Ευθυγραμμισμένο με την Πράσινη Συμφωνία και δη τις ειδικές στρατηγικές «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» και «Βιοποικιλότητα», με στόχο την πιο δίκαιη κατανομή των ενισχύσεων και έχοντας ισχυρό κοινωνικό αποτύπωμα, οφείλει να καταρτιστεί το ελληνικό Στρατηγικό Σχέδιο της ΚΑΠ.
Με τη δημόσια διαβούλευση να είναι σε εξέλιξη, η Ελλάδα, όπως και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη, καλείται έως το τέλος του τρέχοντος έτους να παραδώσει στην Κομισιόν το Στρατηγικό της Σχέδιο, ώστε μέσα στο 2022 να λάβει το πράσινο φως από τις Βρυξέλλες.
«Η διαδικασία έως την έγκριση δεν θα είναι καθόλου εύκολη», εκτιμά ο επίτροπος Γεωργίας, Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι, απαντώντας σε ερώτηση της «ΥΧ», κατά τη διάρκεια διαδικτυακής συζήτησης που είχε με τους Ευρωπαίους δημοσιογράφους, κατόπιν πρωτοβουλίας του ag-press. «Η πρόοδος που σημειώνουν, πάντως, τα κράτη-μέλη είναι προς το παρόν καλή», αναφέρει, αν και, όπως παραδέχεται, κάποια κράτη-μέλη έχουν προχωρήσει περισσότερο σε σχέση με άλλα στην ετοιμασία «κι αυτό σημαίνει ότι μετά την πολιτική συμφωνία που επετεύχθη, θα πρέπει να προχωρήσουν σε αλλαγές, ειδικά όταν βγουν τα νομικά κείμενα».
Συνοψίζοντας, έως τις 31/12/2021, πρέπει να παραδοθούν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα Στρατηγικά Σχέδια, το καθένα από τα οποία θα βασίζεται στην εκτίμηση αναγκών με βάση δηλαδή τις ιδιαιτερότητες του κάθε κράτους-μέλους, αλλά θα ενσωματώνει υποχρεωτικά τρεις διαφορετικές διαδικασίες, που αφορούν το οικονομικό, το περιβαλλοντικό και το κοινωνικό πλαίσιο. Σύμφωνα με την ίδια την Κομισιόν, θα χρειαστεί ένα διάστημα 6-8 μηνών έως ότου δοθεί έγκριση, καθώς είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα απαιτηθούν διορθώσεις και αλλαγές, οι οποίες θα προκύψουν μετά από διαβούλευση με τα κράτη-μέλη.
Εφόσον δοθεί η έγκριση, θα ακολουθήσει η δημοσίευση της περίληψης κάθε Στρατηγικού Σχεδίου στα αγγλικά, ενώ όλα τα κράτη-μέλη είναι υποχρεωμένα να επικοινωνήσουν το περιεχόμενο του Σχεδίου τους στους παραγωγούς πριν από την εφαρμογή του, δηλαδή την 1/1/2023.
Περιεχόμενο
Α. Πράσινη Αρχιτεκτονική
Το Στρατηγικό Σχέδιο θα είναι δομημένο με βάση τη νέα Πράσινη Αρχιτεκτονική, καθώς τα κονδύλια τόσο του Α’ όσο και του Β‘ Πυλώνα θα προορίζονται αποκλειστικά για αγροπεριβαλλοντικά μέτρα, ενώ η αιρεσιμότητα θα είναι ιδιαίτερα ενισχυμένη. Συγκεκριμένα:
Προαιρετικά για παραγωγούς
✱ Α’ Πυλώνας: 25% των άμεσων ενισχύσεων θα διοχετευθούν στα Οικολογικά Συστήματα.
✱ Β’ Πυλώνας: 35% των κονδυλίων αγροτικής ανάπτυξης θα διατεθούν για Αγροπεριβαλλοντικά Μέτρα.
Υποχρεωτικά για παραγωγούς
✱ Ενισχυμένη Αιρεσιμότητα: Σε σχέση με περιβάλλον/κλίμα, πρακτικές που βασίζονται στις ελάχιστες απαιτήσεις της ΕΕ σχετικά με την κλιματική αλλαγή, τη βιοποικιλότητα, το νερό κ.ά., καθώς και ό,τι απορρέει από τις ευρωπαϊκές οδηγίες για τα ύδατα, τα νιτρικά άλατα και Natura 2000.
Το Στρατηγικό Σχέδιο θα πρέπει να είναι ευθυγραμμισμένο με την Πράσινη Συμφωνία (και συγκεκριμένα με τις δύο ειδικές στρατηγικές). Μάλιστα, προβλέπεται ότι το έτος 2023 η Κομισιόν θα αξιολογήσει τις κοινές προσπάθειες όλων των σχεδίων (συνολικά) και το 2025 θα δημοσιεύσει έκθεση αξιολόγησης, με την οποία θα προβαίνει σε συστάσεις προς τα κράτη-μέλη, εφόσον χρειαστεί.
Β. Πιο δίκαιη κατανομή των ενισχύσεων
Για τη δίκαιη κατανομή των ενισχύσεων, ο ορισμός του ενεργού γεωργού από τα κράτη-μέλη αναμένεται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο. Εξίσου σημαντικές είναι η ανάλυση των αναγκών της αναδιανεμητικής ενίσχυσης (10% από τις άμεσες ενισχύσεις ή δυνατότητα εξαίρεσης, εάν οι ανάγκες καλύπτονται μέσω άλλων εργαλείων του Α’ Πυλώνα), και η Εσωτερική Σύγκλιση. Στο Στρατηγικό Σχέδιο είναι υποχρεωτική η επισκόπηση του τρόπου κάλυψης των αναδιανεμητικών αναγκών, ενώ τα κράτη-μέλη θα πρέπει να έχουν εξειδικεύσει τους ορισμούς για ενεργό αγρότη, νέο αγρότη, γεωργική δραστηριότητα, επιλέξιμο εκτάριο, γεωργική έκταση (αρόσιμη γη, μόνιμες καλλιέργειες, μόνιμα βοσκοτόπια).
Α’ Πυλώνας:
✱ Η μείωση των άμεσων πληρωμών για ποσά άνω των 60.000 ευρώ με ανώτατο όριο τα 100.000 ευρώ είναι προαιρετική για τα κράτη-μέλη.
✱ Συνδεδεμένες Ενισχύσεις (προαιρετικό καθεστώς): Ευρύτερο φάσμα τομέων, έως 13% (+2% για πρωτεϊνικές καλλιέργειες) των άμεσων ενισχύσεων.
✱ Συμπληρωματική ενίσχυση εισοδήματος για νέους αγρότες (προαιρετική): Πρόσθετη πληρωμή ανά εκτάριο, για νέους αγρότες που εγκαθίστανται για πρώτη φορά.
Υποχρεωτικό τουλάχιστον το 3% των άμεσων ενισχύσεων να προορίζεται για τους νέους αγρότες (γεωργοί ηλικίας έως και 40 ετών) είτε στον Α’ Πυλώνα είτε στον Β΄ Πυλώνα.
✱ Συμπληρωματική αναδιανεμητική υποστήριξη εισοδήματος για τη βιωσιμότητα: Πρόσθετο ποσό/εκτάριο από το πρώτο εκτάριο, από μεγαλύτερες έως και τις μικρότερες εκμεταλλεύσεις, τα ποσά, το εύρος και ο μέγιστος αριθμός εκταρίων καθορίζονται από τα κράτη-μέλη.
Υποχρεωτικό τουλάχιστον το 10% των άμεσων ενισχύσεων
Υπενθυμίζεται ότι τα κράτη-μέλη μπορούν να παρεκκλίνουν, εφόσον οι αναδιανεμητικές ανάγκες αντιμετωπίζονται επαρκώς από άλλα μέσα του Α’ Πυλώνα.
✱ Βασική ενίσχυση εισοδήματος για βιωσιμότητα (BISS): Δυνατότητα ενιαίου ποσοστού ανά επιλέξιμο εκτάριο ή διαφοροποίηση ανά ομάδα εδαφών που αντιμετωπίζουν παρόμοιες κοινωνικοοικονομικές ή αγρονομικές συνθήκες, ελάχιστες απαιτήσεις (ελάχιστο μέγεθος εκμετάλλευσης), και εάν ισχύουν τα δικαιώματα ενίσχυσης απαιτείται περαιτέρω Εσωτερική Σύγκλιση τουλάχιστον 85% έως το 2026.
✱ Ενίσχυση μικροκαλλιεργητών (προαιρετική): Εφάπαξ πληρωμή που καθορίζεται από τα κράτη-μέλη, προαιρετικό για τους αγρότες, μέγιστο ποσό 1.250 ευρώ ανά αγρότη.
Β’ Πυλώνας:
✱ Απλοποιημένο: Τα τρέχοντα 20 «μέτρα αγροτικής ανάπτυξης» και 64 «επιμέρους μέτρα» θα βελτιωθούν σε οκτώ ευρεία «είδη παρέμβασης».
✱ Η στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης θα συνεχίσει να καλύπτει την περιβαλλοντική και φιλική προς το κλίμα διαχείριση της γης, την καλή μεταχείριση των ζώων, την αντιστάθμιση των μειονεκτημάτων, τις επενδύσεις, την ανάπτυξη γνώσεων, την καινοτομία και τη συνεργασία.
✱ Ελάχιστες υποχρεωτικές δαπάνες για το περιβάλλον και το κλίμα: 35% από το ΕΓΤΑΑ με υποστήριξη για ANC σταθμισμένο στο 50%.
Τομεακές παρεμβάσεις
✱ Και τα τομεακά προγράμματα (οίνος, οπωροκηπευτικά, ελαιόλαδο, λυκίσκος κ.ά.) θα πρέπει να είναι ενσωματωμένα στο Στρατηγικό Σχέδιο.
✱ Τουλάχιστον το 15% της χρηματοδότησης για τα επιχειρησιακά προγράμματα στον τομέα των οπωροκηπευτικών πρέπει να αφιερωθεί σε δράσεις για το περιβάλλον και το κλίμα.
✱ Δυνατότητα αποκλειστικής δράσης σε άλλους τομείς.
Γ. Κοινωνική Αιρεσιμότητα
Η κοινωνική διάσταση της νέας ΚΑΠ θα πρέπει να αποτυπωθεί στο Στρατηγικό Σχέδιο, παρέχοντας παράλληλα εργαλεία που θα βοηθήσουν τους παραγωγούς. Κι αυτό γιατί οι πληρωμές θα συνδέονται με τον σεβασμό στα δικαιώματα των εργαζομένων.
✱ Απαραίτητη η λειτουργία του συστήματος παροχής συμβουλών προς τους αγρότες.
✱ Μπορούν να αξιοποιηθούν οι τομεακές παρεμβάσεις για τη βελτίωση των συνθηκών απασχόλησης σε τομείς, όπως οπωροκηπευτικά, λυκίσκος, ελαιόλαδο και επιτραπέζιες ελιές.
✱ Πώς θα λειτουργήσει; Οι ελεγκτικές αρχές (π.χ. επιθεώρηση εργασίας) θα ενημερώνουν τον ΟΠΕΚΕΠΕ μία φορά τον χρόνο για τις περιπτώσεις μη συμμόρφωσης. Τότε, ο ΟΠΕΚΕΠΕ θα εφαρμόζει μείωση στις πληρωμές του αγρότη, που έχει παραβιάσει τους κανόνες.
Έρευνα και καινοτομία
Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι το Στρατηγικό Σχέδιο θα πρέπει παράλληλα να συμβάλλει στην προώθηση της έρευνας, της ανταλλαγής γνώσεων και της καινοτομίας. Άλλωστε, «γνώση και καινοτομία» αποτελούν οριζόντιο στόχο για όλα τα Στρατηγικά Σχέδια των κρατών-μελών. Προς αυτή την κατεύθυνση, μέσω του προγράμματος Horizon Europe (2021-2027), διατίθενται συνολικά 9 δισ. ευρώ για τον αγροδιατροφικό τομέα, το περιβάλλον και τη βιοικονομία. Σημαντικό εργαλείο θα αποτελέσει το Farm Advisory System για την ανταλλαγή νέων γνώσεων και ιδεών.
