Συρία: Οι πολύτιμοι σπόροι που γλύτωσαν από τον… πόλεμο
Μία από τις πιο πολλά υποσχόμενες τράπεζες σπόρων στον πλανήτη έχει εγκαταστήσει στην πόλη Terbol του Λιβάνου ένας επιστήμονας από τη Συρία, που δραστηριοποιείται στη διατήρηση σπόρων. Όμως, η πολύτιμη κληρονομιά που με τόσο κόπο διαφύλαττε ο Δρ. Ali Shehadeh και οι συνάδελφοί του στο Διεθνές Κέντρο Αγροτικών Ερευνών των Άνυδρων Ζωνών (Icarda) λίγο έλειψε να χαθεί οριστικά μέσα στη λαίλαπα του πολέμου.
Εν καιρώ ειρήνης, η οργάνωση έδρευε στο Χαλέπι της Συρίας. Όταν ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος, ο Δρ. Shehadeh και οι υπόλοιποι επιστήμονες της Icarda αναγκάστηκαν να διαφύγουν στο εξωτερικό, μαζί με όσα μπορούσαν να περισώσουν. Όμως, το σημαντικότερο δημιούργημά τους, μια τράπεζα με τη μεγαλύτερη συλλογή σπόρων από όλη την περιοχή –141.000 ποικιλίες σιταριού, κριθαριού, φακής, φάβας κ.ά.– έμεινε πίσω, και μέχρι σήμερα είναι άγνωστο το τι απέγινε.
Ευτυχώς, μέσα στην ατυχία τους, οι επιστήμονες υπήρξαν… προνοητικοί. Πολύ πριν από τον πόλεμο, είχαν στείλει δείγματά τους στη γνωστή «κιβωτό» της Παγκόσμιας Τράπεζας Σπόρων, που δημιουργήθηκε στο νησί Spitsbergen της Νορβηγίας το 2008. Έτσι, το έργο τους διασώθηκε μερικώς.
«Κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να επαναδημιουργήσουμε όλα όσα είχαμε στο Χαλέπι», δηλώνει σήμερα ο Δρ. Shehadeh. Συνολικά, η συλλογή της Icarda φιλοξενεί σπόρους που έχουν στηρίξει τους πληθυσμούς της Μέσης Ανατολής εδώ και αιώνες, συμπεριλαμβανομένων περίπου 14.700 ποικιλιών μαλακού αρτοποιήσιμου σίτου, 32.000 ποικιλίες κριθαριού και σχεδόν 16.000 ποικιλίες ρεβιθιών. Η τράπεζα σπόρων του Λιβάνου φιλοξενεί περίπου 39.000 δείγματα, ενώ στο Μαρόκο υπάρχουν άλλα 32.000. Για τα περισσότερα από αυτά υπάρχουν αντίστοιχα δείγματα ασφαλείας στην Παγκόσμια Τράπεζα Σπόρων της Νορβηγίας.
Η αντίσταση στα παράσιτα, τους δριμύτατους ανέμους και η αντοχή στα πολύ ζεστά καλοκαίρια είναι τα γενετικά χαρακτηριστικά που «κυνηγά» ο Δρ. Shehadeh, ώστε να αναπαράγει στην επόμενη γενιά σπόρων. Στο Σουδάν, η Icarda έχει εισάγει μια ποικιλία σίτου που ελπίζει ότι θα είναι πιο ανθεκτική στην ξηρασία και τη ζέστη. Επίσης, αναπαράγει μια ποικιλία κουκιών που μπορεί να αντέξει σε παρασιτικά ζιζάνια και φακές που έχουν τη δυνατότητα να ωριμάσουν σε μια σύντομη καλλιεργητική περίοδο.
Με την κλιματική αλλαγή σε εξέλιξη, τα αποτελέσματα της έρευνας δεν είναι χρήσιμα μόνο για τη Μέση Ανατολή ή την Αφρική, αλλά για το σύνολο της ανθρωπότητας. Άλλωστε, τα ζεστά, ξηρά καλοκαίρια, στα οποία είναι συνηθισμένη η Μέση Ανατολή, μπορεί να επικρατήσουν σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου.
