Ηλ. Λιβανός, Ευρωπαϊκό κέντρο CEDEFOP: «Η βιωσιμότητα του αγροτικού τομέα εξαρτάται από την εξέλιξη των δεξιοτήτων»

Το 2023 είχε καθοριστεί ως Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων, με σκοπό να δώσει νέα ώθηση στη διά βίου μάθηση, παρέχοντας τη δυνατότητα στους πολίτες και τις επιχειρήσεις να συμβάλουν στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, και στηρίζοντας την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα. Φτάνοντας στο τέλος του, ειδικοί από το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (CEDEFOP) και το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (ETF) συγκεντρώθηκαν για να σηματοδοτήσουν την ολοκλήρωση της πρωτοβουλίας, θέτοντας στο επίκεντρο τον ρόλο της ανάπτυξης δεξιοτήτων στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, αλλά και τον τρόπο που επηρεάζει τους οικονομικούς τομείς εργασίας.

Υπό το πρίσμα της μετάβασης αυτής και της απαίτησης νέων δεξιοτήτων για την επίτευξη της βιωσιμότητας, ο Ηλίας Λιβανός, εμπειρογνώμων ευρωπαϊκού κέντρου CEDEFOP και ειδικός σε θέματα δεξιοτήτων και αγοράς εργασίας, καταγράφει στην «ΥΧ» την εξέλιξη των δεξιοτήτων που απαιτείται στον αγροτικό τομέα για την προσαρμογή στις ανάγκες του κλάδου. Εξηγεί, επίσης, τον τρόπο με τον οποίο η τεχνητή νοημοσύνη επιδρά στο μέλλον της εργασίας και γιατί θα πρέπει να ενταχθεί στις δεξιότητες του καθενός.

Οι κατάλληλες δεξιότητες για τον αγροτικό τομέα

«Τόσο η πράσινη όσο και η ψηφιακή μετάβαση, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, θα αφήσουν το αποτύπωμά τους σε όλους τους κλάδους της παραγωγικής δραστηριότητας», τονίζει ο κ. Λιβανός και συνεχίζει, λέγοντας ότι «όσον αφορά τον αγροτικό τομέα, η βιωσιμότητά του γενικά, αλλά και η παραγωγή αγροτικών αγαθών με βιώσιμες μεθόδους θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την εξέλιξη των δεξιοτήτων της επιχειρηματικότητας και του μάρκετινγκ».

«Για παράδειγμα», συνεχίζει ο ίδιος, «οι δεξιότητες μάρκετινγκ και επικοινωνίας θα χρειάζονται για την προώθηση νέων τροφίμων και την εκπαίδευση του πληθυσμού για θέματα σχετικά με το περιβάλλον και τα οφέλη για την υγεία τους. Επίσης, δεξιότητες διαχείρισης ενέργειας θα βοηθήσουν τον αγροτικό τομέα να μειώσει το αποτύπωμα άνθρακα και να χρησιμοποιεί τους πόρους του πιο αποδοτικά».

Όπως αναφέρει ο κ. Λιβανός, η εισαγωγή καινοτόμων μεθόδων παραγωγής (π.χ. γεωργία αναγεννητικής τεχνολογίας, γεωργικές διαδικασίες που βασίζονται όλο και λιγότερο σε πόρους, παραγωγή βιοκαυσίμων με βάση τις καλλιέργειες και όχι τα απόβλητα, υιοθέτηση πρακτικών κυκλικής οικονομίας) απαιτεί ένα εύρος δεξιοτήτων, όπως τεχνικές (π.χ. διαχείριση πόρων), ψηφιακές (π.χ. εγκατάσταση και συντήρηση αισθητήρων), οριζόντιες (π.χ. ανάλυση δεδομένων, διαχείριση ρίσκου), κλαδικές (π.χ. υδροπονία, συσκευασία και τυποποίηση), αλλά και γενικές (γνώση ξένων γλωσσών).

Και προσθέτει: «Ο ρόλος της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης είναι πολύ σημαντικός προς αυτή την κατεύθυνση και απαιτεί την επικαιροποίηση των προγραμμάτων σπουδών με βάση τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Φυσικά, πολύ σημαντικός είναι και ο ρόλος του ίδιου του κλάδου, προκειμένου να προσελκύσει νέους με τις παραπάνω δεξιότητες».

Τεχνητή νοημοσύνη

Το ζήτημα της επίδρασης της τεχνολογίας στη δημιουργία ή την κατάργηση θέσεων εργασίας έχει εγείρει αρκετούς προβληματισμούς και συζητήσεις, με τον κ. Λιβανό να εξηγεί τους λόγους για τους οποίους η τεχνητή νοημοσύνη πρέπει να θεωρηθεί σύμμαχος των εργαζομένων. «Η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί αναμφίβολα σημείο αναφοράς σε κάθε συζήτηση γύρω από το μέλλον της εργασίας και την επίδραση της τεχνολογίας στη δημιουργία ή την κατάργηση θέσεων εργασίας», τονίζει.

Όπως επισημαίνει ο ίδιος, «τα τελευταία χρόνια έχει υπάρξει μεγάλη συζήτηση γύρω από την ολοένα και αυξανόμενη εισαγωγή ρομπότ στην παραγωγική διαδικασία και την αντικατάσταση επαγγελματιών, των οποίων η εργασία βασίζεται, κατά κύριο λόγο, σε επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες ρουτίνας. Ωστόσο, η διαδικασία αυτή δεν είναι καινούργια και, στην ουσία, συνοδεύει κάθε φορά την εισαγωγή μιας νέας τεχνολογίας. Παρ’ όλα αυτά, το συνολικό επίπεδο απασχόλησης παραμένει σταθερό, αφού η τεχνολογία δημιουργεί περίπου όσες θέσεις εργασίας καταργεί».

Όσον αφορά την τεχνητή νοημοσύνη, «τα στοιχεία, μέχρι στιγμής, δείχνουν πως αυξάνει την παραγωγικότητα της εργασίας, αφού απελευθερώνει χρόνο, ο οποίος μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πιο δημιουργικές εργασίες. Επομένως, θα πρέπει να θεωρηθεί σύμμαχος και όχι εχθρός και, κατά συνέπεια, είναι απαραίτητο η χρήση της να ενταχθεί στο “οπλοστάσιο” των δεξιοτήτων του καθενός», ξεκαθαρίζει ο κ. Λιβανός.

Διά βίου μάθηση

Ακόμη, ο ίδιος τονίζει ότι «η εξειδίκευση και οι τεχνικές δεξιότητες είναι απολύτως απαραίτητες, προκειμένου κάποιος να συμμετάσχει με αξιώσεις στην αγορά εργασίας. Ωστόσο, οι δεξιότητες αυτές θα πρέπει να ανταποκρίνονται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της αγοράς, οι οποίες συχνά απαιτούν διά βίου μάθηση και συνεχιζόμενη κατάρτιση. Επομένως, η δεξιότητα της συνεχούς μάθησης, πέραν της ολοκλήρωσης των επίσημων προγραμμάτων σπουδών, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση, προκειμένου κάποιος να παραμείνει επίκαιρος και σχετικός καθ’ όλη τη διάρκεια της παραμονής του στην αγορά εργασίας».

Πολλές φορές, βέβαια, οι τεχνικές δεξιότητες θεωρούνται δεδομένες από τους εργοδότες και πολύ συχνά γίνεται σχεδόν αποκλειστική αναφορά στις προσωπικές δεξιότητες, όπως η εργασία σε ομάδα, ο εντοπισμός και επίλυση προβλημάτων, η κριτική σκέψη, η προσαρμοστικότητα κ.λπ. «Οι δεξιότητες αυτές είναι φυσικά πολύ σημαντικές και συχνά κάνουν τη διαφορά στην επιλογή προσωπικού», αναφέρει κλείνοντας ο κ. Λιβανός.