Σε αυτοψία που πραγματοποίησε η «ΥΧ» για τις επισημάνσεις που χρησιμοποιούνται στις συσκευασίες πώλησης φρέσκου γάλακτος, διαπιστώθηκε ότι οι σημάνσεις που χρησιμοποιούνται είναι διαφορετικές και συγκεχυμένες, σε μια προσπάθεια να πειστεί ο καταναλωτής ότι πρόκειται για ελληνικό γάλα.
Ενα νομοθέτημα-όπλο για την προάσπιση των συμφερόντων των παραγωγών και των καταναλωτών, το οποίο ψηφίστηκε μετά από μεγάλη προσπάθεια και αντιδράσεις, απενεργοποιείται στην πράξη. Την ίδια στιγμή, Ιταλοί και Γάλλοι ετοιμάζονται να καθιερώσουν τα made in Italy/France για όσα περισσότερα προϊόντα διατροφής μπορούν.
Νόμος για τα μάτια του κόσμου
Σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία (4492, που δημοσιεύτηκε στις 18 Οκτωβρίου 2017), στη συσκευασία του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων θα πρέπει να αναφέρονται ξεχωριστά η χώρα αρμέγματος, η χώρα επεξεργασίας και η χώρα συσκευασίας, εφόσον πρόκειται για διαφορετικές χώρες. Μόνο στην περίπτωση που και τα τρία αυτά στάδια έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα, το προϊόν μπορεί να φέρει το ελληνικό σήμα (καρδιά με την ελληνική σημαία). Σε άλλη περίπτωση, απαγορεύεται να εικονίζεται η ελληνική σημαία στη συσκευασία του προϊόντος.
«Η χρήση της ελληνικής σημαίας επιτρέπεται μόνο αν έχει χορηγηθεί στην εταιρεία το συγκεκριμένο σήμα μετά από αίτηση και έλεγχο», επισημαίνει η Διεύθυνση Διαχείρισης Ελέγχων Γάλακτος και Κρέατος. Τυπικά, όλες οι άλλες επισημάνσεις που παραπέμπουν σε ελληνικό προϊόν δεν είναι σύννομες. Ακόμα, η απουσία οποιασδήποτε πληροφορίας στη συσκευασία για την προέλευση της πρώτης ύλης συνιστά επίσης παράβαση.
Τα εισαγόμενα γαλακτοκομικά προϊόντα εξαιρούνται σύμφωνα με ρήτρα αμοιβαίας αναγνώρισης, με βάση την οποία τα προϊόντα που παράγονται ή διατίθενται στο εμπόριο νομίμως σε άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ δεν υπόκεινται στις εθνικές διατάξεις του κράτους-μέλους στο οποίο καταλήγουν.
Μικρά βήματα… προς τα πίσω
Ενάμιση χρόνο μετά τη δημοσίευση της σχετικής νομοθεσίας, η Διεύθυνση Διαχείρισης Ελέγχων Γάλακτος και Κρέατος (πρώην ΕΛΟΓΑΚ) αναφέρει στην «ΥΧ» ότι πρόκειται «για ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Η αγορά προσαρμόζεται σιγά-σιγά». Όλες οι επιχειρήσεις είναι υποχρεωμένες να καταθέτουν μηνιαίες δηλώσεις αγοράς γάλακτος και με βάση αυτά τα στοιχεία πραγματοποιούνται οι έλεγχοι.
raplaΌμως, οι έλεγχοι για την τήρηση της νομοθεσίας πραγματοποιούνται από τρεις διαφορετικούς φορείς (Διεύθυνση Διαχείρισης Ελέγχων Γάλακτος και Κρέατος, τοπικές ΔΑΟΚ, ΕΦΕΤ), οι οποίοι παράλληλα ελέγχουν την αγορά τροφίμων συνολικά, ενώ το ύψος των προστίμων ορίζεται στη συνέχεια από επιτροπή.
Χαρακτηριστικό είναι, επίσης, ότι η βιομηχανία παράλληλα δεν εμφανίζεται θετική στην καθιέρωση του μέτρου, που προς το παρόν η ισχύς του βρίσκεται σε δοκιμαστική περίοδο 30 μηνών στο πλαίσιο του νόμου 4492.
Απρόθυμη η Ευρωπαϊκή Ένωση, ρίχνει το μπαλάκι στα κράτη-μέλη
Η διαδικασία για την υποχρεωτική επισήμανση της προέλευσης είναι αποτέλεσμα της πίεσης των καταναλωτών, αλλά και συγκεκριμένων κρατών-μελών, όπως η Ιταλία και η Ισπανία.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και κυρίως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εμφανίζονται απρόθυμες να προχωρήσουν σε εθνικά σήματα, θεσπίζοντας αρχικά ένα χαλαρό θεσμικό πλαίσιο (Κανονισμός 1169/2011) και, στη συνέχεια, καθορίζοντας μια μακρά δοκιμαστική περίοδο τουλάχιστον δύο ετών για την εφαρμογή επισήμανσης της χώρας προέλευσης σε κάποια προϊόντα και σε ορισμένα κράτη-μέλη. Είναι χαρακτηριστικό ότι, παρά τις πιέσεις των καταναλωτικών οργανώσεων και των παραγωγών γεωργικών προϊόντων, η Κομισιόν δεν προχώρησε σε θετικές εισηγήσεις ως όφειλε, με βάση τις παραγράφους 5 και 6 του άρθρου 26 του Κανονισμού 1169/2011).
Αρκετά κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, έκαναν χρήση του δικαιώματος που τους δίνει το Άρθρο 39 του εν λόγω Κανονισμού, για την επιβολή εθνικών μέτρων υποχρεωτικής επισήμανσης. Τα εθνικά μέτρα μπορούν να επιβάλλονται, με βάση το εν λόγω άρθρο, τουλάχιστον για έναν από τους εξής λόγους: Την προστασία της δημόσιας υγείας, την προστασία των καταναλωτών και την πρόληψη της απάτης.
Χρήστος Αποστολόπουλος: Πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Γαλακτοκομικών Προϊόντων (ΣΕΒΓΑΠ)
«Άδικο το μέτρο»
Η εθνική νομοθεσία που αφορά την αναγραφή της χώρας προέλευσης στα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι υπό δοκιμή και ισχύει για δύο χρόνια. Για να ισχύσει συνολικά, χρειάζεται να υπάρξει αντίστοιχα και ευρωπαϊκή νομοθεσία για όλα τα κράτη-μέλη.
Σε κάθε περίπτωση είναι άδικη, γιατί αφορά τα μισά προϊόντα.
Τα γαλακτοκομικά που είναι ελληνικά το γράφουν, όμως όσα δεν έχουν ελληνική πρώτη ύλη δεν είναι υποχρεωμένα να το αναγράφουν. Άρα, ο καταναλωτής έχει τη μισή πληροφορία. Υπάρχουν όμως και πολλά πρακτικά προβλήματα.
Για παράδειγμα, μπορεί να μην υπάρχει επάρκεια γάλακτος, οπότε ο παρασκευαστής να χρειαστεί να προσθέσει εισαγόμενο.
Αν όμως βάλει έστω 2% εισαγόμενο δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει το σήμα ότι πρόκειται για ελληνικό γάλα. Έτσι, υποτίθεται ότι έχουμε προστασία των ελληνικών προϊόντων, αλλά τελικά κάνουμε ζημιά και στην ελληνική παραγωγή.
Στ. Αραχωβίτης: «Το μέτρο θα επεκταθεί»
Ερωτήσεις σχετικά με το θέμα απηύθυνε η «ΥΧ» και στον υπουργό ΑΑΤ, Σταύρο Αραχωβίτη, σύμφωνα με τον οποίο η εφαρμογή του μέτρου είναι ικανοποιητική και παράλληλα δήλωσε πως υπάρχουν σκέψεις για επέκτασή του.
Πώς κρίνεται η δοκιμαστική περίοδος για την αναγραφή της χώρας προέλευσης στα γαλακτοκομικά;
Εφαρμόζεται ήδη στα προσυσκευασμένα γαλακτοκομικά προϊόντα, από τον Απρίλιο του 2018. Οι γαλακτοβιομηχανίες έχουν ανταποκριθεί στην εφαρμογή της νομοθεσίας σχετικά με την υποχρεωτική αναγραφή της προέλευσης του γάλακτος στα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Έχει σταλεί συγκεκριμένη ενημέρωση στην ΕΕ σχετικά;
Ναι, έχει ήδη σταλεί το σχέδιο της νομοθετικής ρύθμισης από τον Σεπτέμβριο του 2016 και είχε γίνει αποδεκτό από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Δεκέμβριο του 2016.
Ποιες είναι οι επόμενες ενέργειες που πρόκειται να γίνουν από την πλευρά του υπουργείου;
Έχουμε προγραμματίσει ενημερωτική καμπάνια σε συνεργασία με τον ΕΦΕΤ για τους καταναλωτές, σχετικά με την υποχρεωτική αναγραφή της προέλευσης του γάλακτος. Ο ΕΦΕΤ έχει, επίσης, ήδη ξεκινήσει έκτακτο πρόγραμμα για 250 ελέγχους για την επισήμανση των γαλακτοκομικών προϊόντων.
Υπάρχει πρόθεση επέκτασης του μέτρου;
Ναι, υπάρχει σκέψη να είναι υποχρεωτική η αναγραφή της προέλευσης και σε άλλα τρόφιμα. Επιπλέον, από 1/4/2020, σύμφωνα με τον Κοινοτικό Κανονισμό 775/2018, εφόσον η προέλευση του προϊόντος είναι διαφορετική από την προέλευση του πρωταρχικού συστατικού στα τρόφιμα, τότε θα πρέπει να αναγράφεται υποχρεωτικά η αναγραφή της προέλευσης του πρωταρχικού συστατικού.
