά κύριο λόγο αγρότες, έδειξαν την προτίμησή τους σε αυτή την παραδοσιακή προσέγγιση της εκπαίδευσης. Συνολικά, οι εκπαιδεύσεις που έχουν ήδη ολοκληρωθεί, σύμφωνα με τον βαθμό συμμετοχής των ενδιαφερόμενων και τις εντυπώσεις τους, κρίθηκαν επιτυχείς για την εισαγωγή νέων τεχνολογιών και μεθόδων στο χωράφι, γεγονός που έφερε νέους παραγωγούς το τρέχον έτος στο πρόγραμμα, οι οποίοι δοκιμάζουν αυτή την καλλιεργητική περίοδο στα θερμοκήπιά τους στο Τυμπάκι και στην Πρέβεζα τις νέες τεχνολογίες και μεθόδους καλλιέργειας. Οι εκπαιδεύσεις στον αγρό είναι απαραίτητες για τη δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για την εισαγωγή καινοτόμων τεχνολογιών στη γεωργία, αλλά και για την ενθάρρυνση της ενεργού συμμετοχής των αγροτών, οι οποίοι αναζητούν εναλλακτικές λύσεις για τις καλλιέργειές τους.
Χρησιμεύουν, δε, ως εργαλείο για την αποδοχή τεχνολογιών αποδοτικής χρήσης των πόρων, ο οποίος είναι και ο στόχος του ευρωπαϊκού έργου TOMRES για την καλλιέργεια της υπαίθριας και θερμοκηπιακής ντομάτας, τεχνολογίες αναγκαίες για το μέλλον της γεωργίας και για τη βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων.
Σταδιακά και οργανωμένα, ανάλογες εκπαιδεύσεις για καινοτόμες και βιώσιμες μεθόδους παραγωγής θα πρέπει να ενταχθούν στην καθημερινότητα των αγροτών, των επιστημόνων και των εταιρειών του κλάδου για όλες τις καλλιέργειες.
Αυτή η προσέγγιση υποστηρίζεται, άλλωστε, από τους ειδικούς και τους μελετητές των Συστημάτων Γεωργικής Γνώσης και Καινοτομίας ανά την ΕΕ, ενώ βρίσκεται στην καρδιά της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής μετά το 2020, στο πλαίσιο της οποίας η ανταλλαγή γνώσεων στον αγρό, σε συνδυασμό με την καινοτομία και την ψηφιοποίηση αποτελούν εγκάρσιο στόχο για την υποστήριξη μίας οικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά βιώσιμης ευρωπαϊκής γεωργίας.
Δημήτρης Σάββας Διευθυντής Εργαστηρίου Κηπευτικών Καλλιεργειών και κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών των Φυτών, ΓΠΑ: «Μέσω του TOMRES μεταφέρεται η γνώση και η καινοτομία στον αγρότη»«Για αρκετά χρόνια, η έρευνα, ιδιαίτερα των Πανεπιστημίων και των Ερευνητικών Κέντρων, αλλά και των ιδιωτικών εταιρειών, ήταν αποκομμένη από τους αγρότες, οι οποίοι δεν είχαν πρόσβαση στις καινοτόμες γεωργικές πρακτικές που μπορεί να προέκυπταν από τις εκάστοτε μελέτες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αναπτύσσονται πολλά καινοτόμα εργαλεία για να διασφαλιστεί η υψηλή παραγωγή, η ποιότητα και η προστασία του περιβάλλοντος, αλλά οι καλλιεργητές να παραμένουν συνήθως χωρίς την κατάλληλη πληροφόρηση. Μέσα από τα ευρωπαϊκά προγράμματα έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης, όπως είναι το πρόγραμμα TOMRES, δίνεται η δυνατότητα μεταφοράς των σύγχρονων τεχνολογιών και της τεχνογνωσίας που προκύπτει από την έρευνα στους ενδιαφερόμενους αγρότες. Η μεταφορά της γνώσης δεν επιδιώκεται με απλές παρουσιάσεις και ομιλίες, αλλά μέσω επιτόπιας εφαρμογής των νέων τεχνολογιών στο πεδίο εφαρμογής τους στο πλαίσιο επιδεικτικών πειραματικών καλλιεργειών που δίνουν τη δυνατότητα «διαδραστικής» εκπαίδευσης και ενημέρωσης. Κατά τη γνώμη μου, τα βήματα αυτά είναι πολύ ενθαρρυντικά για τη βιώσιμη ανάπτυξη και τον περαιτέρω εκσυγχρονισμό του αγροτοδιατροφικού τομέα». |
Γιάννης Τζορτζακάκης Γεωπόνος ΑΣ Τυμπακίου: «Η πραγματικότητα του αγρότη είναι συνδεδεμένη με την τεχνολογία»«Η εκπαίδευση πρέπει να αποτελεί ένα από τα βασικότερα μελήματα του αγρότη και ιδιαίτερα σήμερα με τις καθημερινές προκλήσεις, τα προβλήματα, τις κρίσεις που αντιμετωπίζουμε στον τομέα μας. Αν σταματήσεις να ενημερώνεσαι, να εκπαιδεύεσαι, να προβληματίζεσαι, είναι βέβαιο και πέρα από κάθε αμφιβολία ότι θα αποκοπείς παντελώς από την πραγματικότητα, η οποία πλέον είναι συνδεδεμένη με την τεχνολογία και τη βιώσιμη ανάπτυξη των εκμεταλλεύσεων. Μέσω του TOMRES και των εκπαιδεύσεων στα θερμοκήπιά μας είχαμε την ευκαιρία να έρθουμε σε επαφή με τις εξελίξεις στον τομέα της καλλιέργειας της ντομάτας». |
