Τη στιγμή που ο πληθυσμός της γης υπολογίζεται να φτάσει τα 9 δισ. μέχρι το 2050 και 793 εκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονται, 1,3 δισ. τόνοι τροφίμων παγκοσμίως χάνεται ή καταλήγει στα σκουπίδια. Η αντίθεση αυτή θα φέρει πολύ σύντομα το αγροδιατροφικό σύστημα αντιμέτωπο με την ανάγκη κάλυψης των διατροφικών αναγκών των καταναλωτών παγκοσμίως.
Σύμφωνα με υπολογισμούς, η ΕΕ παράγει περίπου 88 εκατομμύρια τόνους απορριμμάτων τροφίμων ετησίως. Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί σε 173 κιλά ανά άτομο. Τα τρόφιμα αυτά χάνονται σε όλο το μήκος της αγροδιατροφικής αλυσίδας, από την παραγωγή μέχρι την κατανάλωση. Με βάση τα ίδια στοιχεία, υπεύθυνα για το 53% της σπατάλης τροφίμων είναι τα νοικοκυριά, ακολουθεί ο κλάδος της μεταποίησης με 19% και τρίτος στη σειρά είναι ο κλάδος των υπηρεσιών εστίασης με 12%. Η πρωτογενής παραγωγή είναι υπεύθυνη για το 11% της σπατάλης τροφίμων, ενώ για το 5% είναι υπεύθυνη η λιανική και χονδρική πώληση (βλ. διάγραμμα).
Ευρωκοινοβούλιο
Οι ευρωβουλευτές, με βάση τα παραπάνω στοιχεία, πρότειναν μέτρα για τη μείωση κατά 50% των τροφίμων που πετιούνται στα σκουπίδια ετησίως στην ΕΕ έως το 2030. Ο ευρωβουλευτής Νίκος Ανδρουλάκης, ο οποίος συμμετείχε ενεργά στην Ολομέλεια που πραγματοποιήθηκε στα μέσα Μαΐου, δήλωσε στην «ΥΧ»: «Το Κοινοβούλιο, είτε με ψηφίσματα, είτε με γραπτές δηλώσεις, σε μία εκ των οποίων είχα την τιμή να είμαι συνεισηγητής, έχει καλέσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη-μέλη να αναλάβουν τις ευθύνες που τους αναλογούν. Είναι πολιτική και ηθική μας υποχρέωση να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να περιορίσουμε τις εξαιρετικά μεγάλες ποσότητες τροφίμων που οδηγούνται στις χωματερές. Αυτό αφορά όλα τα στάδια: από τις απώλειες κατά την παραγωγή και τον εφοδιασμό μέχρι τη δημιουργία αποβλήτων τροφίμων κατά τη λιανική πώληση και την κατανάλωση. Γραφειοκρατικά προβλήματα στη δωρεά τροφίμων και λανθασμένη χρήση των διαθέσιμων πόρων οξύνουν ακόμα περαιτέρω το πρόβλημα». Η ευρωβουλευτής και εισηγήτρια των μέτρων Biljana Borzan τόνισε πως τα μέτρα αυτά λειτουργούν ως έκκληση για μια συντονισμένη πολιτική απάντηση, όσον αφορά την επισήμανση, την ευθύνη και την εκπαίδευση, καθώς οι περισσότεροι καταναλωτές δεν κατανοούν την ακριβή έννοια της επισήμανσης «ανάλωση κατά προτίμηση πριν από» και «ανάλωση έως».
Τα μέτρα
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να τροποποιήσει την οδηγία για τον ΦΠΑ, προκειμένου να επιτρέπονται ρητά οι φορολογικές απαλλαγές για τις δωρεές τροφίμων. Όπως αναφέρουν τα μέλη του ΕΚ στην «ΥΧ», «καλούμε τους αρμόδιους φορείς να αξιοποιήσουν καλύτερα τις δυνατότητες που δίνει το Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους απόρους, χρηματοδοτώντας τη μεταφορά και την αποθήκευση του γεωργικού πλεονάσματος προς διανομή. Τέλος, ζητάμε τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού πλαισίου που θα ρυθμίζει τη δωρεά τροφίμων, που δεν έχουν καταναλωθεί, ενώ πλησιάζει η ημερομηνία λήξης, καθώς και φαγητού από εστιατόρια, ξενοδοχεία, στρατό και πανεπιστημιακές λέσχες».
Οι χώρες με τη μεγαλύτερη παραγωγή απορριμμάτων τροφίμων
Η Ολλανδία είναι η χώρα που παράγει τα περισσότερα απορρίμματα τρόφιμων, με τα κιλά ανά άτομο να φτάνουν τα 541 ετησίως. Δεύτερο είναι το Βέλγιο, με 345 κιλά ανά άτομο, ενώ την τριάδα κλείνει η Κύπρος, με 327 κιλά ανά άτομο τον χρόνο. Η Ελλάδα βρίσκεται σε πολύ καλή θέση, με την παραγωγή απορριμμάτων τροφίμων να φτάνει τα 80 κιλά ανά άτομο τον χρόνο, αν και συχνά έχουν εκφραστεί επιφυλάξεις σχετικά με την εγκυρότητα των στοιχείων αυτών.
Άγνοια των καταναλωτών για τις επισημάνσεις των τροφίμων
Οι καταναλωτές συχνά αγνοούν το ζήτημα, αλλά και τις αιτίες της σπατάλης των τροφίμων. Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, οι ενδείξεις για την ημερομηνία λήξης ή κατανάλωσης δεν γίνονται πλήρως κατανοητές από τους καταναλωτές, παρόλο που σχεδόν έξι στους δέκα Ευρωπαίους λένε ότι πάντα ελέγχουν τις ετικέτες πριν αγοράσουν ένα προϊόν. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕ, το 53% των καταναλωτών δεν γνωρίζει τη σημασία της επισήμανσης «ανάλωση κατά προτίμηση πριν από», ενώ το 60% των Ευρωπαίων καταναλωτών δεν γνωρίζει τη σημασία της επισήμανσης «ανάλωση έως».
