Σχέδιο ενίσχυσης της δράσης για την προστασία και την αποκατάσταση των δασών του πλανήτη

γράφει ο Νίκος Τράγγαλος

Η Κομισιόν είναι έτοιμη να προωθήσει εμπορικές συμφωνίες που περιλαμβάνουν διατάξεις για τη διατήρηση και τη βιώσιμη διαχείριση των δασών, καθώς και δεσμεύσεις για την εφαρμογή της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα, σύμφωνα με το τελευταίο σχέδιο ανακοίνωσης σχετικά με την «Ενίσχυση της δράσης της ΕΕ για την προστασία και την αποκατάσταση των δασών του πλανήτη». Η ΕΕ είναι έτοιμη να παράσχει κίνητρα στους εμπορικούς εταίρους της για την αντιμετώπιση της αποψίλωσης των δασών και να συνεργαστεί με τρίτες χώρες για να επιταχύνουν την εφαρμογή και την επιβολή των σχετικών διατάξεων στις εμπορικές συμφωνίες τους.

Η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εγκρίνουν την ανακοίνωση που εξέδωσε και να συμμετάσχουν ενεργά στην υλοποίηση των δράσεων που περιέχει, σε στενή συνεργασία με όλους τους ενδιαφερόμενους.

Αποψίλωση δασών και πρωτογενής τομέας

Η αποψίλωση των δασών αποτελεί βασική αιτία για τη μείωση της βιοποικιλότητας και οι εκπομπές από τη χρήση γης και την αλλαγή χρήσης γης μπορούν επίσης «να έχουν δραματικές επιπτώσεις στα μέσα διαβίωσης των πιο ευάλωτων πληθυσμών, συμπεριλαμβανομένων των αυτόχθονων λαών, που βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στα δασικά οικοσυστήματα».

Η επέκταση της γης που χρησιμοποιείται για τη γεωργία εκτιμάται ότι αποτελεί την κύρια αιτία για την αποψίλωση του 80% των τροπικών περιοχών, ενώ ο στόχος της ΕΕ για την αποψίλωση των δασών να μειωθεί στο μισό έως το 2020 είναι απίθανο να επιτευχθεί. Άλλες κύριες αιτίες αποψίλωσης είναι η επέκταση των αστικών περιοχών, η ανάπτυξη έργων υποδομής και η εξόρυξη, ενώ έμμεσες αιτίες αφορούν την απουσία ορθών πολιτικών, την αδύναμη διακυβέρνηση, παράνομες δραστηριότητες και την έλλειψη επενδύσεων για τη βιώσιμη διαχείριση των δασών.

Οι απειλές για τα δάση του πλανήτη αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της βιώσιμης ανάπτυξης και η αποψίλωσή τους αναγνωρίζεται ως παγκόσμια προτεραιότητα από την ατζέντα για τη βιώσιμη ανάπτυξη του 2030, ενώ η συμφωνία του Παρισιού ενισχύει περαιτέρω τις προσπάθειες προστασίας των δασών, σύμφωνα με την ανακοίνωση. Οι συντάκτες του κειμένου αναφέρουν ότι η κατανάλωση της ΕΕ αντιπροσωπεύει περίπου το 10% της παγκόσμιας αποψίλωσης των δασών, καθιστώντας όμως σαφές ότι η ΕΕ δεν μπορεί από μόνη της να αντιστρέψει την τάση, καθώς πρέπει να αποτελέσει μέρος μιας παγκόσμιας πολιτικής.

Προτείνεται ένας κατάλογος αρχικών δράσεων ανοίγοντας τον δρόμο για «πρόσθετα (ρυθμιστικά και χρηματοπιστωτικά) μέτρα που θα ληφθούν υπόψη και θα αποφασιστούν από την επόμενη πολιτική ηγεσία». Η προτεινόμενη δέσμη των νέων δράσεων και στόχων βασίζεται στη δασική στρατηγική της ΕΕ, τη στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα, το 7ο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον, καθώς και το στρατηγικό μακροπρόθεσμο όραμα της Κομισιόν για μια οικονομία κλιματικά ουδέτερη έως το 2050.

Προωθεί πέντε βασικές προτεραιότητες για την ενίσχυση της δράσης της ΕΕ κατά της αποψίλωσης και της υποβάθμισης των δασών: i) τη μείωση του αποτυπώματος κατανάλωσης της ΕΕ στη γη και την ενθάρρυνση της κατανάλωσης προϊόντων από εφοδιαστικές αλυσίδες της ΕΕ που δεν συμβάλλουν στην αποψίλωση, ii) τη συνεργασία με χώρες παραγωγής για την αποφυγή της απερήμωσης, iii) την ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας για να σταματήσει η αποψίλωση και η υποβάθμιση των δασών και την ενθάρρυνση της αποκατάστασής τους, iv) την ανακατεύθυνση της χρηματοδότησης για την υποστήριξη πιο βιώσιμων πρακτικών χρήσης γης και v) την υποστήριξη της έρευνας και της καινοτομίας.

Ο ρόλος της Κομισιόν

Η ευρωπαϊκη επιτροπη φροντίζει να παρέχει στήριξη σε διάφορους τομείς της οικονομίας, με την ενθάρρυνση παράλληλα της ενίσχυσης προτύπων και συστημάτων πιστοποίησης προϊόντων, τα οποία δεν συμβάλλουν στην αποψίλωση των δασών. Η ανακοίνωση αναφέρεται στις τρέχουσες πολιτικές της ΕΕ για τη βελτίωση της διαφάνειας της εφοδιαστικής αλυσίδας, περιλαμβάνοντας και άλλα μέσα όπως το οικολογικό σήμα, τις πράσινες δημόσιες συμβάσεις και πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας.

Υποστηρίζουν, δε, ότι τέτοιες πρωτοβουλίες θα ενισχυθούν περαιτέρω μέσω «μελετών σχετικά με τα οφέλη και τις αδυναμίες τους και με την ανάπτυξη κατευθυντήριων γραμμών, συμπεριλαμβανομένης της αξιολόγησης με βάση ορισμένα κριτήρια για να αποδειχθεί η αξιοπιστία και η σταθερότητα των διάφορων προτύπων και συστημάτων». Η Κομισιόν υπόσχεται επίσης να συμπεριλάβει την αποψίλωση των δασών στις συζητήσεις με τρίτες χώρες, βοηθώντας να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν εθνικά πλαίσια για τα δάση και τη βιώσιμη διαχείρισή τους και προτείνει τη στενή συνεργασία με τις χώρες παραγωγούς, τους καταναλωτές καθώς και με την κοινωνία των πολιτών, ενώ παραδέχεται ότι «παρά τις μέχρι τώρα προσπάθειες, η διατήρηση και η βιώσιμη χρήση των δασών δεν μπορούν να εξασφαλιστούν από τις τρέχουσες πολιτικές».

Προτείνεται, επίσης, η δημιουργία ενός παρατηρητηρίου της ΕΕ που θα αφορά την αποψίλωση, την υποβάθμιση και οποιαδήποτε μεταβολή της δασικής κάλυψης του πλανήτη. «Η επιτυχής εφαρμογή του σχεδίου απαιτεί συνεχή διάλογο μεταξύ της ΕΕ και των εταίρων της στον κόσμο, τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα και τη διαβούλευση με την κοινωνία των πολιτών», καταλήγουν οι συντάκτες της.