Δεκαετές στρατηγικό πρόγραμμα για τη βιώσιμη ανάπτυξη του αγροτοδιατροφικού τομέα της Ιρλανδίας
Η αγροδιατροφή αποτελεί τον μεγαλύτερο ενδογενή τομέα της Ιρλανδίας, συνεχίζοντας να παίζει έναν ζωτικής σημασίας ρόλο στην ανάκαμψη της οικονομίας. Ο κύκλος εργασιών της ανέρχεται στα 26 δισ. ευρώ, συνεισφέροντας κατά 7,8% στο Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα και παράγοντας το 10,3% των εξαγωγών εμπορευμάτων κατά το 2017. Με υψηλές αποδόσεις κατά τα τελευταία χρόνια και την αξία των εξαγωγών τροφίμων και ποτών να αγγίζουν τα 13,6 δισ. για το 2017, σημείωσε ανάπτυξη μεγαλύτερη του 70% από το 2009. Η συμβολή του αγροδιατροφικού τομέα ήταν καθοριστική και στον τομέα της απασχόλησης στις αγροτικές περιοχές, αντιπροσωπεύοντας το 8,6% της συνολικής απασχόλησης.
Ως ένα διεθνώς αναγνωρισμένο εμπορικό έθνος, η Ιρλανδία με συνέπεια παρέχει ποιοτικά προϊόντα σε χώρες παγκοσμίως, με τα ιρλανδικά τρόφιμα και ποτά να διοχετεύονται σε 180 αγορές ανά τον κόσμο από ένα ποικίλο και φιλόδοξο δίκτυο 1.300 εταιρειών τροφίμων και ποτών της χώρας. Για το 2017, το μερίδιο των εξαγωγών προς τη Βρετανία ήταν 38% και 31% προς άλλες ευρωπαϊκές αγορές. Το μερίδιο των εξαγωγών του αγροδιατροφικού τομέα της Ιρλανδίας, προς διεθνείς και αναδυόμενες αγορές αυξήθηκε επίσης σημαντικά, αγγίζοντας το 31%. Το εμπορικό προφίλ των εξαγωγών τροφίμων και ποτών συνεχίζει να είναι ενισχυμένο (εκτός των παραδοσιακών αγορών), αυξάνοντας σταθερά στα 4,2 δισ. ευρώ το 2017.
Η παγκόσμια αγορά τροφίμων του μέλλοντος θα σημαδευτεί από την ευημερία του αυξανόμενου πληθυσμού των αναπτυσσόμενων χωρών. Οι καταναλωτές ολοένα και περισσότερο απαιτούν διαβεβαιώσεις ασφαλείας, θρεπτικής αξίας, καθώς και βιώσιμων καλλιεργητικών πρακτικών των τροφών που καταναλώνουν, αλλά και πολλαπλές επιλογές. Μέσω του Εθνικού Αγροδιατροφικού Στρατηγικού μας Προγράμματος επιδιώκουμε να ανταποκριθούμε σε αυτές τις απαιτήσεις, ώστε να επεκταθούμε σε υφιστάμενες και νέες αγορές.
Το Εθνικό Στρατηγικό Πρόγραμμα «Food Wise 2025»
Ξεκινήσαμε επίσημα τον Ιούλιο του 2015, με το Στρατηγικό Πρόγραμμα «Food Wise 2025», θέτοντας ένα δεκαετές σχέδιο για τον αγροδιατροφικό τομέα, που είναι σε συνέχεια του «Food Harvest 2020». Το πρόγραμμά μας αναδεικνύει την ιδιαίτερη και εξέχουσα θέση του αγροτικού τομέα στην ιρλανδική οικονομία, απεικονίζοντας τη δυναμική του για περαιτέρω ανάπτυξη.
Βασικό χαρακτηριστικό ήταν το επίπεδο κοινής δέσμευσης όλων των εταίρων με την ιρλανδική κυβέρνηση. Σε αυτούς ανήκουν οι αγροτικές οργανώσεις, η βιομηχανία τροφίμων, οι περιβαλλοντικές ΜΚΟ, το χονδρικό και λιανικό εμπόριο, οι ακαδημαϊκοί και επιστημονικοί φορείς. Αυτό ακριβώς το μοντέλο συνεργατικής στρατηγικής είναι που προκαλεί το ενδιαφέρον των άλλων χωρών.
Το «Food Wise 2025» προσδιορίζει τέσσερις φιλόδοξες προβλέψεις ανάπτυξης της αγροδιατροφής κατά την περίοδο έως το 2025, δηλαδή:
- 85% αύξηση των εξαγωγών στα 19 δισ. ευρώ.
- Αύξηση κατά 65% της πρωτογενούς παραγωγής στα 10 δισ. ευρώ.
- Αύξηση κατά 70% της προστιθέμενης αξίας των υπόλοιπων κλάδων στα 13 δισ. ευρώ.
- Δημιουργία 23.000 επιπλέον θέσεων άμεσης και έμμεσης απασχόλησης κατά μήκος της διατροφικής αλυσίδας.
Αν κάποιοι θεωρούν τα παραπάνω αισιόδοξες προβλέψεις, τονίζω ότι έχουμε ήδη επιτύχει εξίσου φιλόδοξους στόχους στο παρελθόν.
Το Στρατηγικό Πρόγραμμα «Food Wise 2025» προσδιορίζει πάνω από 400 δράσεις υποστήριξης της ανάπτυξης για τα επόμενα δέκα χρόνια. Ταυτόχρονα, προσδιορίζει τις προοπτικές, τις προκλήσεις, τα πλεονεκτήματα και τους περιορισμούς κάθε κλάδου και προτείνει μια στρατηγική που θα επιτρέψει την ανάπτυξή του. Στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται δράσεις που αφορούν τους διάφορους τομείς όπως γαλακτοκομικά, βοδινό, προβατοτροφία, χοιρινό κρέας, πουλερικά και αβγά, παρασκευασμένα τρόφιμα, αλκοολούχα ποτά, κηπευτικά, δημητριακά, προϊόντα αλιείας και ιχθυοκαλλιέργειας και δασοκομία. Αυτά συμπληρώνουν τις πέντε οριζόντιες δράσεις που περιλαμβάνουν:
- την καινοτομία
- την ενίσχυση της ανάπτυξης της αγοράς
- τη διασφάλιση της βιωσιμότητας
- την αντιμετώπιση του ανταγωνισμού
- τις απαιτήσεις του ανθρώπινου κεφαλαίου
Το «Food Wise 2025» υιοθετεί έναν πιο έξυπνο και «πράσινο» τρόπο για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης, ακολουθώντας την αρχή «Η προστασία του περιβάλλοντος και η οικονομική ανταγωνιστικότητα είναι ίσες και συμπληρωματικές: Δεν μπορεί να επιτευχθεί η μία σε βάρος της άλλης». Κατά συνέπεια, στο πρόγραμμα διατυπώνεται μια σειρά συγκεκριμένων συστάσεων που αποσκοπούν στη διαχείριση της προβλεπόμενης ανάπτυξης με βιώσιμο τρόπο, όχι μόνο προστατεύοντας, αλλά και βελτιώνοντας ταυτόχρονα το περιβάλλον.
Η παρακολούθηση του προγράμματος
Αποφάσισα να διοργανώσω μια συνδιάσκεψη, στο πάρκο Croke στις 4 Δεκεμβρίου του περασμένου έτους, βασισμένη στο τρίπτυχο «Πρόκληση, Φιλοδοξία, Ευκαιρία», με κύριους στόχους:
Πρώτον, να αναγνωριστούν τα επιτεύγματα του τομέα τα τελευταία χρόνια στο πλαίσιο της στρατηγικής Food Harvest 2020, καθώς και του Στρατηγικού Προγράμματος «Food Wise 2025» που την ακολούθησε. Δεύτερον, να αξιολογηθεί η πορεία του τομέα, ώστε να προετοιμαστούμε για τις μελλοντικές προκλήσεις.
Στο πλαίσιο της διάσκεψης δημιουργήθηκε ένα φόρουμ για την ανασκόπηση της μέχρι σήμερα προόδου, κατανοώντας τις σημαντικές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν, ιδίως όσον αφορά τις νέες προκλήσεις γύρω από το Brexit, όπως και τις περιβαλλοντικές προκλήσεις.
Αρμόδια για την υλοποίηση του «Food Wise 2025» είναι μία Επιτροπή Εφαρμογής Υψηλού Επιπέδου (HLIC), στην οποία και προΐσταμαι και περιλαμβάνει τη συμμετοχή ανώτερων στελεχών από τα αρμόδια Τμήματα και τους διευθύνοντες συμβούλους κρατικών φορέων. Η Επιτροπή αυτή εξασφαλίζει τη συνδυασμένη δράση της κυβέρνησης και παρέχει, επίσης, χώρο συνάντησης των οργανισμών αυτών με εκπροσώπους της αγροδιατροφής, εξασφαλίζοντας μία ζωντανή και δυναμική συνέργεια.
Η Επιτροπή Εφαρμογής υποστηρίζεται σε αυτή την προσπάθεια από την Υποεπιτροπή Περιβαλλοντικής Βιωσιμότητας, η οποία επικεντρώνεται ειδικά στην παρακολούθηση και στην καθοδήγηση των συστάσεων για την αειφορία, καθώς και από μια Ομάδα Εφαρμογής για το Κρέας.
Απολογισμός
Η πρόοδος παρακολουθείται στενά και προσαρμόζεται σε τριμηνιαία βάση από την Επιτροπή Εφαρμογής, ενώ, κάθε Ιούλιο, δημοσιεύουμε εκθέσεις προόδου με τίτλο «Βήματα προς την επιτυχία». Το υπουργείο μου εργάζεται, αυτήν τη στιγμή, στην τρίτη έκθεση προόδου, που θα περιγράφεται η αναλυτική πορεία των πεπραγμένων και οι στοχεύσεις του επόμενου έτους.
Από τις 375 δράσεις που προβλέπονταν για την τριετία 2015-2018, έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος μέχρι σήμερα. Ήδη, από αυτές τις δράσεις το 69% έχει υλοποιηθεί ή έχουν αναληφθεί ουσιαστικές ενέργειες για την υλοποίησή τους, ενώ το υπόλοιπο 31% είναι σε εξέλιξη. Μεταξύ των κυριότερων σημείων του πρώτου έτους δράσης είναι τα εξής:
- Η δημιουργία μίας Δεξαμενής Σκέψης στον κεντρικό οργανισμό τροφίμων που υποστηρίζει και τεκμηριώνει τις δράσεις μας.
- Η ίδρυση του Κέντρου Τεχνολογίας Κρέατος, ενός κέντρου αριστείας για την επεξεργασία και την καινοτομία στο κρέας.
- Ο προσδιορισμός του 2017 ως «Έτος βιωσιμότητας των λιβαδιών», με ένα σχετικό πρόγραμμα εκδηλώσεων.
Κατά το δεύτερο έτος δράσης, τα σημαντικότερα σημεία ήταν τα εξής:
- Η αξιοποίηση της απόφασης του υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ, ότι το ιρλανδικό βόειο κρέας μπορεί να φέρει ειδικό σήμα ποιότητας και η εξασφάλιση ρευστότητας για τη χρηματοδότηση των δράσεων που απαιτούνται.
- Η δημιουργία «Κέντρου Μίας Στάσης» για την προσέλκυση και ενημέρωση των ατόμων σχετικά με τα οφέλη μιας καριέρας στον τομέα.
- Η δημιουργία μιας «Oμάδας Yψηλού Eπιπέδου για την Kαινοτομία» για την αναθεώρηση των δυνατοτήτων καινοτομίας στον τομέα των γεωργικών προϊόντων διατροφής, καθώς και την καλύτερη διάθεσή τους στην αγορά.
- Η ανάθεση εκπόνησης μελέτης χαρτογράφησης της αγοράς για δυνητικές εξαγωγές τρίτων χωρών, αλλά και χωρών της ΕΕ για την αντιμετώπιση του Brexit.
Κοιτάζοντας μπροστά, το υπουργείο μου δεσμεύεται να συνεχίσει να επενδύει στην πρόοδο των επιτευγμάτων του «Food Wise 2025». Προσφάτως, ανακοίνωσα και το άνοιγμα των ιρλανδικών εξαγωγών στην κινεζική αγορά βόειου κρέατος. Το άνοιγμα αυτής της σημαντικής αγοράς παρουσιάζει μια εξαιρετική ευκαιρία για τον ιρλανδικό τομέα του βόειου κρέατος, σε όλα τα στάδια, από τους αγρότες μέχρι τους μεταποιητές, σύμφωνα πάντα με τους στόχους της ανάπτυξης της αγοράς που περιλαμβάνονται στο στρατηγικό μας πρόγραμμα. Το άνοιγμα και η ανάπτυξη νέων αγορών είναι καθοριστικής σημασίας στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της αβεβαιότητας που προκύπτει από το Brexit.
Πιστεύω ότι η Ιρλανδία βρίσκεται σε καλό δρόμο ώστε να γίνει ο παγκόσμιος ηγέτης στην αειφόρο παραγωγή τροφίμων, υπό την προϋπόθεση ότι θα λάβουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα για την υποστήριξη αυτού του στόχου. Παρά τη βραχυπρόθεσμη αστάθεια και την όποια αστάθεια μπορεί να προκύψει από το Brexit, υπάρχουν ευκαιρίες και μελλοντικές επιλογές για όλους τους ενδιαφερόμενους, τους αγρότες και το σύνολο της αγροτικής Ιρλανδίας, τους μεταποιητές και τους παραγωγούς, καθώς και τους εξαγωγείς. Ο κλάδος θα συνεχίσει να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην οικονομία μας. Η ιρλανδική βιομηχανία αγροδιατροφικών προϊόντων χρειάζεται, περισσότερο από ποτέ, να λάβει μέτρα για να οικοδομήσει και να ενισχύσει τη φήμη της για ασφαλή, βιώσιμα και υγιεινά τρόφιμα, προκειμένου να αποκτήσει μεγαλύτερη αξία, με το «Food Wise 2025», ως οδηγό για την επίτευξη αυτού του φιλόδοξου στόχου.
Επιμέλεια: Μαρία Αντωνίου
