Eπιχειρηματική διέξοδο στην ύπαιθρο και τον πρωτογενή τομέα αναζητούν οι Έλληνες στα χρόνια της κρίσης, μένει ωστόσο να φανεί αν η τάση αυτή εδράζεται σε στέρεες βάσεις (κι επομένως έχει προοπτική) ή είναι συγκυριακή.
Την άποψη που θέλει τον Έλληνα να στρέφεται εκ νέου στην ενασχόληση με τη γη επιβεβαιώνει η εκτίναξη του ποσοστού του πληθυσμού, που δραστηριοποιείται στον πρωτογενή τομέα, στο υψηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ελλάδα (Global Entrepreneurship Monitor). Tην ίδια στιγμή, και παρά τα σοβαρότατα προβλήματα με τα οποία βρίσκεται αντιμέτωπος ο αγροτικός κόσμος, ο κλάδος της γεωργίας καταγράφει τις ισχυρότερες προοπτικές απασχόλησης για το πρώτο τρίμηνο του 2016 (Manpower).
Επιπρόσθετα, ενώ σχεδόν το 40% των εγχώριων εταιρειών είναι θετικό στο να μετακομίσει εκτός συνόρων, περισσότερες από οκτώ στις δέκα αγροτικές επιχειρήσεις δηλώνουν εμφαντικά «μένουμε Ελλάδα». Φαίνεται λοιπόν ότι ο αγροτικός τομέας κινείται αντίθετα με άλλους κλάδους της οικονομίας, που εξετάζουν σοβαρά το ενδεχόμενο μεταφοράς της έδρας τους στο εξωτερικό, αφού οι επιχειρήσεις του κλάδου σε ποσοστό 81% επιθυμούν την παραμονή τους στη χώρα (Endeavor).
Ευρωπαϊκή πρωτιά
Σύμφωνα με την Ετήσια Έκθεση για την Επιχειρηματικότητα 2015-2016 του Global Entrepreneurship Monitor (GEM), που καταγράφει την πορεία της επιχειρηματικότητας ανά τον κόσμο, στην Ελλάδα σημειώνεται εκτίναξη του ποσοστού του πληθυσμού, που στρέφεται στην αγροτική παραγωγή, στο υψηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί ποτέ, 12%. Ήτοι περισσότερα από ένα στα δέκα νέα επιχειρηματικά εγχειρήματα στην Ελλάδα την περίοδο 2015-2016 είχαν ως αντικείμενο τον πρωτογενή τομέα. Να σημειωθεί ότι η έκθεση περιγράφει ως ενασχόληση με τον πρωτογενή τομέα τις δραστηριότητες που σχετίζονται με την αγροτική και ζωική παραγωγή ή την αλιεία.
Ποσοστιαία κατανομή της επιχειρηματικής δραστηριότητας αρχικών σταδίων στις χώρες καινοτομίας κατά τομέα οικονομικής δραστηριότητας (2015)
(% επί των επιχειρηματιών αρχικών σταδίων)
Ταυτόχρονα το ποσοστό των νέων επιχειρηματιών αρχικών σταδίων που ασχολούνται με τον συγκεκριμένο τομέα στην Ελλάδα είναι το υψηλότερο στην Ευρώπη. Από την έκθεση –τα ελληνικά στοιχεία της οποίας επεξεργάστηκε το ΙΟΒΕ- προκύπτει ότι υψηλά ποσοστά νέων επιχειρήσεων, που στοχεύουν στην αξιοποίηση του πρωτογενούς τομέα, έχουν επίσης η Σλοβενία (9,6%), η Φινλανδία (9,2%) και η Σουηδία (8,8%). Από τα χαμηλότερα αντίστοιχα ποσοστά καταγράφονται στη Μεγάλη Βρετανία (1,8%), στην Πορτογαλία (2,6%) και στο Βέλγιο (3,1%).
Διαπιστώσεις και ερωτήματα
Πάντως, η έρευνα του GEM σχολιάζει ότι μένει να φανεί αν η ενίσχυση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων αρχικών σταδίων που απευθύνονται στον πρωτογενή τομέα, οφείλεται σε εντελώς συγκυριακούς παράγοντες π.χ. χρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς πόρους (ΕΣΠΑ, κτλ) για νέους αγρότες ή αντανακλά μια γενικότερη τάση.
Σε κάθε περίπτωση, η έκθεση επιβεβαιώνει τη δυνατότητα του πρωτογενή τομέα να δίνει τροφή σε νέα επιχειρηματικά εγχειρήματα και μέσα από ένα άλλο εύρημα την άνοδο του ποσοστού των νέων εγχειρημάτων που αφορούν στη μεταποίηση (21,7%).
Μια αναλυτικότερη ματιά στους επιμέρους τομείς αυτής της κατηγορίας φανερώνει ότι τα μισά από αυτά έχουν κάποια σχέση με το εμπόριο τροφίμων σε διάφορες διαστάσεις του: από εστιατόρια έως υπηρεσίες catering, delicatessen.
Ένα θετικό στοιχείο που προκύπτει από την έρευνα είναι η εξωστρέφεια των νέων εγχειρημάτων, καθώς μόνο ένας στους τρεις δηλώνει ότι απευθύνεται αποκλειστικά στην εγχώρια αγορά. Μάλιστα, περίπου 23% των επιχειρήσεων δηλώνει ότι πάνω από το ¼ του τζίρου τους προέρχεται από πελάτες εξωτερικού, επίδοση που υπερτερεί του μέσου όρου των αναπτυγμένων χωρών (20,2%).
Κοστοβόρο το ξεκίνημα
Στα αρνητικά στοιχεία όσον αφορά την επιχειρηματικότητα αρχικών σταδίων στην Ελλάδα είναι το πολύ χαμηλό ποσοστό νέων εγχειρημάτων που διαθέτουν δυναμική ανάπτυξης νέων αγορών (niche markets). Με μόλις 2,3% η Ελλάδα βρίσκεται προτελευταία στη σχετική κατάταξη.
Επίσης, η Ελλάδα διατηρεί διαχρονικά μία από τις υψηλότερες επιδόσεις στον κόσμο ως προς το φόβο της επιχειρηματικής αποτυχίας. Ειδικά στους επιχειρηματίες αρχικών σταδίων ενισχύεται ο φόβος της αποτυχίας σχεδόν στο 80%, κάτι που σημαίνει ότι όσοι/όσες έχουν εν τοις πράγμασι ασχοληθεί με ένα επιχειρηματικό εγχείρημα, έχουν αντιληφθεί τις δυσκολίες του εγχειρήματος και σαφώς προβληματίζονται για το ενδεχόμενο της αποτυχίας.
Παράλληλα, με βάση την έρευνα του GEM στην Ελλάδα κατά το 2015 τα μισά νέα εγχειρήματα που ξεκίνησαν απαιτούσαν ένα κεφάλαιο πάνω από 30.000€, ποσό που είναι σχεδόν διπλάσιο σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο (16.400€), αλλά υψηλότερο ακόμα και σε σύγκριση με τις χώρες υψηλού εισοδήματος (24.000€).
