Δεν είναι λίγες οι φορές που βρίσκομαι σε δίλημμα τι να απαντήσω σε όσους με ρωτάνε αν συμφέρει να καλλιεργήσουν φιστικιά ή άλλο δέντρο. Η κάθε καλλιέργεια προφανώς έχει πλεονεκτήματα, αλλά και ισάριθμα μειονεκτήματα. Στη χώρα αυτήν τη στιγμή καλλιεργούνται περίπου 60.000 στρέμματα με φιστικιές (περίπου το 80%-85% αυτών δηλωμένα στο ΟΣΔΕ). Τα μισά εξ αυτών φυτεύτηκαν την τελευταία δεκαετία, περίοδο που οι τιμές των αροτραίων καλλιεργειών (σιτηρά, βαμβάκι), αλλά και της ελιάς, είχαν φθίνουσα πορεία.
Ο βασικότερος λόγος που βάρυνε στην απόφαση φύτευσης της φιστικιάς την τελευταία δεκαετία ήταν προφανώς οι καλές τιμές που απεκόμισε το προϊόν αυτά τα χρόνια (από 7 έως και 10 ευρώ/κιλό). Είναι, όμως, τόσο προσοδοφόρα καλλιέργεια; Για να δούμε αναλυτικά τα θετικά και τα αρνητικά της.
του Γιάννη Χονδρόπουλου, γεωπόνου-παραγωγού, αγροσυμβούλου
Τα θετικά της καλλιέργειας φυστικιάς…
✱ Η φιστικιά μπορεί να εκμεταλλευτεί το όποιο έδαφος και να ευδοκιμήσει (ελαφρύ-αμμουδερό, βαρύ-αργιλώδες, πετρώδες, όξινο, αλκαλικό), με αρκετά καλά αποτελέσματα. Ευδοκιμεί ακόμα και σε πετρώδες έδαφος, αν σκεφθεί κανείς ότι στην Κάτω Ιταλία καλλιεργείται με επιτυχία εδώ και εκατοντάδες χρόνια στους πρόποδες της Αίτνας (Σικελία), πάνω σε πέτρες από το πανάρχαιο αυτό ηφαίστειο. Ακόμα και σε έδαφος με κάποια προβλήματα αλατότητας, μπορεί να ζήσει καλύτερα από άλλες δενδρώδεις καλλιέργειες, λόγω της σχετικής αντοχής της στη μερική αλατότητα. Προτιμά φυσικά τα ελαφρώς αλκαλικά εδάφη (7,5 οξύτητα) με αρκετό ποσοστό αργίλου (συνεκτικά εδάφη).
✱ Μπορεί να ζήσει ακόμα και χωρίς καθόλου νερό, σε ξηρικά εδάφη δηλαδή. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί ένα μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα, την ώρα που οι διαθέσιμες ποσότητες νερού στον πλανήτη μας ολοένα και συρρικνώνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής και των δυσχερειών που συνεχώς στο μέλλον θα επιτείνονται. Επίσης, μπορεί να ζήσει και αρδευόμενη με νερό σχετικά βεβαρυμένο αλάτων, λόγω της μερικής αντοχής της στην αλατότητα. Αυτό την κάνει αυτόματα ένα ανθεκτικό δέντρο, με μεγαλύτερες προοπτικές επιβίωσης, έναντι άλλων, άρα και βιωσιμότητας επένδυσης έναντι άλλων καλλιεργειών.
✱ Μέχρι στιγμής, το φιστίκι απολαμβάνει καλές τιμές, αν και τίποτα πλέον δεν μπορεί να θεωρηθεί ως δεδομένο στην εποχή που ζούμε, αφού αυτό μπορεί να ανατραπεί εντός ενός έτους. Όλα είναι θέμα προσφοράς και ζήτησης και οι υψηλές τιμές επιτυγχάνονται λόγω μεγάλης ζήτησης και μικρής προσφοράς.
✱ Το φιστίκι μπορεί να συντηρηθεί σχετικά εύκολα για αρκετό χρόνο, ώστε ο παραγωγός να μπορέσει να το διαθέσει στην αγορά σε καλή τιμή, χωρίς να ασφυκτιά από τη χαμηλή ενδεχομένως ζήτηση της στιγμής παραγωγής (όπως όλα τα αγροτικά προϊόντα τη στιγμή παραγωγής έχουν χαμηλότερη τιμή, από κάποιο διάστημα μετά).
…και τα αρνητικά της καλλιέργειάς της:
✱ Να λάβουμε υπόψη μας ότι η φιστικιά παρενιαυτοφορεί, δηλαδή καρπίζει πολύ περισσότερο τη μία χρονιά, ενώ την επόμενη χρονιά παράγει πολύ λιγότερο (75% λιγότερο από τη χρονιά καλής παραγωγής). Επομένως, ο καλλιεργητής θα πρέπει να λάβει υπόψη του ότι τη χρονιά μικρής παραγωγής όχι μόνο δεν θα έχει κέρδος, αλλά αντιθέτως θα έχει ζημία. Πρέπει, λοιπόν, να κατανείμουμε τα κέρδη σε δύο χρόνια παραγωγής, για να αξιολογήσουμε σωστά την κερδοφορία ή μη της καλλιέργειας.
✱ Αργεί περισσότερο από άλλα ακρόδρυα (αμυγδαλιά, καρυδιά) να ενηλικιωθεί (δηλαδή να ξεκινήσει να παράγει). Όταν τα άλλα ακρόδρυα ξεκινάνε στα 3 ή 4 χρόνια να παράγουν κανονικά, η φιστικιά απαιτεί διπλάσιο χρόνο (8 χρόνια τουλάχιστον), αυξάνοντας έτσι το κόστος επένδυσης στο διπλάσιο από την πρώτη ώρα (ακριβότερο δενδρύλλιο για φύτευση, έναντι άλλων δέντρων).
✱ Φοβάται τη μεγάλη ατμοσφαιρική υγρασία κατά την εαρινή περίοδο που ξεκινάει η ανάπτυξή της, όπως και τα περισσότερα δέντρα, αλλά έχει και δυσεξόντωτους εχθρούς (ευρύτομο & ψύλλα). Για τον λόγο αυτόν, της έχει αποδοθεί και η κακή φήμη ότι απαιτεί πολλούς ψεκασμούς, κάτι που δεν αληθεύει σε σχέση με όλες τις υπόλοιπες δενδρώδεις καλλιέργειες. Όταν κάποιος απαιτεί από την καλλιέργειά του, να του αποδώσει το μέγιστο δυνατό, τότε θα πρέπει την προσέξει αναλόγως. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να την φροντίσει λιγότερο και φυσικά να πάρει στο τέλος, όσα του δώσει το δέντρο, αναλόγως της φροντίδας που του παρείχε. Προφανώς όταν το δέντρο είναι περισσότερο περιποιημένο, θα παραγάγει και περισσότερα κιλά.
Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι τα θετικά είναι περίπου όσα και τα αρνητικά, αν κάποιος θέλει να αποφασίσει να ασχοληθεί με τη φιστικιά. Άρα, ο μόνος παράγοντας που θα βαρύνει περισσότερο στην απόφαση του καλλιεργητή, είναι, σύμφωνα με την ταπεινή μου συμβουλή, η αγάπη του για το συγκεκριμένο δέντρο.
Αν δεν υπάρχει συμπάθεια και έλξη για την όποια καλλιέργεια, τίποτα δεν πρόκειται να ευδοκιμήσει ουσιαστικά. Γιατί, όπως όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί, έτσι και η φιστικιά, αντιδρούν θετικά, όταν τους προσφέρεις συνεχώς και σε ανταμείβουν ανάλογα και αντίστοιχα αρνητικά στην περίπτωση παραμέλησής τους.
