των Μαρίας Αντωνίου, Γιάννη Τσατσάκη
Σε τροχιά υλοποίησης μπαίνει, μετά και την τελική έγκριση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 28 Σεπτεμβρίου, ο ειδικός «κουμπαράς» για τη στήριξη κλάδων και επιχειρήσεων που έχουν πληγεί από την αποχώρηση του Ηνωμένου Συμβουλίου από την ΕΕ.
Ο λόγος για το περιώνυμο «αποθεματικό προσαρμογής» (BAR), ένα Ταμείο «μιας χρήσης» ουσιαστικά, μέσω του οποίου θα μοιραστεί στα δικαιούχα κράτη συνολικό ποσό άνω των 5 δισ. ευρώ, ανάλογα με το εύρος και το είδος της ζημίας που υπέστησαν από το Brexit. Με τις τρέχουσες τιμές, ο προϋπολογισμός του BAR ανέρχεται σε 5,4 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 4,5 δισ. ευρώ θα μοιραστούν με κριτήριο το διμερές εμπόριο κάθε χώρας με το Ηνωμένο Βασίλειο.
Από τα υπόλοιπα χρήματα, τα 656 εκατ. ευρώ θα διανεμηθούν με βάση τη σημασία της αλιείας στην αποκλειστική οικονομική ζώνη της Μεγάλης Βρετανίας και τα 273 εκατ. ευρώ με βάση τον πληθυσμό των θαλάσσιων παραμεθόριων περιοχών που συνορεύουν με τη χώρα.
Εντός του 2021 η πρώτη δόση
Δικαιούχοι της έκτακτης αυτής στήριξης που θα δοθούν ως απευθείας χορηγήσεις είναι ιδιωτικές και δημόσιες επιχειρήσεις που είδαν τις εμπορικές τους ροές να διαταράσσονται και τα κόστη τους να αυξάνονται από τους τελωνειακούς ελέγχους και τις έξτρα διοικητικές πράξεις που πλέον απαιτεί μια εμπορική συναλλαγή με το Ηνωμένο Βασίλειο.
Προκειμένου, δε, τα κεφάλαια να διοχετευθούν το ταχύτερο δυνατό στην αγορά, αποφασίστηκε τα 4,3 δισ. ευρώ να δοθούν με τη μορφή προχρηματοδότησης σε τρεις ετήσιες δόσεις (2021, 2022, 2023), ενώ οι εναπομείναντες πόροι θα είναι διαθέσιμοι το 2025 μετά από επανεξέταση των δαπανών στα επιλέξιμα μέτρα, συνυπολογίζοντας και τυχόν αδιάθετα ποσά.
Το πώς ακριβώς θα μοιραστούν τα χρήματα του ταμείου σε κάθε χώρα θα καθοριστεί από τις εθνικές κυβερνήσεις. Μοναδική απαίτηση για τα κράτη που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την αλιεία στην αποκλειστική οικονομική ζώνη του Ηνωμένου Βασιλείου είναι να διαθέσουν ένα μίνιμουμ ποσοστό στην παράκτια αλιεία μικρής κλίμακας, καθώς και στις κοινότητες που εξαρτώνται από τις αλιευτικές δραστηριότητες.
Ο έβδομος μεγαλύτερος πελάτης
Η Ελλάδα φυσικά δεν ανήκει σε αυτή την κατηγορία, οπότε τα κάτι παραπάνω από 38,6 εκατ. ευρώ που, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η σλοβενική προεδρία, της αντιστοιχούν από τον εν λόγω «κουμπαρά», θα πρέπει να διανεμηθούν κατά προτεραιότητα στους κλάδους που χτυπήθηκαν από το Brexit.
Να σημειωθεί εδώ ότι η Μεγάλη Βρετανία ήταν το 2020 ο έβδομος μεγαλύτερος πελάτης της χώρας μας, πραγματοποιώντας εισαγωγές αξίας 879 εκατ. λιρών ή 1,029 δισ. ευρώ (με την τρέχουσα ισοτιμία), μειωμένες ωστόσο κατά 6,6% σε σχέση με το 2019 (937 εκατ. λίρες ή 1,097 δισ. ευρώ). Μετά τα φάρμακα (13,9% του συνόλου των βρετανικών εισαγωγών από Ελλάδα), οι δύο αμέσως επόμενες μεγαλύτερες κατηγορίες ήταν τα γαλακτοκομικά (12,8% του συνόλου, κατά κύριο λόγο γιαούρτι και φέτα, και τα παρασκευάσματα λαχανικών, καρπών και φρούτων (11,8% του συνόλου), μεταξύ αυτών φυσικά και οι κονσέρβες ροδάκινου.
Σημαντικές, επίσης, είναι και οι εξαγωγές μαύρης κορινθιακής σταφίδας (11,7 εκατ. λίρες ή 13,73 εκατ. ευρώ το 2020), επιτραπέζιων σταφυλιών (12,1 εκατ. λίρες ή 14,2 εκατ. ευρώ) και φρέσκων ακτινιδίων (6,5 εκατ. λίρες ή 7,63 εκατ. ευρώ).
Από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, τα υψηλότερα ποσά προβλέπεται να εισπράξουν η Ιρλανδία (1,165 δισ. ευρώ), η Ολλανδία (886,3 εκατ. ευρώ), η Γαλλία (735,5 εκατ. ευρώ), η Γερμανία (646,6 εκατ. ευρώ) και το Βέλγιο (386,5 εκατ. ευρώ).
Πολλοί οι ενδιαφερόμενοι
Δεδομένου ότι ο σχετικός ευρωπαϊκός κανονισμός τίθεται σε ισχύ αμέσως μετά τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της ΕΕ (κάτι που αναμένεται να γίνει μέσα στο πρώτο μισό του Οκτωβρίου), στο αμέσως επόμενο διάστημα θα πρέπει στη χώρα μας να οριστικοποιηθούν από τα αρμόδια υπουργεία οι διαδικασίες και τα κριτήρια επιλογής.
«Όλες οι επιχειρήσεις που εξάγουμε στη Μεγάλη Βρετανία, την πρώτη κρυάδα την πήραμε αμέσως μετά το Βrexit λόγω της υποτίμησης της λίρας, η οποία από 1,28-1,29 υποχώρησε στα επίπεδα του 1,10 ευρώ», λέει στην «ΥΧ» ο πρόεδρος της Ομάδας Παραγωγών Πήγασος Αγροδιατροφή, Μάρκος Λέγγας.
Όπως προσθέτει ο ίδιος, αυτήν τη στιγμή, στη χώρα καταγράφεται μια μείωση της κατανάλωσης σταφυλιών, που για το λευκό σταφύλι φτάνει το 50% και για το κόκκινο (που αφορά το 60% της αγοράς) το 35% στα σούπερ μάρκετ. «Οι εκεί συνεργάτες μας μάς λένε ότι αυτό οφείλεται στην αλλαγή της καταναλωτικής συμπεριφοράς μετά τα λοκντάουν. Ωστόσο, υποψιαζόμαστε ότι υπάρχουν και άλλοι λόγοι που σχετίζονται με τις ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό, οδηγούς φορτηγών κ.λπ.», συμπληρώνει ο ίδιος.
Όπως εξηγεί ο κ. Λέγγας, είναι γεγονός ότι από το 2017 και μετά τα ελληνικά σταφύλια άρχισαν να δέχονται ισχυρές πιέσεις από την Ισπανία, κατά πρώτο λόγο, και την Ιταλία, κατά δεύτερο, οι οποίες έριξαν τις τιμές τους και ήταν πιο ανταγωνιστικές. Όσον αφορά τα διαδικαστικά των εξαγωγών, αναφέρει ότι «αν και λόγω της ψηφιοποίησης οι διαδικασίες δεν είναι τόσο χρονοβόρες, πράγματι υπάρχουν κάποια επιπλέον κόστη που έχουν να κάνουν, για παράδειγμα, με τον εκτελωνισμό. Σε κάθε περίπτωση, μας ενδιαφέρει το συγκεκριμένο Ταμείο και περιμένουμε να οριστικοποιηθούν τα κριτήρια και οι προϋποθέσεις».
