Αποκαλυπτήρια σε λίγες ημέρες* για το project μαμούθ του Επιμελητηρίου Κρήτης, ύψους 1/2 εκ. ευρώ, με τη διαμόρφωση μέσα στην παραδοσιακή αγορά 1866 μιας μικρής αγοράς, στα πρότυπα των γαλλικών passage. Θα φιλοξενεί καταστήματα αφιερωμένα στην κρητική διατροφή και την αυθεντική κρητική λαϊκή τέχνη.
Εκτός από τον αμιγώς κρητικό χαρακτήρα, σήμα κατατεθέν της θα είναι το υδάτινο στοιχείο που θα κυριαρχεί στον περιβάλλοντα υπαίθριο χώρο.
Θα λειτουργεί ως υπενθύμιση της διαχρονικής αναζήτησης της πόλης του Ηρακλείου για νερό, που βασίστηκε πάνω την ίδια στην ιστορία του οικοπέδου, στα θεμέλια του οποίου εντοπίστηκαν δύο υδατοδεξαμενές και ένα πηγάδι.
Ο τεχνικός σύμβουλος του Επιμελητήριου Γιώργος Καραπιδάκης, που παρακολούθησε την πορεία του project από τα …. σαράντα κύματα από τα οποία πέρασε τα τελευταία χρόνια, λέει σχετικά στη Νέα Ματιά: “Στο οικόπεδο αποτυπώνεται η αγωνία που είχαν οι κάτοικοι της πόλης του Ηρακλείου ανά τους αιώνες να αντιμετωπίσουν το μείζον θέμα της λειψυδρίας. Γι αυτό και στον διάκοσμο του αύλειο υπαίθριου χώρο θα δώσουμε έμφαση στο στοιχείο του νερού. Εκτός από τα στόμια των υδατοδεξαμενών του και του πηγαδιού που αναδείχθηκαν και το συντιβάνι που θα λειτουργήσει, από κατακόρυφο πετρόκτιστο τοίχο σε μορφή καταρράκτη θα πέφτει νερό και θα επανέλθει σε χρήση η μικρή ιδιωτική τούρκικη κρήνη. Έτσι συνδέουμε τη σύγχρονη χρήση του ακινήτου με τη “μάχη” που έδινε από τους Ρωμαϊκούς ακόμη χρόνους η πόλη για επαρκείς ποσότητες ύδρευσης, αλλά και για ποιοτικό νερό“.
Η μινι αγορά με τα καταστήματα κρητικής διατροφής, λαϊκής τέχνης και το καφενείο “ανοίγει” από την 1866 από αυτό το μικρό άνοιγμα, το οποίο θα διαμορφωθεί κατάλληλα τις επόμενες ημέρες.
Διαχρονικά ταμιευτήρας νερού οι υδατοδεξαμενές
Πραγματικά, η σχέση του Ηρακλείου με το νερό υπήρξε πολυκύμαντη και το έργο του μεγάλου ιστορικού Στέργιου Σπανάκη τεκμηρίωσε ιστορικά αυτήν τη “μάχη”, με πληροφορίες για την οικοδόμηση της κρήνης Bembo τον 16ο αιώνα, την προσπάθεια της πόλης να απεξαρτήσει την ύδρευσή της από τις εκτός τειχών πηγές οι οποίες δε θα μπορούσαν να την τροφοδοτήσουν σε περίπτωση πολιορκίας, τη μεγάλη ξηρασία του 1626 οπότε και στέρεψαν και οι 140 δεξαμενές του Χάντακα, την πολιορκία του Χάνδακα που ανέκοψε την υδροδότηση της κρήνης Μοροζίνι, αλλά και το σύνθετο κατασκευαστικά υδραγωγείο της μεταφοράς του νερού από τις Αρχάνες έως την κρήνη Μοροζίνι.
Η ασταμάτητη αναμέτρηση της πόλης με τη λειψυδρία σημειακά πήρε τη μορφή της κατασκευής περίτεχνων εσωτερικά καμπυλωτών δεξαμενών, όπου, μέσω αγωγών, διοχετευόταν το βρόχινο νερό από τις στέγες των κτισμάτων. Στο οικόπεδο ιδιοκτησίας του Επιμελητηρίου- όπως αποκάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη που έφθασε σε βάθος 7 μέτρων- ενώ ανά τους αιώνες άλλαζε η ανωδομή, δηλαδή το υπέργειο κτίσμα, οι χρήσεις, το ύψος και η επιφάνεια της οροφής, οι δύο υδατοδεξαμενές παρέμεναν ενεργές, ως “σταθερές” του χώρου. Με διαφορετική όδευση μέσα στα χρόνια, όπως μαρτυρούν τα διαδοχικά στρώματα των αγωγών, ούτε …σταγόνα δεν χανόταν από το νερό που συγκεντρωνόταν στις στέγες! Μάλιστα, όπως σημειώνει ο κ. Καραπιδάκης, οι συγκεκριμένες δεξαμενές λειτουργούσαν ως ταμιευτήρας νερού σε μια ακτίνα πέραν των ορίων του οικοπέδου, συλλέγοντας νερό από μεγάλη στέγη ή συνδυασμό στεγών.
Από τον τεκέ της Τουρκοκρατίας στα είδη λαϊκής τέχνης
Μετά από σχεδόν 30 χρόνια “αγώνα” του Επιμελητήριου για την αξιοποίηση του 311 τμ οικοπέδου – άρτιου από άποψη οικοδομησιμότητας – το οποίο επί δύο χρόνια είχε μετατραπεί σε σκάμμα από την Αρχαιολογία, έχει φθάσει πλέον η μεγάλη στιγμή της επαναλειτουργίας του.
“Η ιστορία της αξιοποίησης του οικοπέδου ξεκινά τη δεκαετία του ’40 και επανήλθε στο προσκήνιο τα τελευταία 30 χρόνια, με διάφορες σκέψεις όσον αφορά στην αξιοποίησή του. Αξίζει να μνημονεύσουμε το project του αείμνηστου αρχιτέκτονα Γιάννη Περτσελάκη ο οποίος είχε κατορθώσει να συνενοηθεί με τους δεκάδες συνιδιοκτήτες των όμορων οικοπέδων προκειμένουν να υψωθεί ένα ξενοδοχείο ύψους 15 μέτρων, όραμα το οποίο τελικά δεν τελεσφόρησε” συμπληρώνει ο κ. Καραπιδάκης.
Σήμερα όλα είναι έτοιμα για να εκμισθωθούν οι 7 στεγασμένοι χώροι σε καταστήματα κρητικής διατροφής και λαϊκής τέχνης, ενώ τη νομή του αύλειου χώρου θα την έχει το αναψυκτήριο/ καφέ που θα λετουργήσει. “Η άποψη του μελετητή ήταν να “κουμπώσει” η χρήση του χώρου με την ιστορία του” αναφέρει μιλώντας στη Νέα Ματιά το μέλος του ΔΣ του Επιμελητηρίου και προϊστάμενος της όλης προσπάθειας Θωμάς Φορτετσανάκης. Και συνεχίζει λέγοντας: “Όπως προέκυψε από τα αρχαιολογικά ευρήματα κατά τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας είχε βοηθητική βιοτεχνική χρήση καθώς βρέθηκαν καμμένα λάδια και χώμα, ενώ κατά τον 18ο με 19ο αιώνα λειτουργούσε ως χάνι ή τεκές. Βρέθηκαν δεκάδες πίπες ναργιλέ μετά το ξεμπάζωμα των 3 μέτρων που έπρεπε να προηγηθεί για να ξεκινήσει η αρχαιολογική “καταβύθιση” στην ιστορία του κτιρίου.”
Αλλά και η τοποθεσία του οικοπέδου, ως τμήμα της ραχοκοκαλιάς της παραδοσιακής αγοράς της 1866, δημιουργεί το “υπόστρωμα” για τη χρήση που τελικά αποδίδεται σήμερα. Ας μην ξεχνάμε ότι η οδός 1866 ήταν η κεντρική αγορά της πόλης τις προηγούμενες δεκαετίες με δεκάδες μαγαζάκια τροφίμων, χασάπικα και φρουταγορές. Επί Τουρκοκρατίας, η απόληξή της προς τον νότο, το Βαλτέ Τζαμί, υπήρξε το κέντρο των Τουρκοκαστρινών με τους μεγάλους τούρκικους καφενέδες και τους μαχαλάδες. Δηλαδή η όλη φυσιογνωμία της περιοχής, διαχρονικά, συνδεόταν με την τροφοδοσία της πόλης αλλά και τη χαλάρωση, τη βεγγέρα και το αποσπέρισμα!
*Τα αποκαλυπτήρια του χώρου θα γίνουν με αφορμή την κοπή της πίτας του Επιμελητηρίου Ηρακλείου στις 8 Φεβρουαρίου. Κατά τη διάρκεια του ρεπορτάζ της Νέας Ματιάς ήταν αρκετοί οι περαστικοί που μπήκαν στον χώρο από περιέργεια, με τις εντυπώσεις να είναι θετικότατες.
Πηγή: neamatia.gr
