Η Μπλε Οικονομία ως πυλώνας βιώσιμης νησιωτικής ανάπτυξης

Η Μπλε Οικονομία αποτελεί έναν από τους πιο δυναμικούς και στρατηγικούς πυλώνες της ελληνικής και ευρωπαϊκής οικονομίας. Συνδυάζει δραστηριότητες που σχετίζονται με τη θάλασσα, τους υδάτινους πόρους και τη βιοποικιλότητα και προσφέρει τεράστιες δυνατότητες για καινοτομία, απασχόληση, περιβαλλοντική ουδετερότητα και κοινωνική συνοχή.

Η Ελλάδα, με το μοναδικό μήκος ακτογραμμής της, τον θαλάσσιο πλούτο της και την ιστορική της ναυτοσύνη, διαθέτει ένα μοναδικό συγκριτικό πλεονέκτημα. Η εθνική στρατηγική για την Μπλε Οικονομία οφείλει να ενταχθεί πλήρως στο πλαίσιο της Πράσινης και Ψηφιακής Μετάβασης της ΕΕ, συνδέοντας την επιστήμη, την εκπαίδευση, την επιχειρηματικότητα, την ενεργειακή καινοτομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Η πρώτη επιστημονική διημερίδα για την Μπλε Βιοοικονομία (ΠΑΔΑ, 6-7 Ιουνίου 2024) αποτέλεσε το θεμέλιο αυτής της συστηματικής προσπάθειας, ενώ η διημερίδα της Πάρου (11-12 Οκτωβρίου 2025) σηματοδοτεί τη μετάβαση από τη θεωρία στην εφαρμογή, από την επιστήμη στην κοινωνία.

Η επιστημονική πρωτοβουλία του ΠΑΔΑ – Ο θεμέλιος λίθος

Η ομάδα εργασίας του ΠΑΔΑ για την Μπλε Οικονομία προσδιόρισε την Μπλε Βιοοικονομία ως ολιστική απάντηση στις μεγάλες προκλήσεις του αιώνα: Κλιματική αλλαγή, εξάντληση φυσικών πόρων, ενεργειακή εξάρτηση, επισιτιστική ασφάλεια και δημόσια υγεία. Η Μπλε Βιοοικονομία:

• Αξιοποιεί τη θαλάσσια βιοποικιλότητα ως πηγή βιοδραστικών μορίων, βιοϋλικών και νέων τεχνολογιών.
• Ενισχύει τη θαλάσσια ανθρακοδέσμευση (blue carbon sinks) μέσω λιβαδιών Ποσειδωνίας και άλλων οικοσυστημάτων.
• Προωθεί την ανάπτυξη θαλάσσιων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (κυματική, παλιρροϊκή, θαλάσσια αιολική) και μεικτών ενεργειακών συστημάτων σε νησιωτικά περιβάλλοντα.
• Ενσωματώνει τεχνολογίες AI, big data και δορυφορικής παρακολούθησης για βιώσιμη διαχείριση υδάτων και θαλάσσιων πόρων.

Η διημερίδα του ΠΑΔΑ ανέδειξε ότι η Ελλάδα μπορεί να γίνει παγκόσμιο σημείο αναφοράς για την Μπλε Βιοοικονομία, εφόσον συνδυάσει επιστήμη, εκπαίδευση, ενέργεια και τοπική ανάπτυξη σε κοινό πλαίσιο στρατηγικής.

Η διημερίδα της Πάρου 2025 – Από την επιστήμη στην κοινωνία

Η διημερίδα «Βιώσιμη Μπλε Οικονομία – Καινοτομία, περιβαλλοντική ουδετερότητα και δημόσια υγεία» αποτέλεσε το πρώτο νησιωτικό φόρουμ ολοκληρωμένης εφαρμογής. Η Πάρος, νησί με ισχυρή ναυτική παράδοση, κοινωνική συνοχή και ενεργειακό ενδιαφέρον, επελέγη ως πιλότος για την εφαρμογή του μοντέλου «Έξυπνου και Ενεργειακά Ουδέτερου Νησιού». Παρουσιάστηκαν προγράμματα, όπως:

• Blue Health Paros, για τη σύνδεση θαλασσοθεραπείας και διατροφής.
• Blue Skills & Education Hub, για τη δημιουργία επαγγελματικών δεξιοτήτων.
• Blue Innovation Ecosystem, για επιχειρηματικότητα και κυκλική ανάπτυξη.
• Marine Pollution Reduction Program, για την πρόληψη και την ανακύκλωση θαλάσσιων αποβλήτων.
• Paros Energy Transition Plan, για την ενεργειακή αυτονομία του νησιού μέσω ΑΠΕ, μικρών αποθηκευτικών συστημάτων και «έξυπνων δικτύων».

Η διημερίδα κατέληξε στην υιοθέτηση της Διακήρυξης της Πάρου 2025, ενός θεσμικού και στρατηγικού πλαισίου που συνδέει την επιστήμη, την ενέργεια και την κοινωνία.

Θεσμικές προτάσεις για πρωτοβουλίες

• Ίδρυση τοπικού συμβουλίου Μπλε Οικονομίας Πάρου, με ενεργειακή υποεπιτροπή για τοπικά έργα ΑΠΕ και αποθήκευσης ενέργειας.
• Δημιουργία «Blue Innovation, Education & Energy Hub – Paros», που θα συνδέει πανεπιστήμια, VET, ερευνητικά κέντρα, startups και επιχειρήσεις ενέργειας.
• Υιοθέτηση του στρατηγικού σχεδίου «Blue Paros 2030», ευθυγραμμισμένου με την ευρωπαϊκή αποστολή «Restore our Ocean and Waters» και το πρόγραμμα «Clean Energy for EU Islands».

Προτεραιότητες δράσης

• Εκπαίδευση & Blue Skills: Ανάπτυξη προγραμμάτων κατάρτισης και σπουδών στην Μπλε Οικονομία, εμπνευσμένων από το BLUE4ALL, με θεματικές:

1. Θαλάσσια βιοτεχνολογία, πράσινη ναυτιλία, βιώσιμος τουρισμός.
2. Ενεργειακές τεχνολογίες σε νησιωτικά περιβάλλοντα (αιολικά, κυματικά, φωτοβολταϊκά θαλάσσης).
3. Κυκλική διαχείριση αποβλήτων και υδάτων.

• Καινοτομία & επιχειρηματικότητα:

1. Υποστήριξη blue startups και κοινωνικών εγχειρημάτων στη θαλάσσια βιοτεχνολογία, στα λειτουργικά τρόφιμα, αλλά και στις θαλάσσιες ενεργειακές τεχνολογίες (πλωτά φωτοβολταϊκά, κυματικές πλατφόρμες, αποθήκευση ενέργειας).
2. Ανάπτυξη πιλοτικών μοντέλων κυκλικής ενέργειας, όπως αξιοποίηση θαλάσσιας βιομάζας για βιοκαύσιμα ή παραγωγή βιομεθανίου από οργανικά απόβλητα ιχθυοκαλλιέργειας.
3. Δημιουργία Blue Energy Accelerator για νεοφυείς επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε καθαρές τεχνολογίες.
4. Θεσμοθέτηση του Blue Entrepreneurship & Energy Fund, χρηματοδοτούμενου από ΕΣΠΑ, Horizon Europe και LIFE+.

• Κυκλική διαχείριση πόρων και ενέργειας:

1. Εφαρμογή προγραμμάτων ενεργειακής ουδετερότητας: Μικρής κλίμακας ΑΠΕ, έξυπνα δίκτυα, αποθήκευση ενέργειας και ενεργειακές κοινότητες πολιτών.
2. Ανάπτυξη «Έξυπνων λιμανιών (Smart Ports)» με πράσινες υποδομές, σταθμούς φόρτισης ηλεκτρικών σκαφών και διαχείριση αποβλήτων με συστήματα AI.
3. Θαλάσσια ενέργεια & καινοτομία: Ερευνητικά έργα σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και φορείς R&D για την αξιοποίηση άλλων μορφών ενέργειας.

• Blue Health Paros:

Σύνδεση της διατροφής, της θαλασσοθεραπείας και των βιοδραστικών θαλάσσιων συστατικών με την πρόληψη ασθενειών και τη δημόσια υγεία.

Συμπεράσματα και πολιτικές προτάσεις

Η Μπλε Οικονομία, όταν συνδυάζει εκπαίδευση, ενέργεια και επιχειρηματικότητα, μετατρέπεται σε καταλύτη βιώσιμης νησιωτικής αναγέννησης. Η Πάρος μπορεί να αποτελέσει πρότυπο «Μπλε-Πράσινου Νησιού», όπου η ενεργειακή αυτονομία και η καινοτομία συνδέονται με την κοινωνική ευημερία.

Προτείνονται:

• Δημιουργία εθνικού προγράμματος «Blue Energy & Skills Greece», με πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα και επιχειρήσεις καθαρής ενέργειας.
• Εθνικό δίκτυο νησιωτικών ενεργειακών κοινοτήτων, υπό την αιγίδα των υπουργείων Ενέργειας, Ανάπτυξης και Παιδείας.
• Σύνδεση των έργων Μπλε Οικονομίας με τον Εθνικό Κλιματικό Νόμο και το Green Deal.
• Ειδικό χρηματοδοτικό εργαλείο «Smart Islands Transition Fund» για καθαρές τεχνολογίες, καινοτόμες εφαρμογές ενέργειας και εκπαίδευση.

Η Διακήρυξη της Πάρου 2025 εκφράζει μια νέα φιλοσοφία ανάπτυξης, όπου η θάλασσα, η ενέργεια, η γνώση και η επιχειρηματικότητα λειτουργούν συμπληρωματικά για να δημιουργήσουν βιώσιμες, αυτόνομες και ανθεκτικές νησιωτικές κοινωνίες. Η Ελλάδα μπορεί –και οφείλει– να αποτελέσει παγκόσμιο σημείο αναφοράς της Μπλε Ενεργειακής Οικονομίας του 21ου αιώνα.

Η διακήρυξη της Πάρου 2025 – Κεντρικό όραμα

«Η Πάρος να εξελιχθεί σε πρότυπο νησί Μπλε Οικονομίας, εκπαίδευσης, ενέργειας
και επιχειρηματικότητας, όπου η γνώση, η καινοτομία, η ενεργειακή αυτάρκεια και
η περιβαλλοντική ισορροπία συνθέτουν ένα ενιαίο οικοσύστημα μπλε οικονομίας
και βιώσιμης ανάπτυξης».