Ειδικευμένη έρευνα για τη διαχείριση και προστασία των διαφόρων ενδημικών ειδών ορχιδέας, που φύονται στην Ελλάδα, πραγματοποιεί το Εργαστήριο Οικολογίας του Τμήματος Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Πρόσφατα, μάλιστα, το Εργαστήριο υλοποίησε πρόγραμμα που αφορούσε το σαλέπι, τη σκόνη δηλαδή, που προέρχεται από τους βολβούς των ειδών άγριας ορχιδέας, οι οποίοι αποξηραίνονται, αλέθονται και γίνεται το συγκεκριμένο αφέψημα.
Όπως τονίζει ο καθηγητής Οικολογίας και υπεύθυνος του Εργαστηρίου, John Halley, το σαλέπι είναι ένα σημαντικό και αρκετά δημοφιλές προϊόν λόγω της διατροφικής αξίας του και των αφροδισιακών και θεραπευτικών ιδιοτήτων του. Η παράδοση του ροφήματος του σαλεπιού ήταν σημαντική στις χώρες της Ανατολής, σε όσες ήταν στην οθωμανική αυτοκρατορία, αλλά και στην Αγγλία του 19ου αιώνα. «Υπάρχει μεγάλη ζήτηση για σαλέπι, η οποία ακολουθεί την παγκόσμια καταναλωτική τάση για υγιεινή διατροφή», επισημαίνει ο κ. Halley.
Καθώς οι καταναλωτές ζητούν γνήσιο σαλέπι και όχι κάποιο υποκατάστατο, η ζήτηση για άγριες ορχιδέες αυξάνεται. Έτσι τα συγκεκριμένα φυτά γίνονται στόχος και αυτός ήταν ο λόγος της έρευνας του Εργαστηρίου, αφού για να παρασκευαστεί η σκόνη σαλεπιού απαιτούνται μεγάλες ποσότητες του λουλουδιού.
Υγεία για τον άνθρωπο, καταστροφή για το φυτό
Ο καθηγητής διευκρινίζει ότι απαιτείται περίπου 1 κιλό σκόνη σαλεπιού για την παρασκευή 200 κυπέλων του ροφήματος. Αυτό σημαίνει ότι ένα κύπελλο σαλέπι χρειάζεται περίπου 13 φυτά.
«Αυτήν τη στιγμή μαζεύεται παραδοσιακά από άγριους πληθυσμούς που βρίσκονται στα βουνά. Όμως, οι μεγάλες ποσότητες ουσιαστικά σημαίνουν ότι το φυτό καταστρέφεται, γιατί χρησιμοποιείται η ρίζα του. Αυτοί που μαζεύουν ζωντανά άγρια φυτά, δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν ότι είναι παράνομη, πανευρωπαϊκά, η συγκομιδή των ορχιδέων», εξηγεί ο ίδιος.
Διεθνώς, όπως και στην Ελλάδα, η συγκομιδή των κατάλληλων για σαλέπι ειδών ορχιδέας γίνεται παραδοσιακά. Δεν γίνεται σε μεγάλους πληθυσμούς και αριθμούς και η δραστηριότητα δεν δημιουργεί μεγάλη ανησυχία. «Φοβόμαστε ότι στην Ελλάδα αυτό μπορεί να αλλάξει άρδην στο μέλλον, αν αυξηθεί το κόστος του σαλεπιού, γιατί θα έχουν μεγαλύτερο κίνητρο οι άνθρωποι να το συγκομίσουν. Το βλέπουμε στις χώρες που υπάρχει παράδοση της χρήσης του ή της κατανάλωσης του παγωτού ντουντουρμά», καταλήγει ο κ. Halley.
Το Εργαστήριο Οικολογίας διερευνά και το ζήτημα της καλλιέργειας ορχιδέας για την παρασκευή σαλεπιού και για το πώς επηρεάζονται από την κλιματική αλλαγή και την αλλαγή της γενικής κατανομής των ειδών.
