JRC: Υπό απειλή οι καλλιέργειες σε Ευρώπη και Βόρεια Αφρική λόγω της επίμονης ξηρασίας
Ανησυχητικές παραμένουν οι προβλέψεις για τη συνέχιση της ξηρασίας μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 2024, καθώς η ανομβρία, που έχει επιφέρει κρίσιμες ελλείψεις νερού σε αρκετές περιοχές της Μεσογείου, έχει ήδη επιπτώσεις στις αγροτικές δραστηριότητες. Σύμφωνα με την τελευταία ανάλυση του Κοινού Κέντρου Ερευνών της ΕΕ (JRC), που περιλαμβάνει στοιχεία του Ιουλίου, αρκετές χώρες σε όλη την Ευρώπη αντιμετώπισαν κρίσιμες συνθήκες ξηρασίας κατά το πρώτο δεκαήμερο του Ιουλίου, σε ένα συνεχιζόμενο σκηνικό ζέστης και ξηρασίας που άφησαν πίσω τους οι χρονιές 2022 και 2023 με κρίσιμες ελλείψεις νερού για τη Nότια και Nοτιοανατολική Ευρώπη.
Στα μέσα Ιουλίου του 2024, ο Συνδυασμένος Δείκτης Ξηρασίας (CDI) έδειχνε προειδοποιητικές συνθήκες ξηρασίας στην Aνατολική Ισπανία, στο μεγαλύτερο μέρος της Nότιας και Kεντροανατολικής Ιταλίας, στις περισσότερες περιοχές της Ρουμανίας, της Πολωνίας, της Εσθονίας και της Νότιας Βαλτικής, στην Ελλάδα, στο μεγαλύτερο μέρος των Βαλκανίων, στην Ουκρανία, στη Νότια Ρωσία, στη Δυτική Κύπρο, στη Μάλτα και στα νησιά της Μεσογείου, καθώς και σε εκτεταμένες περιοχές στη Δυτική και Βόρεια Τουρκία. Η Νοτιοδυτική Ιβηρική Χερσόνησος και οι περιοχές της Ανατολικής Ευρώπης βρίσκονται υπό συνθήκες επιτήρησης, λόγω του πρόσφατου ελλείμματος βροχοπτώσεων, όπως αναφέρει το Παρατηρητήριο Ξηρασίας του JRC.
«Γνώριμη» η κατάσταση για τη Βόρεια Αφρική, αρχίζουν να «συνηθίζουν» Νότια και Ανατολική Ευρώπη
Μετά από μία εξαετία κατά την οποία η Βόρεια Αφρική έχει πληγεί σοβαρά από την ξηρασία, εξακολουθεί «χωρίς σημάδια ανάπαυσης» και αυτό το καλοκαίρι, ενώ παρόμοιες είναι και οι προκλήσεις με τις οποίες βρίσκονται αντιμέτωπες και η Νότια και η Ανατολική Ευρώπη, έχοντας ήδη βιώσει δύο χρόνια επίμονης ξηρασίας.
Θερμοκρασίες άνω του μέσου όρου και καύσωνες, σε συνδυασμό με τις περιορισμένες βροχοπτώσεις, επηρεάζουν την υγρασία του εδάφους και την ανάπτυξη της βλάστησης, όπως σημειώνεται. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ξηρασίας του JRC, οι καλλιέργειες παρουσιάζουν σημάδια καταπόνησης σε μεγάλες περιοχές της Μεσογείου, συνθήκη που εντοπίζεται ιδιαίτερα στην Κεντρική και Νότια Ιταλία, τη Βορειοδυτική Ισπανία, την Ελλάδα και την Κεντροδυτική Τουρκία, ενώ επεκτείνεται και στις Ουκρανία, Ρουμανία και Νότια Ρωσία.
Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ξηρασίας, οι καλλιέργειες παρουσιάζουν σημάδια καταπόνησης σε μεγάλες περιοχές της Μεσογείου, συνθήκη που εντοπίζεται ιδιαίτερα στην Κεντρική και Νότια Ιταλία, τη Βορειοδυτική Ισπανία, την Ελλάδα και την Κεντροδυτική Τουρκία, ενώ επεκτείνεται και σε Ουκρανία, Ρουμανία και Νότια Ρωσία
Από την άλλη, συνθήκες «περισσότερο υγρές» από τον μέσο όρο είναι αυτές που βιώνουν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού περιοχές της Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης. Μάλιστα, σε περιοχές της Γαλλίας και της Γερμανίας, τα φαινόμενα αυτά είναι σε τέτοιον βαθμό που, επίσης, μπορεί να βλάψουν τις καλλιέργειες με αντίθετο τρόπο από εκείνα του Νότου (υπερβολική υγρασία).
Ενδεικτικά, όψιμη βλαστική ανάπτυξη και καθυστερημένες φυτεύσεις μπορεί να συνδέονται με συνθήκες υπερβολικής υγρασίας για περιοχές των Δυτικών Άλπεων. Αντίστροφα, έως και 45% χαμηλότερο όγκο νερού από πέρυσι έχουν οι ταμιευτήρες στη Σικελία της Ιταλίας, σύμφωνα με πληροφορίες από διάφορες πηγές που επικαλείται το Κοινό Κέντρο Ερευνών. Το 25% των δήμων έχει εκδώσει κανονισμούς εξοικονόμησης νερού, καθώς η ξηρασία προκάλεσε αντίστοιχη απώλεια στη γεωργική παραγωγή, επηρεάζοντας σοβαρά τα εσπεριδοειδή, το σιτάρι και τους αμπελώνες, με τις οικονομικές ζημιές να υπολογίζονται στα 2,7 δισ. ευρώ στην περιοχή. Συνέπειες, όμως, υπάρχουν και στο ζωικό κεφάλαιο, αφού οι κτηνοτρόφοι αναγκάζονται να προχωρούν σε σφαγές, λόγω έλλειψης τροφής και νερού.
Σημαντικό αντίκτυπο από τη λειψυδρία καταγράφουν πολλές παραγωγές στη χώρα μας
Εγκαύματα στους καρπούς, που τους καθιστούν μη εμπορεύσιμους, σοβαρά προβλήματα σε καλλιέργειες κηπευτικών και ορατά τα σημάδια του στρες στις δενδρώδεις λόγω της έλλειψης νερού, σε συνδυασμό με τους παρατεταμένους καύσωνες, είναι μερικά από όσα περιγράφονται σε εκτενή ρεπορτάζ της «ΥΧ» κατά τους τελευταίους μήνες, με πιο πρόσφατο αυτό της 26ης Ιουλίου, με τίτλο: «“Βράζει” τις καλλιέργειες ο παρατεταμένος καύσωνας». Εκεί περιγράφεται μία σειρά από επιπτώσεις που έχουν επιφέρει σε όλη σχεδόν την επικράτεια οι παρατεταμένοι καύσωνες σε συνδυασμό και με τις συνθήκες λειψυδρίας που άφησε πίσω του ο –εν πολλοίς– ήπιος χειμώνας, οδηγώντας σε απόγνωση τους παραγωγούς, οι οποίοι εκφράζουν την ανησυχία τους και για το επόμενο διάστημα, δεδομένων των περιορισμένων αποθεμάτων νερού που υπάρχουν σε αρκετές περιοχές.
Κι αυτό, παράλληλα με αρκετές περιοχές της χώρας που προειδοποιούν για σημαντικά προβλήματα λειψυδρίας, ενώ δήμοι έχουν κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την ίδια αιτία.
«Δύσκολο» προβλέπεται και το επόμενο διάστημα
Αυτές οι επιπτώσεις είναι πιθανό να συνεχιστούν με συνθήκες ξηρότερες από τις κανονικές, που προβλέπονται μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου 2024 στην Ιβηρική Χερσόνησο, τη Νότια Γαλλία, την Κεντρική και Βόρεια Ιταλία, τη Σλοβενία, την Κροατία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία, την Ανατολική Ευρώπη, τη Νότια Ρωσία και τη Βόρεια Αφρική, όπως αναφέρει το JRC. Παράλληλα, το Κέντρο δεν αποκλείει τη συνέχιση συνθηκών υγρότερων του μέσου όρου για τη Βόρεια Ευρώπη.
«Η παρατεταμένη έλλειψη βροχοπτώσεων στο μεγαλύτερο μέρος της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Βόρειας Αφρικής, παράλληλα με τις θερμότερες από τις μέσες θερμοκρασίες, μπορεί να επηρεάσει τις ροές των ποταμών και να επηρεάσει τη γεωργία, τα οικοσυστήματα και την παραγωγή ενέργειας», σημειώνει το JRC, συνιστώντας προσεκτικότερη διαχείριση των υδάτινων πόρων για την ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων.
