Ποια είναι τα πιο ανθεκτικά ζιζάνια των χειμερινών σιτηρών στην Ελλάδα και πώς αντιμετωπίζονται

του Δρος Θωμά Γιτσόπουλου,
κύριου ερευνητή ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ,
Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης
και Φυτογενετικών Πόρων

Τα ζιζανιοκτόνα αποτελούν την πιο αποτελεσματική, γρήγορη και οικονομική λύση στην αντιμετώπιση των ζιζανίων. Ειδικότερα σε καλλιέργειες όπως τα χειμερινά σιτηρά, που οι αποστάσεις των γραμμών τους δεν επιτρέπουν σκαλίσματα, η χημική αντιμετώπιση αποτελεί πολλές φορές τη μοναδική μέθοδο για τον έλεγχο των ζιζανίων. Η χρήση των ζιζανιοκτόνων, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τα χειμερινά σιτηρά συνήθως καλλιεργούνται κάθε χρόνο στους ίδιους αγρούς (μονοκαλλιέργεια), έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη ανθεκτικότητας πολλών ζιζανίων στα ζιζανιοκτόνα. Το αποτέλεσμα είναι η μειωμένη έως και καθόλου αποτελεσματικότητα κάποιων ζιζανιοκτόνων, που οδηγεί ουσιαστικά στην εγκατάλειψή τους.

Στο παρακάτω κείμενο, παρουσιάζονται τα κυριότερα ζιζάνια με ανθεκτικότητα στα ζιζανιοκτόνα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας και δίδονται συστάσεις για την αντιμετώπιση-διαχείρισή τους.

Ποια είναι τα κυριότερα ζιζάνια με ανάπτυξη ανθεκτικότητας, σε ποιες δραστικές ουσίες και σε ποιες περιοχές της Ελλάδας

Τα κυριότερα ζιζάνια που έχουν αναπτύξει ανθεκτικότητα στα ζιζανιοκτόνα και, πλέον, δεν ελέγχονται από αυτά είναι η Ήρα, η Αγριοβρώμη, η Παπαρούνα, το Σινάπι, η Φάλαρη, το Μίλιο, το Ανεμόχορτο και το Ράπιστρο.

Στον Πίνακα 1, παρουσιάζονται τα είδη των ζιζανίων, οι δραστικές ουσίες στις οποίες έχει αναφερθεί ανθεκτικότητα και οι περιοχές της χώρας μας στην οποία έχει επιβεβαιωθεί αυτή. Πολλά από τα μεταφυτρωτικά ζιζανιοκτόνα, όπως οι αναστολείς βιοσύνθεσης λιπαρών οξέων (ζιζανιοκτόνα ACCase) και οι αναστολείς βιοσύνθεσης αμινοξέων (ζιζανιοκτόνα ALS), δεν «δουλεύουν» πλέον, δεν μπορούν να ελέγξουν τα ανθεκτικά ζιζάνια και η εφαρμογή τους δεν επιφέρει κανένα αποτέλεσμα πέρα από την αύξηση του κόστους παραγωγής.

Για αγρούς με έντονα προβλήματα ανθεκτικότητας, η σύσταση είναι να μην εφαρμοστεί κανένα από αυτά τα ζιζανιοκτόνα. Ο παραγωγός πρέπει να δει πώς μπορεί να διαχειριστεί από εδώ και πέρα την υφιστάμενη κατάσταση. Η δεύτερη σύσταση, επομένως, έχει να κάνει με τις ενέργειες που θα πρέπει να εφαρμόσει ο παραγωγός την επόμενη χρονιά σε αγρούς με έντονο πρόβλημα ανθεκτικότητας.

Ηλεκτρονική βάση δεδομένων για την ανάπτυξη ανθεκτικότητας της Ήρας

Το Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ έχει δημιουργήσει ηλεκτρονική βάση δεδομένων της κατάστασης ανθεκτικότητας της Ήρας («relium.gr» με πρόσβαση από Η/Υ) για τη χώρα μας στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος RELIUM (φωτό 1, 2, 3).

Πίνακας 1: Τα κυριότερα ζιζάνια των χειμερινών σιτηρών
με ανθεκτικότητα σε ζιζανιοκτόνα στη χώρα μας*

*Βιβλιογραφία: Kotoula-Syka et al., 2000; Kaloumenos et al., 2008, 2009, 2012; Travlos et al.,2012; Papanagiotou et al., 2015; 2018; 2020; 2022; Kati et al., 2019; Ntoanidou et al., 2017; 2019, 2020; Ελευθεροχωρινός & Γιαννοπολίτης, 2020; Scarabel et al., 2020)