Καρυδιά, μία πολλά υποσχόμενη δυναμική καλλιέργεια

του Γιώργου Κιάτου, γεωπόνου ΑΓΣΑ

Την τελευταία δεκαετία, η καλλιέργεια της καρυδιάς έχει γίνει πολύ δημοφιλής. Πριν από λίγα χρόνια, οι καρυδεώνες στην Ελλάδα κάλυπταν μόλις το 1% της εγχώριας ζήτησης σε προϊόν. Δεν είχε οικονομικό ενδιαφέρον και η πληροφόρηση γύρω από τον τρόπο καλλιέργειας αυτού του είδους ήταν τελείως ελλιπής. Η μείωση, όμως, των επιδοτήσεων και η εγκατάλειψη ειδών, όπως ο καπνός, οδήγησαν τους παραγωγούς σε νέες καλλιέργειες και έτσι είδαμε μια έκρηξη φυτειών καρυδιάς.

Η μεταστροφή αυτή έγινε πολύ γρήγορα και βρήκε απροετοίμαστους τόσο την ίδια την πολιτεία όσο και πολλούς συναδέλφους, όπως και τους φυτωριούχους. Η ζήτηση σε δενδρύλλια αυξήθηκε, έγιναν αθρόες εισαγωγές από το εξωτερικό, κυρίως από την Τουρκία, αλλά χωρίς κανέναν φυτοϋγειονομικό έλεγχο. Έτσι, εισήχθησαν ποικιλίες ακρόκαρπες, με αργή είσοδο στην καρποφορία, κακής ποιότητας ψίχα και με πολύ μικρή παραγωγή. Δευτερευόντως, η «ευκαιρία» που είδαν οι φυτωριούχοι οδήγησε σε πολύ πυκνές φυτεύσεις, μέχρι και 4 μ., με αποτέλεσμα πολλοί καρυδεώνες να αντιμετωπίζουν ήδη όλα τα προβλήματα της πυκνής φύτευσης.

Στο διά ταύτα…

Κατ’ αρχάς, πριν πάρει κάποιος την απόφαση να ασχοληθεί με την καλλιέργεια αυτήν, πρέπει να συζητήσει με τον γεωπόνο του σχετικά με τις επενδύσεις που απαιτούνται. Ο τρόπος καλλιέργειας, η συλλογή, η ξήρανση και η διαχείριση του προϊόντος θα έχουν οικονομικό βάρος που ο παραγωγός θα πρέπει να γνωρίζει από πριν. Μια καλλιέργεια των 10 στρεμμάτων και άνω είναι μια επιχείρηση και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται. Η λογική τού «βάζουμε ένα περιβόλι και μετά βλέπουμε» τουλάχιστον στερείται σοβαρότητας.

Πώς, όμως, πρέπει να ξεκινήσει ένας παραγωγός μια νέα φυτεία καρυδιάς;

Το πρώτο βήμα είναι η επίσκεψη στον γεωπόνο του με μια εδαφική ανάλυση, ώστε να δουν αν το έδαφος είναι κατάλληλο, αν βελτιώνεται ή αν είναι ακατάλληλο. Η γονιμότητα, αλλά ιδιαίτερα η εδαφική σύσταση παίζουν μεγάλο ρόλο. Αυτοί οι παράγοντες είναι πολύ σημαντικοί, γιατί η εγκατάσταση καρυδεώνα είναι αρκετά ακριβή για να γίνονται λάθη στην αρχή που μετά δεν διορθώνονται.

Επίσης, η ύπαρξη άφθονου νερού καθ’ όλη την καλλιεργητική περίοδο είναι απαραίτητη προϋπόθεση. Χωρίς νερό ή με λίγο νερό, δεν καλλιεργούμε καρυδιές.

Το δεύτερο βήμα είναι η επιλογή των δενδρυλλίων. Αφού συμβουλευτούμε τον γεωπόνο μας για την επιλογή των ποικιλιών, προμηθευόμαστε δενδρύλλια μόνο από πιστοποιημένα φυτώρια, ζητώντας πάντα το πιστοποιητικό και το τιμολόγιο αγοράς, ώστε να μπορούμε να διεκδικήσουμε αργότερα το οτιδήποτε, αν γίνει κάποιο λάθος.

Το τρίτο βήμα είναι η φύτευση. Έχουμε τρεις βασικούς τρόπους καλλιέργειας ανάλογα με τις αποστάσεις φύτευσης: την εντατική καλλιέργεια με αποστάσεις 7-8 μ., την ημιεντατική με αποστάσεις 10-12 μ. και την εκτατική με αποστάσεις 16 μ. και άνω. Όσον αφορά φυτεύσεις που γίνονται στα 4-5 μέτρα, με προοπτική σε πέντε χρόνια να εκριζωθεί το ενδιάμεσο, είναι απαράδεκτο. Στα πέντε χρόνια, η όποια παραγωγή πάρουμε δεν δικαιολογεί τις επενδύσεις εγκατάστασης, φροντίδας και εκρίζωσης, συν τα προβλήματα που θα υπάρχουν λόγω πυκνότητας.

Μορφές καλλιέργειας

Σχετικά με την εντατική καλλιέργεια, δηλαδή σε αποστάσεις φύτευσης 7-8 μ., για τη γρήγορη ανάπτυξη των δέντρων και την ταχεία είσοδό τους σε καρποφορία, απαιτούνται σχετικά πλούσια εδάφη, καλά στραγγιζόμενα, ισχυρή και ισορροπημένη λίπανση, κλάδεμα σχηματισμού σε άξονα, ύψος μέχρι 10 μ. και συνεχής φυτοπαθολογικός έλεγχος. Ο τύπος αυτός του καρυδεώνα είναι ευαίσθητος στη βακτηρίωση, λόγω της μεγάλης πυκνότητας φύτευσης. Η διαχείρισή του απαιτεί τέλεια τεχνική κατάρτιση, γιατί το παραμικρό λάθος στο κλάδεμα, στη λίπανση και γενικά σε όλες τις αναγκαίες φροντίδες μπορεί να οδηγήσει στην οικονομική αποτυχία της φυτείας.

Οι εντατικής μορφής φυτείες έχουν γενικά περιορισμένη διάρκεια ζωής. Αν δεν εφαρμοστεί το κατάλληλο κλάδεμα συγκράτησης των δέντρων, πολύ γρήγορα οι φυτείες αυτές χάνουν την παραγωγικότητά τους και ο καρπός τους υποβαθμίζεται από άποψη μεγέθους – ποιότητας, λόγω κακού φωτισμού (ικανοποιητική καρποφορία μόνο στις κορυφές).

Δυστυχώς, αυτό που συμβαίνει συχνά είναι να φυτεύονται τα δέντρα στα 7-8 μ. και να διαμορφώνονται σε κύπελλο και όχι σε άξονα. Το αποτέλεσμα θα είναι, πριν ακόμη μπουν στην πλήρη ανάπτυξη τα δέντρα, η φυλλική κάλυψη του εδάφους να ξεπεράσει το 100%.

Θεωρώ, λοιπόν, καλύτερα ανάλογα με τις γνώσεις και με την όποια βοήθεια έχουν οι καλλιεργητές, ένα σχήμα 10×11 ή 11×12 σε κύπελλο που είναι πιο εύκολη η διαμόρφωση και είναι πολύ καλύτερο για να επιβιώσει το περιβόλι πολλά χρόνια. Ούτως ή άλλως, η απόδοση ανά στρέμμα θα είναι η ίδια, 400-500 κιλά.

Προσοχή στην άρδευση

Μεγάλο ζήτημα για την καρυδιά, όπως και για άλλες δενδρώδεις καλλιέργειες, αποτελεί η άρδευση. Διάφοροι επαγγελματίες ασχολούνται με την άρδευση των καλλιεργειών, οι οποίοι, μη γνωρίζοντας από φυτοπροστασία και τις επιπτώσεις που έχει η λανθασμένη θέση και δόση άρδευσης, τοποθετούν διάφορα συστήματα, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη σηψιρριζιών. Επίσης, η ποσότητα και η συχνότητα του νερού άρδευσης είναι πολύ σημαντικό να μετριούνται με ακρίβεια, ώστε να παράγεται προϊόν με το ιδανικό ειδικό βάρος, χωρίς όμως να έχουμε προβλήματα ασφυξίας της ρίζας λόγω υπερβολικής άρδευσης.

 

Κλάδεμα και φυτοπροστασία

Μετά τη φύτευση, ακολουθεί η διαμόρφωση του δέντρου. Τον πρώτο χρόνο, ο σκοπός μας είναι να δημιουργήσουμε ένα ισχυρό ριζικό σύστημα. Από εκεί και πέρα, και για 4-5 χρόνια κλαδεύουμε διαμορφώνοντας το δέντρο ανάλογα με το σύστημα που επιλέξαμε από την αρχή. Από τον έκτο χρόνο και μετά, το κλάδεμα αποσκοπεί μόνο στη διατήρηση του σχήματος.

Όσον αφορά τη φυτοπροστασία, καλό θα ήταν οι παραγωγοί να συμβουλεύονται και να δείχνουν εμπιστοσύνη στον γεωπόνο τους και όχι σε άλλες πηγές, όπως ο γείτονας, ο φίλος μας, το facebook κ.λπ. Ιδανικά θα πρέπει να πω ότι η σχέση αγρότη-γεωπόνου δεν πρέπει να είναι σχέση πωλητή-αγοραστή, αλλά σχέση συνεργάτη. Στη φυτοπροστασία, σημαντικότερο ρόλο έχει ο χρόνος που γίνονται οι επεμβάσεις και όχι πόσο ακριβό είναι κάποιο σκεύασμα.

Κάθε χωράφι και κάθε τοποθεσία είναι διαφορετικά μεταξύ τους. Πρέπει να λαμβάνονται υπόψη πάντα το μικροκλίμα, η γεωλογική διαμόρφωση, το υδατικό δυναμικό της περιοχής, μετεωρολογικά στοιχεία π.χ. άνεμος, υγρασία, πριν αποφασίσει κάποιος τι πρόγραμμα φυτοπροστασίας θα εφαρμόσει. Δεν μπορεί να εφαρμόζονται τα ίδια προγράμματα και συστήματα σε πεδινές, ορεινές, επίπεδες ή επικλινείς εκτάσεις. Γενικά, η καλλιέργεια της καρυδιάς χρειάζεται γνώση και υπομονή, είναι απαιτητική και πολυέξοδη, αλλά και πολύ προσοδοφόρα.