Στα χέρια των ετεροεπαγγελματιών ιδιοκτητών γης το ένα τρίτο των άμεσων ενισχύσεων

Λιγότερες, αλλά υπολογίσιμες οι εν Ελλάδι διαρροές σε μη απασχολούμενους με τη γεωργία

Στα χέρια των ετεροεπαγγελματιών ιδιοκτητών γης το ένα τρίτο των άμεσων ενισχύσεων

ΕΡΕΥΝΑ

Ένα μεγάλο κομμάτι των ευρωπαϊκών κονδυλίων που προορίζονται για τη στήριξη των αγροτών καταλήγουν στα χέρια ανθρώπων που ουδεμία σχέση έχουν με το συγκεκριμένο επάγγελμα.

Όπως αποκάλυψε πρόσφατη ακαδημαϊκή μελέτη αγροοικονομολόγων, κατά μέσο όρο, το 27% των άμεσων ενισχύσεων της ΚΑΠ καταλήγει σε ιδιοκτήτες αγροτικής γης, στους οποίους οι αγρότες καλούνται να καταβάλουν υψηλά ενοίκια. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι οι αγρότες χάνουν ετησίως πολλά δισεκατομμύρια ευρώ επιδοτήσεων.

Οι αγροοικονομολόγοι Pavel Ciaian, d’Artis Kancs και Maria Espinosa εξέτασαν τις επιπτώσεις της αναθεώρησης της ΚΑΠ για την περίοδο μετά το 2013, με βασικό γνώμονα τη διαρροή των επιδοτήσεων –βάσει έκτασης–, εξαιτίας των υψηλών τιμών μίσθωσης της γης. Λαμβάνοντας υπόψη τον προϋπολογισμό των 37 δισ. ευρώ για τις άμεσες ενισχύσεις που αφορούν το έτος 2019, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι περισσότερα από 10 δισ. ευρώ εξ αυτών πρόκειται να διαρρεύσουν εκτός αγροτικού τομέα.

Ο μέσος όρος των ποσοστών διαρροής των ενισχύσεων σε μη απασχολούμενους με τη γεωργία ιδιοκτήτες αγροτικών εκτάσεων αντιπροσωπεύει το 42% στα παλαιότερα κράτη-μέλη (ΕΕ-15) και το 23% στα «νέα» (ΕΕ-13). Ωστόσο, σε σύγκριση με την περίοδο πριν από το 2013, οι αριθμοί αυτοί έχουν μειωθεί ελαφρώς στην ΕΕ των 15 (από 44% σε 42%), ενώ έχουν σχεδόν διπλασιαστεί στην ΕΕ των 13 (από 12% σε 23%). Οι ερευνητές αποδίδουν αυτές τις τάσεις στις μεταβολές των δικαιωμάτων ενίσχυσης, στην εσωτερική και εξωτερική σύγκλιση των πληρωμών και στις αναδιανεμητικές πληρωμές.

Μετά το 2013, οι μεγαλύτερες διαρροές αγροτικών επιδοτήσεων εντοπίστηκαν σε χώρες με υψηλά μερίδια μισθωμένης αγροτικής γης από αγρότες. Τέτοιες είναι η Σλοβακία, η Μάλτα, η Τσεχία και η Βουλγαρία, όπου οι μη απασχολούμενοι με τη γεωργία ιδιοκτήτες γης αποσπούν ένα ποσοστό των συνολικών άμεσων ενισχύσεων, το οποίο κυμαίνεται μεταξύ του 68% και του 80%. Ακολουθούν η Κύπρος, η Εσθονία, η Κροατία, η Γερμανία, η Ουγγαρία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Ολλανδία, η Ρουμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου διαρρέει το 30% μέχρι και το 60% των επιδοτήσεων.

Στο 11,7% οι διαρροές των άμεσων ενισχύσεων στην Ελλάδα

Μικρότερα, αλλά υπολογίσιμα οφέλη αποκομίζουν οι μη απασχολούμενοι με το αγροτικό επάγγελμα σε χώρες όπως η Ελλάδα, το Βέλγιο, η Δανία, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Ιρλανδία, η Ιταλία, το Λουξεμβούργο, η Πορτογαλία, η Πολωνία, η Σουηδία και η Σλοβενία. Εκεί, οι διαρροές περιορίζονται σε ένα ποσοστό που κυμαίνεται μεταξύ του 6% και του 30% των ενισχύσεων. Στη χώρα μας το ποσοστό αυτό υπολείπεται του μέσου όρου, αν και παραμένει διψήφιο, καθώς ανέρχεται σε 11,7%.

Τέλος, η έρευνα έδειξε ότι η Ισπανία και η Αυστρία παρουσιάζουν απειροελάχιστες διαρροές.

«Αποτυχία πολιτικής»

«Αν ο στόχος της ευρωπαϊκής πολιτικής είναι να στηρίξει το εισόδημα των αγροτών, τότε τα κέρδη των μη απασχολούμενων με τη γεωργία ιδιοκτητών γης που απορρέουν από τις άμεσες πληρωμές θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως αποτυχία πολιτικής», επισημαίνουν οι ερευνητές.

Στις συστάσεις τους όσον αφορά την ενδεδειγμένη στρατηγική για το μέλλον, οι ακαδημαϊκοί υποστηρίζουν ότι η αναθεώρηση της ΚΑΠ για την περίοδο μετά το 2020 πρέπει να «στοχεύει στο σχεδιασμό ενός καθεστώτος αποσυνδεδεμένων ενισχύσεων με τρόπο ούτως ώστε εκείνοι που επωφελούνται από τις επιδοτήσεις της ΚΑΠ να μην είναι οι ιδιοκτήτες των γεωργικών περιουσιακών στοιχείων (π.χ. της γης), αλλά οι αγρότες.

Πιο συγκεκριμένα, οι αγροοικονομολόγοι προτείνουν την προώθηση των αναδιανεμητικών πληρωμών και τη μείωση των χορηγήσεων δικαιωμάτων που συνδέονται με το κριτήριο της συνολικής επιλέξιμης γεωργικής έκτασης. Η πεποίθησή τους είναι ότι τα δύο αυτά μέτρα έχουν τη δυνατότητα να μειώσουν τις στρεβλωτικές επιπτώσεις των πληρωμών.

Προσφάτως, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και η Γερμανίδα υπουργός Γεωργίας Τζούλια Κλέκνερ υποστήριξαν ότι η επόμενη ΚΑΠ θα πρέπει να διαφυλάξει τις πληρωμές της για τους «πραγματικούς αγρότες», αντί για τους γαιοκτήμονες και τους εξωτερικούς επενδυτές.