Οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές κυριαρχούν σε αρκετούς υποκλάδους της αγροδιατροφής. Ποια μέτρα εκτιμάτε ότι πρέπει να ληφθούν για την αντιμετώπισή τους;
Οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές είναι ένα τεράστιο πρόβλημα που απασχολεί όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά και την ΕΕ. Ο παραγωγός, ως ο πιο αδύναμος κρίκος της αγροδιατροφικής αλυσίδας, είναι ο πλέον ευάλωτος στις μεταβολές και πρακτικές των αγορών στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Η πολιτεία οφείλει στον αγροτικό κόσμο ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό θεσμικό πλαίσιο που θα βάλει τέλος στο -χωρίς χρονικό όριο πληρωμής- πιστωτικό τιμολόγιο, στις «ανοιχτές τιμές», στις ακάλυπτες επιταγές. Ελέγχους, για να τους προστατεύει από τις ελληνοποιήσεις εισαγόμενων προϊόντων. Ετοιμότητα και νομική αντίδραση για την παράνομη εκμετάλλευση της ονομασίας προέλευσης των ελληνικών προϊόντων.
Ο παραγωγός, από τη δική του πλευρά, πρέπει να αντιληφθεί ότι το μέγεθος της παραγωγής του είναι πάρα πολύ μικρό για να μπορέσει να διεκδικήσει έστω και τα ελάχιστα από την αγορά, όσοι νόμοι και αν ψηφιστούν. Ο μοναδικός τρόπος που μπορεί να αναβαθμίσει τη θέση του στην εφοδιαστική αλυσίδα είναι ο συνεργατισμός. Συνεταιρισμοί, Ομάδες και Οργανώσεις Παραγωγών αλλά και άλλα μικρότερα ευέλικτα σχήματα συνεργασίας, είναι η μόνη λύση για να μπορέσει να πάρει την κατάσταση στα χέρια του.
Πώς αξιολογείτε την καθυστέρηση που υπάρχει στο θέμα των γεωργικών συμβουλών και τι προτείνετε να γίνει για να δοθεί αυτό το πολύτιμο εργαλείο στους αγρότες μας;
Το Σύστημα Γεωργικών Συμβουλών, επί της ουσίας, ήρθε «θεόσταλτο» για να καλύψει το τεράστιο κενό που άφησαν οι γεωργικές εφαρμογές, όταν καταργήθηκαν προ 20ετίας στη στήριξη και στην καθοδήγηση των αγροτών σχετικά με τις καλλιεργητικές επιλογές τους. Με ένα πλαίσιο σύγχρονο, το οποίο καθιστά προαιρετική ή εποπτική τη συμμετοχή του κράτους, που εκτείνεται σε όλα πλέον τα πεδία των συμβουλών, αφού από τότε μέχρι σήμερα η αγροτική δραστηριότητα έχει γίνει εξαιρετικά σύνθετη και το οποίο μπορεί να χρηματοδοτηθεί από κοινοτικούς πόρους.
Η καθυστέρηση, λοιπόν, στην υλοποίηση μιας κοινοτικής δέσμευσης που αναλάβαμε το 2015 είναι απλά αδικαιολόγητη. Τέσσερα χρόνια μετά και το Μητρώο των φυσικών προσώπων, των συμβούλων, που αποτελεί προϋπόθεση για να προκηρυχτεί το Μέτρο 2 του ΠΑΑ, βρίσκεται σε διαδικασία κατάρτισής του. Οι αγρότες στερούνται συμβουλών, νέοι επιστήμονες που θα κληθούν να αναλάβουν τον ρόλο του συμβούλου στερούνται εργασίας και η ύπαιθρος στερείται ζωής.
Στο σημείο αυτό, μάλιστα, θα πρέπει να τονιστεί ότι, αν και το έλλειμμα που υπήρχε ήταν διαπιστωμένο από όλους τους αγρότες, τώρα είναι απαραίτητο περισσότερο από ποτέ, διότι οι απαιτήσεις της ΚΑΠ 2021-2027 δεν καλύπτονται χωρίς Σύστημα Γεωργικών Συμβουλών.
Επομένως, το μόνο που έχω να προτείνω είναι η ταχύτατη ολοκλήρωση της όλης διαδικασίας επιλογής συμβούλων, ώστε να τρέξει το αντίστοιχο μέτρο και με τρόπο που θα διασφαλίζει τόσο τον ανταγωνισμό (περισσότερες δηλαδή από μία δομές σε κάθε περιοχή ώστε ο παραγωγός να επιλέγει τον καλύτερο), όσο και το ότι δεν θα στερούνται συμβουλής όσοι δραστηριοποιούνται σε Περιοχές Φυσικών Περιορισμών, όπου η ζήτησή τους θα είναι χαμηλότερη μεν, σημαντικότερη δε.
Σε ποιες βάσεις θεωρείτε ότι πρέπει να στηριχθεί το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο της χώρας, το οποίο καλούνται τα κράτη-μέλη να υποβάλουν στην Κομισιόν ενόψει της νέας ΚΑΠ;
Η σημερινή κατανομή των άμεσων ενισχύσεων χαρακτηρίζεται από μεγάλη ανισότητα, αφού το 60% των αγροτικών εκμεταλλεύσεων αγροτών παίρνει κάτω από 2.000 ευρώ χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι είναι μικρού μεγέθους.
Ας μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν δυναμικά προϊόντα, όπως π.χ. τα οπωροκηπευτικά, τα οποία ουσιαστικά εντάχθηκαν στα επιδοτούμενα μόλις το 2015, η δε προστασία του 30% των ιστορικών δικαιωμάτων δεν επέτρεψε την πλήρη στήριξή τους. Προφανώς, θα πρέπει να γίνουν διορθωτικές κινήσεις σ’ αυτή την κατεύθυνση, δεν μπορούμε εσαεί να πορευόμαστε με βάση τη χαρτογράφηση της αγροτικής οικονομίας με όρους 2005, όταν δηλαδή καθορίστηκε η αξία των Δικαιωμάτων.
Το κρίσιμο σημείο είναι η βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων και εκεί θα πρέπει να στοχεύουν τα εθνικά σχέδια. Ένας βασικός στόχος πρέπει να είναι η αύξηση της προστιθέμενης αξίας των παραγόμενων προϊόντων. Δεν πάμε μπροστά, όταν π.χ. το 75% του ελληνικού ελαιολάδου εξάγεται χύμα και καρπώνονται την προστιθέμενη αξία του οι γείτονες Ιταλοί. Άλλος στόχος η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διείσδυση των νέων τεχνολογιών στην παραγωγική διαδικασία και η εξοικονόμηση νερού. Τέλος, η διατήρηση με κάθε τρόπο και θυσία της παραγωγικής δραστηριότητας στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές, που καλύπτουν το 1/3 περίπου της συνολικής καλλιεργούμενης έκτασης στην Ελλάδα.
Χρειάζεται λεπτομερής χαρτογράφηση, σχεδιασμός και ορισμός εύληπτων και κατανοητών στόχων, με τους όρους «βιωσιμότητα», «νέοι αγρότες», «συλλογικές οργανώσεις» και «προστιθέμενη αξία των ενισχύσεων» να είναι οι παράγοντες που θα καθορίσουν την επόμενη προγραμματική περίοδο.
Ο εθνικός σχεδιασμός θα έπρεπε να έχει ξεκινήσει από το 1993, όταν άρχισε η σταδιακή μετατόπιση της κοινοτικής στήριξης από τον όγκο παραγωγής στο αγροτικό εισόδημα. Ό,τι, λοιπόν, δεν κάναμε τόσα χρόνια, πρέπει να «το τρέξουμε» τώρα μόνο σε έξι. Η ΚΑΠ 2020 είναι σημαντική, όχι τόσο για τις αλλαγές που επιφέρει στη συγκεκριμένη προγραμματική περίοδο, αλλά γι’ αυτές που προοιωνίζεται ότι θα ισχύσουν μετά το 2027.
Πώς θεωρείτε ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί το φλέγον ζήτημα των «κόκκινων» δανείων αγροτών, αλλά και αγροτικών συνεταιρισμών (πολλά από τα οποία έχουν δοθεί με την εγγύηση του Δημοσίου);
Είναι ένα τεράστιο ζήτημα που δύσκολα μπορεί να απαντηθεί με λίγες λέξεις. Θα έλεγα με μικρά προσεκτικά βήματα, ώστε να στηριχτούν οι οριακά βιώσιμες εκμεταλλεύσεις και όχι οι κακοπληρωτές.
Λύσεις που, αναλόγως του εισοδήματος, θα καθορίζουν ένα ποσοστό «κουρέματος» του δανείου, επέκταση της περιόδου αποπληρωμής και δόσεις που να μπορούν να εξυπηρετηθούν συνδεδεμένες με το ποσό που θα «κουρευτεί».
