Με βασικό πυλώνα δράσης τους μετακινούμενους κτηνοτρόφους και με άξονα την καταγραφή της βιοποικιλότητας μέσω του ήχου και της εικόνας στα κτηνοτροφικά μονοπάτια του Ζαγορίου, δύο φορείς που εμπλέκονται, μεταξύ άλλων, στην προστασία του περιβάλλοντος και στην αξιοποίηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, μαζί με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, επιχειρούν μέσω της δημιουργικής βιομηχανίας μια διεπιστημονική προσέγγιση στην επίλυση των προβλημάτων της περιοχής.
Πιο συγκεκριμένα, εδώ και λίγες ημέρες, κάνει τα πρώτα του βήματα το καινοτόμο ευρωπαϊκό έργο «EchoLoci: Καινοτόμες ηχοτοπικές εφαρμογές για την καταγραφή και διατήρηση της βιοποικιλότητας, με τη συμμετοχή των πολιτών, στις κτηνοτροφικές διαδρομές του Ζαγορίου».
Συντονιστής του έργου είναι το Κέντρο για την Καινοτομία και τον Πολιτισμό Innopolis και εταίροι το Οικομουσείο Ζαγορίου και το ΑΠΘ. Το έργο EchoLoci χρηματοδοτείται από το Πράσινο Ταμείο.
«Η αρχική ιδέα ήταν να ασχοληθούμε με τους μετακινούμενους κτηνοτρόφους με έναν καινοτόμο τρόπο, καθώς η πρακτική της μετακινούμενης κτηνοτροφίας βαίνει ολοένα και μειούμενη, με επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα και στη λειτουργία των οικοσυστημάτων των τοπικών βοσκότοπων», τονίζει η πρόεδρος του Οικομουσείου Ζαγορίου, Παναγιώτα Κουτσούκου.
Όπως εξηγεί, η υλοποίηση των δράσεων του έργου σκοπεύει να αναδείξει τον βασικό ρόλο των μετακινούμενων κτηνοτρόφων ως συντελεστή της ισορροπίας του οικοσυστήματος, να ευαισθητοποιήσει την τοπική κοινότητα για τη διαχρονική συμβολή της παραδοσιακής κτηνοτροφίας στη διατήρηση της βιοποικιλότητας της περιοχής, να διαφυλάξει την άγρια πανίδα και τα απειλούμενα είδη της περιοχής του Ζαγορίου και να προστατεύσει τους βιότοπους.
Ακουστική οικολογία
Με το παραπάνω σκεπτικό και μετά από διεπιστημονική προσέγγιση του όλου ζητήματος, αλλά και συζητήσεις με τους νομάδες κτηνοτρόφους, θεωρήθηκε πως η ακουστική οικολογία, η οποία χρησιμοποιεί και αναλύει το σύνολο των ήχων που παράγονται σε ένα οικοσύστημα, είτε είναι ανθρωπογενείς, είτε φυσικοί, για την καταγραφή του τοπίου, μπορούσε να αναδείξει με τον καλύτερο τρόπο τη βιοποικιλότητα και την ηχοποικιλότητα των κτηνοτροφικών μονοπατιών του Ζαγορίου.
«Η εφαρμογή του μοντέλου της ακουστικής οικολογίας και η ενεργός συμβολή σύσσωμης της τοπικής κοινωνίας του Ζαγορίου, σε μια συνεργατική διαδικασία μάθησης και διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος, ενίσχυσης της συλλογικής μνήμης και πολιτισμικής ταυτότητας με όρους συνοχής, ισότητας και συνεργασίας, αποτελούν από τις καινοτομίες του έργου», υπογραμμίζει η κα Κουτσούκου.
Έτσι, με τη συμβολή των επιστημόνων και της τοπικής κοινότητας και υπό το πρίσμα μετακινούμενων εργαστηρίων και την ταυτόχρονη ενεργοποίηση πολλαπλών αισθήσεων, θα οργανωθούν συμμετοχικές ερευνητικές και καλλιτεχνικές δραστηριότητες και εργαστήρια για την ανίχνευση και καταγραφή των ήχων στα τοπικά βοσκοτόπια.
Αποτέλεσμα θα είναι να δημιουργηθούν βιντεοπορτρέτα με τους νομάδες κτηνοτρόφους και τις μαρτυρίες τους, να καταγραφούν οι ήχοι του περιβάλλοντος, όπως οι ήχοι των πουλιών, των ζώων, το θρόισμα των φύλλων, ενώ θα γίνει και καταγραφή των σπάνιων ειδών φυτών κατά το πέρασμα από τα κτηνοτροφικά μονοπάτια.
«Με την ανάδειξη του βασικού ρόλου των μετακινούμενων κτηνοτρόφων ως συντελεστή της ισορροπίας του οικοσυστήματος θα αναδεικνύεται ταυτόχρονα και πόσο σημαντική επίδραση έχει το γεγονός ότι εκλείπει η παραδοσιακή πρακτική της μετακινούμενης κτηνοτροφίας στη συντήρηση της βιοποικιλότητας του τοπίου», καταλήγει η κα Κουτσούκου.
Το παράγωγο όλης αυτής της δράσης θα είναι ένα application, μια ηλεκτρονική εφαρμογή, στην οποία θα γίνει «γεωτοποθέτηση» σε χάρτη όλων αυτών που έχουν καταγραφεί. Έτσι ο επισκέπτης θα μπορεί να βρίσκει τους ήχους στο σημείο που έχει επιλέξει, φωτογραφίες, συνεντεύξεις, πληροφορίες για τη βιοποικιλότητα και διάφορες θεματικές της μετακινούμενης κτηνοτροφίας κ.λπ.
