του Ιωάννη Βαγγέλα, επίκουρου καθηγητή Φυτοπαθολογίας
του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Στη Θεσσαλία, οι σπουδαιότερες ασθένειες στην καλλιέργεια της αμυγδαλιάς είναι αυτές που οφείλονται σε εδαφογενή παθογόνα, προκαλώντας τις γνωστές σηψιρριζίες, και σε παθογόνα, τα οποία προσβάλλουν το υπέργειο μέρος του φυτού (άνθη, φύλλα, καρπούς, κλαδίσκους και κλάδους).
Όλα τα παραπάνω αναλύονται ως ακολούθως:
1. Οι σπουδαιότερες ασθένειες της αμυγδαλιάς οφειλόμενες σε εδαφογενή παθογόνα
Οι σηψιρριζίες της αμυγδαλιάς και γενικότερα των καρποφόρων δέντρων είναι χρόνιες ασθένειες και οφείλονται στην προσβολή του ριζικού συστήματος, από εδαφογενή παθογόνα, όπως βασιδιομύκητες του γένους Armillaria, ασκομύκητες του γένους Rosellinia ή φυκομύκητες του γένους Phytophthora.
Στον αγρό, τα προσβεβλημένα δέντρα συνήθως φθίνουν, λόγω της περιορισμένης απορρόφησης του νερού, αλλά μπορεί να οδηγηθούν σε απότομο μαρασμό και αποπληξία, αν η ασθένεια εξελιχθεί πολύ γρήγορα λόγω των καιρικών συνθηκών. Και τα τρία παθογόνα είναι διαδεδομένα στη περιοχή της Θεσσαλίας και η συνήθης συμπτωματολογία είναι η ακόλουθη.
1α. Σηψιρριζία της αμυγδαλιάς οφειλόμενη σε Armillaria (Armillaria Root Rot)
Συμπτώματα: Στον αγρό, δέντρα μεγάλης ηλικίας, συνήθως >10 ετών, με τις πρώτες υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού ξαφνικά νεκρώνονται (εμφανίζουν το σύμπτωμα της αποπληξίας). Τα δέντρα αυτά πριν από τη νέκρωσή τους παρουσιάζουν αραιό φύλλωμα και έντονη μικροφυλλία. Στον λαιμό του νεκρωμένου δέντρου, κάτω από τον φλοιό, αναπτύσσεται λευκοκίτρινο βαμβακώδες μυκήλιο.
Οι κεντρικές ρίζες φέρουν μεταχρωματισμούς και σε περιπτώσεις που στο έδαφος η υγρασία είναι έντονη, είναι εύκολο να διακριθούν (με γυμνό οφθαλμό) στην επιφάνεια της ρίζας, αλλά και του εδάφους τα μυκηλιακά κορδόνια του παθογόνου (Εικόνα 1). Σε έντονες προσβολές, τα μυκηλικά κορδόνια μπορεί να διαπιστωθούν και στον λαιμό του κορμού, συγκεκριμένα στο σημείο επαφής με το έδαφος (Εικόνα 2). Σε κάθε περίπτωση, στα δέντρα, που φθίνουν στη βάση τους, θα εμφανίσουν, συνήθως το φθινόπωρο (μετά από βροχές), συστάδα μανιταριών με καφέ πυλίδιο (Εικόνα 3).
1β. Σηψιρριζία της αμυγδαλιάς οφειλόμενη σε Rosellinia (Rosellinia root rot)
Συμπτώματα: Σε νεαρά δέντρα, συνήθως >2 ή 3 ετών, η παραπάνω συμπτωματολογία οφείλεται στον μύκητα Rosellinia necatrix. Σε προσβολές από Rosellinia, το τμήμα του βλαστού (λαιμός) που βρίσκεται στο έδαφος, καθώς και οι κεντρικές ρίζες καλύπτονται από λευκό-σταχτί μυκήλιο (Εικόνα 4). Συνήθως, τα εδάφη στα οποία εμφανίζεται το παθογόνο (R. necatrix) είναι βαριά με έντονη υγρασία.
1γ. Σηψιρριζία της αμυγδαλιάς οφειλόμενη σε Phytophthora (Phytophthora Root Rot)
Συμπτώματα: Στον αγρό, δέντρα κάθε ηλικίας, με τις πρώτες υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού ξαφνικά νεκρώνονται (σύμπτωμα της αποπληξίας).
Στα δέντρα αυτά το φύλλωμα εμφανίζει συμπτώματα έντονης μάρανσης (Εικόνα 5) και κατά τη νέκρωση του δέντρου τα φύλλα παραμένουν προσκολλημένα στο νεκρωμένο δέντρο. Σε περίπτωση που τα δέντρα δεν νεκρωθούν, αυτά εμφανίζουν μειωμένη ανάπτυξη, το καλοκαίρι χάνουν μέρος από το φύλλωμά τους και φθίνουν. Η προσβολή από το παθογόνο μπορεί να διακριθεί ως καστανός μεταχρωματισμός του φλοιού στον λαιμό ή στις κύριες ρίζες (Εικόνα 6).
Αντιμετώπιση – διαχείριση των σηψιρριζιών
Για την προστασία από σηψιρριζίες, κυρίως από το γένος Phytophthora, εφόσον υφίστανται ευνοϊκές συνθήκες, συνιστάται ο περιορισμός της άρδευσης, η αποκάλυψη και η επάλειψη του λαιμού και των κύριων ριζών των δέντρων με βορδιγάλειο πολτό (πάστα), καθώς και ψεκασμός του φυλλώματος των δέντρων με το μυκητοκτόνο Fosetyl-Al. Η αντιμετώπιση του γένους Armillaria δεν υφίσταται, ενώ για το γένος Rosellinia περιορίζουμε τα ποτίσματα.
2. Οι σπουδαιότερες μυκητολογικές ασθένειες του υπέργειου τμήματος της αμυγδαλιάς
Οι σπουδαιότερες μυκητολογικές ασθένειες του υπέργειου τμήματος της αμυγδαλιάς και τα είδη που τις προκαλούν συνοψίζονται στον πίνακα που παρατίθεται.
Από τα παθογόνα που αναφέρονται ενδιαφέρον έχει η ασθένεια που είναι γνωστή ως μονίλια. Για την αντιμετώπισή της σε παλιές ποικιλίες, όπως της ποικιλίας Truoito, εκτός από τις χημικές επεμβάσεις, απαραίτητα είναι τα καλλιεργητικά μέτρα, όπως α) το κλάδεμα και β) η συλλογή των μουμιοποιημένων καρπών.
Στις ποικιλίες Ferragnes, Ferraduel και, κυρίως, στην ποικιλία Texas, η αντιμετώπιση του παθογόνου επιτυγχάνεται με ψεκασμούς στο βλαστικό στάδιο της άνθισης με έναρξη των επεμβάσεων στο στάδιο της ρόδινης κορυφής (5%-10% της άνθισης), στο 50%-70% της άνθισης και στην πλήρη άνθιση με τις δραστικές Captan, Thiophanate-methyl, Iprodione, Azoxystrobin και Propiconazole.
Σε έντονες προσβολές, συνιστώνται τα μείγματα Azoxystrobin + Propiconazole, Tebuconazole + Trifloxystrobin, Fluopyram + Trifloxystrobin και Boscalid + Pyraclostrobin. Αξίζει να επισημάνουμε ότι η χρήση των δραστικών Boscalid + Pyraclostrobin στο 70% της άνθισης ελέγχει, εκτός της μονίλιας, και άλλα παθογόνα, όπως του Phomopsis amygdali, που προκαλεί νέκρωση κλαδίσκων, και, κυρίως, του Botryosphaeria complex (σύμπλεγμα της βοτρυοσφαίριας), το οποίο προκαλεί στην περιοχή της Θεσσαλίας νέκρωση οφθαλμών, κλάδων και έλκη κλάδων και βραχιόνων.
|
Άλλα καρποφόρα δέντρα – Μυκητολογικές ασθένειες Όλα τα παραπάνω παθογόνα προκαλούν παρόμοιες ασθένειες και συμπτωματολογία τόσο στα μηλοειδή (σηψιρριζίες) όσο και στα πυρηνόκαρπα λ.χ. σηψιρριζίες ή τη μονίλια της ροδακινιάς ή τα έλκη σε κλάδους και βραχίονες της ροδακινιάς από το σύμπλεγμα της βοτρυοσφαίριας. Σε όλες τις περιπτώσεις, η διαχείριση είναι αυτή που αναφέρθηκε παραπάνω. |
Βιβλιογραφία: Βαγγέλας Ι. (2020). Μαθήµατα Ειδικής Φυτοπαθολογίας – Ασθένειες της Αµυγδαλιάς. Διδακτικές Σηµειώσεις του Μαθήµατος, Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας.
Παναγόπουλος Χ.Γ. (2007). Ασθένειες Καρποφόρων Δένδρων και Αµπέλου, 4η Έκδοση, Εκδόσεις Σταµούλη Α.Ε., Αθήνα
